The Project Gutenberg EBook of Per luchtballon naar de Zuidpool, by 
Wladyslaw Jan Uminski

This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever.  You may copy it, give it away or re-use it under the terms of
the Project Gutenberg License included with this eBook or online at
www.gutenberg.org.  If you are not located in the United States, you'll have
to check the laws of the country where you are located before using this ebook.

Title: Per luchtballon naar de Zuidpool

Author: Wladyslaw Jan Uminski

Translator: Simon Jacobus Andriessen

Release Date: June 28, 2020 [EBook #62504]

Language: Dutch

Character set encoding: ISO-8859-1

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK PER LUCHTBALLON NAAR DE ZUIDPOOL ***




Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
Proofreading Team at https://www.pgdp.net/ for Project
Gutenberg








                            PER LUCHTBALLON
                                  NAAR
                               DE ZUIDPOOL.


                            NAAR HET FRANSCH
                                  VAN
                               W. UMINSKI,
                                  DOOR
                            S. J. ANDRIESSEN.


                             GEÏLLUSTREERD.


                              UITGAVE VAN
                        N. J. BOON TE AMSTERDAM.








INHOUD.


                                                  Blz.

        I.    DE KAPITEIN EN ZIJN STUURMAN           7
        II.   EEN NIEUW SOORT VAN LUCHTBALLON       12
        III.  HET WONDER DER WERKTUIGKUNDE          18
        IV.   DE WAAGHALZEN                         34
        V.    BOVEN DEN OCEAAN                      41
        VI.   IN DE WOLKEN                          61
        VII.  ZONSOPGANG TE MIDDERNACHT             76
        VIII. HET ZESDE WERELDDEEL                  96
        IX.   EEN ZONDERLINGE PASSAGIER            111
        X.    DE WORSTELING                        134
        XI.   AAN HET EIND VAN DE WERELD           143
        XII.  IN DE LANDEN VAN EEUWIG IJS          156
        XIII. IN DE GEVANGENIS VAN IJS             169
        XIV.  MEN NADERT HET DOEL                  183
        XV.   EENE JACHT OP WALRUSSEN              197
        XVI.  DOOR DEN STORM MEEGEVOERD            215
        XVII. OP EEN IJSBERG IN DEN OCEAAN         227








EERSTE HOOFDSTUK.

DE KAPITEIN EN ZIJN STUURMAN.


Toen kapitein Ford een artikel in den New-York Herald gelezen had,
wierp hij de krant op de tafel neer en sprong van zijn stoel op.

"Heb je ooit zoo iets gehoord, James?" riep hij uit, terwijl hij
den stuurman bij den schouder greep, die niet wist, wat hij van het
zonderling gedrag van zijn superieur moest denken.

"Wat gehoord, kapitein?"

"Nu, luister dan maar eens!"

En de kapitein nam de krant weder op en las het volgende voor:


   "EEN NIEUW SOORT VAN LUCHTBALLON.

   "Onze correspondent deelt ons mede, dat de Poolsche ingenieur, de
    Heer Gromski, een nieuw soort van luchtballon heeft uitgevonden,
    die--zooals de proeven, welke daarmee in de omstreken van Chicago
    genomen zijn, bewijzen--den beroemden luchtballon met electrische
    beweegkracht van de Heeren Renard en Krebs geheel in de schaduw
    stelt.

   "Ziehier, wat onze correspondent ons daaromtrent telegrapheert:

   "Hedenmorgen zijn wij tegenwoordig geweest bij de opstijging
    van den luchtballon van den Heer Gromski, de Polen genaamd. Deze
    luchtballon heeft den vorm van eene sigaar; hij wordt bewogen door
    eene krachtige en zeer lichte stoommachine, waarvan de uitvinder
    de wijze van samenstelling strikt geheim houdt. Gedurende vijftien
    minuten heeft de ballon in ons bijzijn verschillende bewegingen
    in de lucht gemaakt. Wij stonden verbaasd bij het zien van de
    gemakkelijkheid, waarmee hij tegen den wind in opsteeg en telkens
    van richting veranderde. De snelheid van den ballon bedraagt,
    volgens de berekeningen, ruim 15 meters in de seconde of bijna 60
    kilometers in het uur. De stof, waaruit de ballon vervaardigd is,
    mag volgens de verzekering van den uitvinder schier ondoordringbaar
    heeten, en daardoor kan de ballon het gas gedurende drie weken
    inhouden. Het schuitje is groot genoeg voor drie reizigers en eene
    lading brandstoffen, voldoende om eene reis van 2000 kilometers
    af te leggen. Als de ballon den wind van achteren heeft, kan hij
    wel 20.000 kilometers afleggen, alvorens genoodzaakt te zijn om
    te dalen, bij gebrek aan gas."


De goede James luisterde met open mond zonder er veel van te begrijpen.

"Heb je het goed verstaan?" vroeg Ford hem.

"Ja, kapitein."

"En je zegt er niets van! Begrijp je dan het groote gewicht van die
vernuftige uitvinding niet? .... Welnu, verneem dan, dat dit het
ideale vervoermiddel is, waarvan de menschheid sedert lang heeft
gedroomd. Met behulp hiervan wordt het mogelijk, zich overal een
weg heen te banen, versta je? Overal heen! Zelfs door het ijs heen,
of liever over het ijs heen, tot aan de polen!"

"Hoe nu? Den Oceaan met een luchtballon over te steken! .... Hoe kan
dat, over die onafzienbare ijsvelden heen?" vroeg de stuurman verbaasd.

"Wel, dat is doodeenvoudig, James. We gaan onmiddellijk naar
Chicago. Ik zal dien ballon koopen of huren .... We zullen hem althans
op de een of andere manier in ons bezit trachten te krijgen. Jij gaat
met mij mee, niet waar, James? Ik reken op je, ouwe jongen, dat weet
je wel. Wij zullen eerst onze rekening bij de bank vereffenen. Ga
er heen!"

James wilde nog eenige tegenwerpingen maken; maar Ford had daar
geen ooren naar. Daarop pakte hij, na een telegram aan zijn bankier
verzonden te hebben, zijn koffer haastig in. Toen de stuurman
terugkwam, vond hij den kapitein gekleed en gereed om de reis te
ondernemen. Ford wilde geen enkele minuut verliezen: twee uren daarna
zaten zij reeds in den sneltrein, die hen naar Chicago zou overbrengen.

Terwijl Ford en James bezig zijn, hunne bagage in de goederennetten
neer te leggen, willen wij even van dit oponthoud gebruik maken om
onze beide hoofdpersonen aan den lezer voor te stellen.

De kapitein is een forsch gebouwd man. Zijn lichaam getuigt van
geestkracht en bedrijvigheid. De levendige blik zijner oogen is
doordringend. Zijn arendsneus, zijn krachtig geteekende mond, zijne
besliste gebaren verraden een vasten wil; zijn eenigszins langwerpig
gelaat, door een zwaren baard omgeven, heeft zulk eene uitdrukking, als
men gewoonlijk aantreft bij menschen, die gewoon zijn om na te denken.

De man, die naast hem plaats neemt, is, zooals zijne kleeding aanduidt,
een stuurman en vertoont geheel het karakter van een Amerikaansch
zeeman. Hij heeft een gebruind gelaat vol uitdrukking en eigenaardige
trekken, die eene groote vastberadenheid, gepaard aan een onversaagden
moed, verraden. Van onder zijne lakensche pet komen blonde, ietwat
rossige haarlokken te voorschijn, die neerhangen op zijn voorhoofd,
dat door diepe rimpels doorploegd is.

Op het oogenblik, waarop ons verhaal een aanvang neemt, waren
er nauwelijks drie maanden verloopen sedert zij te New-York waren
teruggekomen op een walvischvaarder, die hen, stervende van uitputting
en van koude, in het hooge Noorden aangetroffen had. Zij waren met
hun vieren: de kapitein, de stuurman en twee matrozen. Maar van de
talrijke bemanning van de Narwal, die zoo vol vertrouwen op hare
krachten en haar succes de reis had ondernomen, waren slechts deze
beide mannen, met wie wij kennis gemaakt hebben, in leven gebleven.

De beide matrozen stierven, toen zij in de Vereenigde Staten
terugkwamen.

Kapitein Ford, een volbloed Amerikaan, is een van die
bewonderenswaardige mannen, die, begaafd met eene onuitputtelijke
geestkracht en eene zeldzame wilskracht, zonder lang na te denken of
te aarzelen, naar het doel streven, dat zij wenschen te bereiken.

Aan de Noordpool hare geheimen te ontrukken, dat was het doel van
kapitein Ford. Hij had reeds aan vier tochten deelgenomen, eerst als
stuurman, later als kapitein. Eindelijk had hij, daar er geene nieuwe
tochten ondernomen werden, het besluit opgevat, op eigen kosten een
tocht te aanvaarden en daarover zelf het bestuur op zich te nemen. De
Narwal, die in het ijs van het hooge Noorden was vergaan, was geheel
door hem zelf uitgerust.

Maar de treurige afloop van dezen tocht ontmoedigde den dapperen
kapitein niet.

Hij volgde met eene begrijpelijke belangstelling de tochten, ondernomen
met de Gymnote van kolonel Baudry-Lacantinerie, met de Goubet, te
Cherbourg gebouwd, en met de Spaansche Peval, in één woord, met al
de schepen, die door middel van electriciteit in beweging gebracht
worden. Hij dacht slechts aan het een of ander nieuw vervoermiddel,
dat hem zou helpen om het doel zijns levens te bereiken, toen de
ontdekking van den Poolschen ingenieur hem de hoop deed koesteren,
een zijner liefste wenschen vervuld te zien.








TWEEDE HOOFDSTUK.

EEN NIEUW SOORT VAN LUCHTBALLON.


Gedurende de reis raadpleegde de kapitein zijn metgezel omtrent de
maatregelen, die zij zouden nemen, ingeval de uitvinder zijn ballon
niet wilde verkoopen of verhuren. De kapitein maakte reeds plannen
om er zich meester van te maken, door list te baat te nemen; de
dappere stuurman stemde in alles toe, zonder eenige tegenwerpingen
te maken. Hij raakte langzamerhand vertrouwd met de gedachte, met
den luchtballon misschien wel naar de pool te gaan. Overigens was
de manier, waarop hij er zou heengaan, hem volmaakt onverschillig,
als hij zich eindelijk maar eens kon ophouden op dat gedeelte van
den aardbol, vol geheimzinnigs en bekoorlijks, dat hem met eene
onweerstaanbare kracht aantrok.

Nauwelijks stond de trein aan het station te Chicago stil, of de
kapitein en zijn metgezel stapten uit den waggon. Zij namen een
rijtuig en lieten zich naar het redactiebureau van het Journal of
Chicago brengen, waar de directeur hun volgaarne al de inlichtingen
gaf, die zij omtrent den ingenieur Gromski verlangden.

De beroemde uitvinder woonde niet te Chicago zelf; hij bewoonde zijne
eigen villa, die twee mijlen van de stad verwijderd was; aldaar had
hij ook zijne werkplaats.

Een halfuur na hun bezoek aan het redactiebureau bevonden onze beide
vrienden zich reeds aan de woning van den ingenieur. James bemerkte in
de verte, door het donkere groen der cipressen, die de villa omgaven,
heen, eene groote massa met regelmatige omtrekken en wees deze den
kapitein aan.

"Zou dat de luchtballon zijn, kapitein?" vroeg hij.

Zonder iets ten antwoord te geven, stapte Ford over de heining van
ijzerdraad heen en bleef al spoedig op een afstand van eenige schreden
van den ballon staan.

In de nabijheid van het schuitje stond een heer, die zich bij het
gedruisch, dat de kapitein maakte, omkeerde.

"Heb ik het genoegen, den ingenieur Gromski voor mij te zien?" vroeg
Ford zonder eenige inleiding.

De aangesprokene vestigde zijne levendige blauwe oogen op den kapitein,
terwijl hij zich uit zijne gebogen houding oprichtte. Zijn gelaat
met een hoog en effen voorhoofd, waarvan de zwarte haarlokken tot op
zijne schouders neerhingen, bezat eene aantrekkelijke schoonheid. Op
zijne fijne en regelmatige trekken las de kapitein bij den eersten
oogopslag vastberadenheid, goedhartigheid en edelmoedigheid, gepaard
aan een ontwikkeld verstand. Eene lichte trilling van de mondhoeken
verried, dat hij terstond voor allerlei indrukken vatbaar was, terwijl
een glimlach, die om zijne lippen speelde, van zelfvertrouwen getuigde.

De vraag van den kapitein werd door den ingenieur met eene beleefde
buiging beantwoord.

"Dat is zeker de luchtballon, dien u uitgevonden heeft?" liet de
kapitein hierop volgen.

Hierop volgde eene herhaalde buiging.

"En is alles, wat de New-York Herald in zijn laatste nummer, dat ik
gelezen heb, daaromtrent meedeelt, de waarheid?"

"Ik weet nog niet, wat men over mijne uitvinding in de kranten
geschreven heeft," zei de ingenieur met een glimlach.

"Men verzekert, dat hij omstreeks 60 kilometers in het uur aflegt,
dat hij naar het punt van uitgang kan terugkeeren en drie weken lang
in de lucht blijven."

"Dat is zoo."

"En staat de kracht der machine, waardoor hij bewogen wordt, werkelijk
met omstreeks twintig paardekrachten gelijk, zooals de directeur van
het Journal of Chicago mij verteld heeft?"

"Dat is ook waar. Ik heb al die bijzonderheden zelf aan de
verslaggevers meegedeeld."

"Is alles dan toch waarheid?"

"De volle waarheid. Maar vergun mij, de vraag tot u te richten,
met wien ik het genoegen heb te spreken."

"Ik heet Ford, kapitein Ford. Ik zal u de reden meedeelen, die mij
hierheen gevoerd heeft. Ik moet uw ballon hebben. Verkoop of verhuur
hem aan mij. U zult mij daarmee een dienst bewijzen en misschien zult
u er tevens een aan de wetenschap bewijzen."

"Het spijt mij zeer, kapitein," zei de ingenieur op een ernstigen toon,
"maar ik ben verplicht, u dien dienst te weigeren. Ik heb nog geen
octrooi voor mijne uitvinding gekregen: ik kan u den ballon dus niet
verkoopen. U begrijpt wel, dat eene uitvinding van dien aard van het
uiterste gewicht is. Zij zal zonder twijfel eene wijziging brengen in
den tegenwoordigen staat van zaken; want zij neemt de hinderpalen weg,
die den overtocht van de eene plaats naar de andere bezwaarlijk of
volstrekt onmogelijk maken. In handen van de beoefenaars der wetenschap
zal deze uitvinding een krachtig middel worden, met behulp waarvan het
ons zal gelukken, den dampkring, die zich boven onze hoofden uitstrekt
en waarvan wij nog maar zoo weinig weten, volkomen te leeren kennen;
de mensch zal aan de aarde hare laatste geheimen ontrukken. Wij zullen
tot in de binnenlanden van Afrika doordringen, wij zullen over het
eeuwige ijs en de eeuwige sneeuw heen tot aan de polen kunnen komen!"

Gromski geraakte geheel in vuur; zijne blauwe oogen schoten vonken;
ook in de oogen van Ford brandden vlammen. Bij het hooren van het
woord "pool" was de kapitein zich zelf niet langer meester; hij snelde
naar den ingenieur toe, greep hem bij de hand en zeide met eene stem,
die van aandoening trilde:

"Denkt u daar dus ook over?"

"Ik ben voor dit doel werkzaam geweest; ik ken geen ander dan de
vooruitgang der wetenschap en het welzijn der menschheid."

Op dit oogenblik ging James, die op eenigen afstand was blijven staan,
naar den ingenieur toe en drukte hem, van diepe bewondering vervuld,
met warmte de hand.

"U... met ons mee... Drommels! Dat maak ik uit uwe woorden op... O,
wat ben ik blij!... U... met ons naar de pool!"

En eensklaps begon de zeeman te huilen als een kind. Gromski begreep
de aandoening van den man en sloeg een blik op den kapitein.

"Denkt u er dan over, met een luchtballon een tocht naar de pool te
doen?" vroeg hij.

Ford antwoordde slechts door middel van een veelbeteekenend
hoofdknikken.

Gromski begon, met de handen op den rug, met groote stappen heen en
weer te loopen.

"Inderdaad, dat is niet onmogelijk... Wie weet?" mompelde hij bij
zich zelf. "De winden, de machine... Maar," voegde hij er bij,
terwijl hij vóór den kapitein bleef staan, "het is noodig, dat hij,
die dezen gewaagden tocht onderneemt, op alles voorbereid zij."

Ford glimlachte, maar antwoordde niets.

"Zelfs op den dood, kapitein!"

"Ik heb dien op mijne vier reizen reeds dikwijls onder de oogen gezien,
Mijnheer, en James ook..."

"Het is overigens niet zeer waarschijnlijk, dat wij de pool zullen
bereiken..."

"Tot dusverre is dit niet gelukt. Maar men tracht dit doel niettemin
te bereiken."

"U moet niet uit het oog verliezen, dat mijn ballon slechts aan
matige winden weerstand kan bieden en dat zijne machine maar twintig
dagen werkt."

"Dat doet er niet toe. De winden zullen ons helpen."

"We kunnen in de zee omkomen."

"Het zij zoo, Mijnheer. Komaan! Geef ons uw ballon!..."

Gromski streek met de hand over zijn voorhoofd. Een blos vertoonde
zich op zijne wangen.

"En als ik zelf eens met u meeging?" vroeg hij gejaagd.

"Dan zouden wij den roem met elkander deelen of ook met elkaar
omkomen."

Zonder een woord te spreken, stak de ingenieur de hand aan den kapitein
toe, dien hij vervolgens hartelijk omhelsde, evenals James.

"Ge zijt dappere mannen," zeide hij diep ontroerd. "Ik ga met u mee
naar de pool!"

"Is uw besluit onherroepelijk?" vroeg de kapitein, terwijl hij den
ingenieur in de oogen keek.

"Onherroepelijk!"

"Zult u, wat het lot ook wezen moge, dat ons te wachten staat, de
noodige geestkracht hebben om nimmer uw spijt te kennen te geven,
nimmer een verwijt te doen hooren?"

"Dat zal ik."

"Van dit oogenblik af zijn wij vereenigd voor het leven en voor
den dood!"








DERDE HOOFDSTUK.

HET WONDER DER WERKTUIGKUNDE.


James wist van blijdschap niet wat hij doen zou bij de gedachte,
dat hij weldra het eeuwige ijs van de pool zou terugzien.

"Wat is het jammer, dat we al in October zijn!" zeide hij met een
zucht. "Anders hadden we binnen eenige dagen den tocht reeds kunnen
ondernemen."

"Men is daar nu in het midden van den winter; het kwik bevriest er
zeker," antwoordde de kapitein.

"Hoe nu? Hebt ge het oog op de Noordpool?" vroeg de ingenieur.

"Zeker. Dat spreekt vanzelf. En men kan er nu niet naar toe gaan,
zelfs niet met een luchtballon als de uwe, ofschoon daarvoor geene
ijsbergen bestaan. We zouden terstond doodvriezen."

"Daarin heeft u gelijk."

"Dus zijn we genoodzaakt, op zijn minst acht maanden te
wachten!.... Drommels! dat is onmogelijk!"

"Welnu, als u zooveel haast heeft," hernam de ingenieur glimlachende,
"dan kunnen we ons wel onmiddellijk op reis begeven."

"Maar dan zullen we doodvriezen. Dat heeft u immers zelf toegestemd."

"Juist zoo. Maar u vergeet, dat de aarde twee polen heeft. Ik stem
toe, dat de reis naar de Noordpool gedurende den winter onmogelijk
is; maar wat zou ons verhinderen, naar de Zuidpool te gaan? U weet,
dat de jaargetijden op het zuidelijk halfrond geheel tegenovergesteld
zijn aan die op het noordelijk halfrond. Men is aldaar nu midden in de
lente. Dat is zeker wel het gunstigste tijdstip voor zulk eene reis."

James hoorde al die dingen met een open mond aan; de dappere zeeman
had vergeten, dat de aarde twee polen heeft. Hij dacht steeds en
uitsluitend aan de Noordpool, en zijn vurigst verlangen was tot
dusverre geweest, eenmaal die pool te bereiken.

"De Zuidpool," bracht hij stotterend uit, "de Zuidpool... Niemand is
nog ooit naar de Zuidpool gegaan, niet waar?"

"Men heeft dit wel beproefd, maar men heeft gemerkt, dat de Zuidpool
nog minder toegankelijk is dan de Noordpool; want de eerstgenoemde
bevindt zich nog verder van eenig bewoond oord en ligt te midden van
het groote en onbekende zuidelijke vasteland. Naar mijne meening zal
men tot de ontdekking van de Zuidpool eerst een geruimen tijd na die
van de Noordpool komen."

"Zoo? Is zij moeilijker te ontdekken? Laat ons het echter
beproeven! Het is, geloof ik, voor uw ballon volmaakt onverschillig,
hierheen of daarheen te gaan."

"Stelt u dit plan in ernst voor?" vroeg de kapitein, die zich nu in
het gesprek mengde.

"In vollen ernst," antwoordde Gromski. "Als we naar de Zuidpool
willen gaan, dan behoeven we niet te wachten. Hoe eer wij dit doen,
des te beter."

"Maar de bezwaren, aan zulk een tocht verbonden, zullen grooter
zijn. Is u niet bang voor een langen tocht langs of liever boven den
Oceaan? Het kan lichtelijk gebeuren, dat wij daarin vallen, en dan..."

"Dat zal wel niet gebeuren. Mijn luchtballon kan, zooals u weet,
gedurende drie weken eene voldoende hoeveelheid gas inhouden. Wij
zullen ons naar de zuidelijkste punt van Amerika begeven en van kaap
Hoorn opstijgen, vanwaar de wind ons naar de pool zal overbrengen."

"De wind? Welke wind?"

Inderdaad begreep de kapitein niet, op welken wind Gromski rekende:
hij wist slechts, dat er in de poolstreken koude winden waaien,
die zich naar de evennachtslijn richten.

"Maar op die koude winden reken ik niet," zeide Gromski. "Ik onderstel
alleen, dat er boven deze winden een warme luchtstroom moet bestaan,
die van de evennachtslijn naar de pool gaat. De plaats, die de koude
lucht besloeg, moet toch aangevuld worden."

"U heeft gelijk, ik had daaraan niet gedacht. Het moet wel zoo wezen:
ge bedriegt u niet... Bravo! Zal dus de warme luchtstroom ons naar
de Zuidpool brengen?"

"Naar de Zuidpoolstreken ten minste. Wij zullen de pool zelf met
behulp van onze machine bereiken."

"Ik erken, dat ik erg nieuwsgierig ben om eenige nadere bijzonderheden
te weten te komen, om iets meer omtrent uw luchtballon te vernemen. Hoe
is het u gelukt, eene lichte stoommachine te vervaardigen, die toch
krachtig genoeg is om aan den ballon zulk eene snelheid te geven? Is
de electriciteit u niet geschikt voorgekomen om dit doel te bereiken?"

"Daar ge met mij een langdurigen tocht zult doen," zeide Gromski,
"moet ik u mijn ballon wat meer van nabij laten bekijken. We zullen
een klein tochtje door de lucht doen. En dan zult ge zien, wat de
luchtballon is en hoe hij zich houdt. Ge dient dit trouwens te weten,
daar gij mij moet helpen om hem te besturen."

Gromski gaf bevel om den ballon in orde te brengen, en terwijl
zijne bedienden zich met het maken van de noodige toebereidselen
bezighielden, verklaarde hij aan zijne nieuwe metgezellen de
beginselen, waarop de samenstelling van zijn luchtballon berustte.

"Er bestaat, strikt genomen, tusschen een stoomschip en een
luchtballon, die door eene machine als deze in beweging gebracht wordt,
hetzelfde onderscheid als er bestaat tusschen het soortelijk gewicht
van het water en dat van de lucht. Een ballon, evenals een schip, moet
eene beweegkracht hebben, om niet ten speelbal der luchtstroomen te
worden. Hij kan slechts aan deze laatste weerstand bieden, als zijne
eigen snelheid de snelheid van den wind overtreft. In dat geval kan de
ballon zich zelfs bewegen in eene richting, tegenovergesteld aan die
van den luchtstroom, hetgeen hierop neerkomt, dat aan den ballon eene
bepaalde richting kan gegeven worden. Het waren de Heeren Renard en
Krebs, die in 1884 dit vraagstuk oplosten. Het gelukte hun om met hun
ballon met eene electrische beweegkracht terug te keeren naar het punt,
vanwaar zij waren uitgegaan. Van toen af was het beginsel gevonden. Ik
zeide, dat de ballons eene eigen snelheid moeten bezitten, die ze in
staat stelt, zegevierend tegen de winden te kampen. Ge weet zeker wel,
dat de luchtballon van de Heeren Renard en Krebs eene snelheid van 7
meters in de seconde heeft. Maar deze snelheid is onvoldoende. Er is
eene snelheid van minstens 15 meters noodig om, ondanks een krachtigen
wind, in eene gewenschte richting voort te komen. Een flinke en
tevens lichte motor, die aan den luchtballon eene vrij aanzienlijke
snelheid kan geven,--zulk eene machine was nog niet uitgevonden. Renard
bedient zich van de electriciteit; de electrische motoren zijn zeer
gemakkelijk te behandelen, maar zij vereischen zware machines, die veel
plaats beslaan en waarvan de werking bovendien kostbaar en van korten
duur is. Bij slot van rekening is de electrische motor betrekkelijk
zwaar. Die, waarvan men zich op de France bediende, had slechts 5
paardekrachten en woog 600 kilogrammen. Deze overwegingen hebben er
mij toe gebracht, het voorbeeld van Henri Giffard te volgen en mij
van stoom te bedienen. Verwondert u hierover niet! Mijne machine heeft
weinig overeenkomst met de gewone machines. Hare voornaamste eigenschap
is, zooals ik u reeds heb doen opmerken, hare bijzondere lichtheid."

"Is uw stoomketel dan..."

"Er is geen eigenlijke stoomketel in mijne machine," viel de ingenieur
hem glimlachende in de rede; "deze wordt vervangen door de platte buis,
die ge daar ziet. Deze buis is spiraalvormig opgerold en bestaat
uit vijf deelen, die met elkaar de enorme lengte van 200 meters
hebben. Haar inhoud daarentegen is nog geen 25 kubieke centimeters,
want hare wanden raken elkaar bijna. Men kan zulk een stoomketel
met volle recht een "bliksem-stoomketel" noemen, daar de stoom zich
daarin onmiddellijk vormt, dank zij de aanzienlijke grootte van de
verwarmde oppervlakte; het is niet noodig, veel water in te nemen;
men heeft op zijn hoogst 40 kilogrammen noodig, want de stoom ontsnapt,
nadat hij in de machine zijn mechanischen arbeid verricht heeft, niet
in de lucht, maar stort zich in den grooten condensator, vanwaar hij
opnieuw automatisch in den stoomketel terugkomt. Het is gemakkelijk te
begrijpen, dat zulk een stoomketel aan geenerlei gevaar van ontploffing
blootstaat; want hij bevat slechts weinig stoom, en het water kan,
indien er voor de capillariteit van de buis gezorgd wordt, niet in
den spheroïdalen toestand overgaan."

"Bravo!" riep Ford vol geestdrift uit. "Het beginsel, waarop u de
samenstelling van uw stoomketel gebouwd heeft, is verwonderlijk
eenvoudig; maar men heeft heel lang op die verbetering moeten
wachten. En van welke brandstof bedient ge u?"

"Van benzine. Dáár, op het fornuis, zult ge het reservoir vinden,
dat het waterstofgas inhoudt. De producten der verbranding gaan
door kleine buizen naar het reservoir; als hunne temperatuur 120°
bereikt, kunnen zij de benzine nog op het kookpunt brengen. De damp
der benzine komt door eene kleine afzonderlijke buis in het fornuis,
vermengt zich daarbij met de lucht en brandt, zonder rook van zich
te geven, evenals de lamp van Bunsen."

"Juist zoo. Dus verliest u niet het minste gedeelte van de brandbare
stof. Heeft u ook eene machine van een nieuw model vervaardigd?"

"Ik was er wel toe genoodzaakt, Mijnheer. De bestaande machines zijn
te zwaar voor mij. Het is mij voorgekomen, dat eene rotatiemachine,
die geregeld zonder vliegwiel kan werken, het best zou beantwoorden
aan het doel, dat ik mij voorstelde."

"Waar is die machine?" vroeg James, terwijl hij in het schuitje van
bamboes, met zijde bekleed, keek.

"Daar," zei de ingenieur, terwijl hij naar een bol van aluminium,
één meter in middellijn, wees.

"Is die bol eene machine?" riep de stuurman uit, terwijl hij groote
oogen opzette. "Nooit heb ik zóó iets gezien."

"Ja, het is eene machine, en wel een heel lichte. In het inwendige
van den bol bevindt zich een klep, die door den stoom met snelheid
ronddraait."

"Hoe groot is dan het gewicht van uw motor?" vroeg de kapitein.

"Die is veel lichter dan de machine, waarvan Giffard zich in 1856
bediend heeft. Zijn gewicht bedraagt nog geen 30 kilogrammen per
paardekracht."

"Nu begrijp ik het. Deze zoo lichte machine heeft eene reusachtige
kracht en kan aan den ballon eene ontzaglijke snelheid geven."

"Men zou hetzelfde resultaat ook door andere middelen kunnen bereiken,"
zeide Gromski. "In theorie is het niet noodig, lichte motoren te
vervaardigen."

"Hoe zoo, Mijnheer?" riep Ford uit. "Dat is toch wat al te sterk. Als
het zoo was, dan zou men daarvan, geloof ik, al lang gebruik gemaakt
hebben."

"Maar dat is in de practijk niet zoo gemakkelijk, kapitein. Ge weet,
dat de inhoud der lichamen toeneemt in evenredigheid met het kubiek,
en hunne oppervlakte in evenredigheid met het vierkant van hunne
afmetingen. Een ballon, waarvan de straal verdubbeld wordt, zal,
om dezelfde snelheid te bereiken, een viermaal grooter tegenstand te
overwinnen hebben, maar hij zal tevens in staat zijn, een achtmaal
zwaarder last te dragen, want het opstijgingsvermogen van den ballon
is in dezelfde verhouding toegenomen. Ge begrijpt dus, dat een ballon
van een driemaal grooter inhoud dan de mijne, slechts een tweemaal
grootere oppervlakte moet hebben; maar zijn opstijgingsvermogen zal
verdriedubbeld worden, en bijgevolg zal hij een betrekkelijk zwaarderen
motor kunnen hebben. Mijnheer Henri Giffard heeft berekend, dat een
luchtballon, die een inhoud van 200.000 vierkante meters heeft, 20
meters in de seconde zou kunnen afleggen, dat wil zeggen, dat hij aan
de krachtigste winden weerstand zou kunnen bieden. Ge begrijpt echter,
dat de vervaardiging van zulk een reus onoverkomelijke bezwaren
oplevert. Ik heb mij voor mijn luchtballon dus vergenoegd met een
inhoud van iets meer dan 3000 vierkante meters. Ik heb hem bovendien
een langwerpiger vorm gegeven dan de ballon van de Heeren Renard en
Krebs heeft; ik ben er op die wijze in geslaagd, den tegenstand van
de lucht aanmerkelijk te verminderen."

Ford en de stuurman luisterden met de meeste aandacht naar de woorden
van den ingenieur en bekeken den luchtballon met steeds levendiger
nieuwsgierigheid.

Inderdaad zag hij er indrukwekkend uit. Er hing een langwerpig en licht
schuitje aan, dat er met touwen van zijde aan bevestigd was. Bij den
eersten oogopslag scheen de stof, waaruit de ballon vervaardigd was,
van metaal te zijn; de bewegingen, die de wind er in deed ontstaan,
bewezen echter, dat het geene vaste zelfstandigheid was.

"Waarvan is uw ballon toch gemaakt? Hij is noch van zijde, noch van
doek," bracht Ford in het midden.

"Ja, hij is van zijde, Mijnheer, maar met een zeker vernis bedekt;
boven dit vernis bevindt zich een zeer dunne laag aluminium, die daarop
door middel van de galvanoplastiek gelegd is; het geheel zal, zooals
ik stellig durf verzekeren, bijna geen gas laten ontsnappen. Het
waterstofgas kan gedurende drie weken in mijn ballon blijven. Als
dat niet zoo was, zou ik er mij niet aan wagen, eene reis naar de
pool te ondernemen. De stoomketel en de machine zijn insgelijks van
aluminium. Maar laat ons eens opstijgen, dan zult ge zien, hoe men
met dezen luchtballon reist."

Bij deze woorden nam Gromski in de nabijheid van de machine plaats.

"Gij, kapitein, gij moet het roer in handen nemen," voegde hij er bij,
zich tot Ford wendende. "Ga daar zitten! Hier is het stuurrad. Verbeeld
u nu maar, dat ge op een gewoon jacht zijt."

Ford zette zich zeer gemakkelijk op een stoeltje neer, dat bij
den stoomketel hing. Na een oogenblik van aarzeling besloot James
insgelijks in den ballon te stappen en nam, op verzoek van den
ingenieur, het beheer over den ballast op zich.

"Het is toch geen jacht," mompelde hij. "'t Heeft veel meer van een
walvisch weg."

De ingenieur deed de benzine, die in het fornuis nabij de machine
geplaatst was, ontbranden; dit fornuis was bestemd om de noodige
warmte te ontwikkelen, ten einde den motor in beweging te brengen en
den inhoud van het hoofdreservoir aan het koken te maken.

"Laat de touwen los!" riep Gromski uit. "Opgelet! Daar gaan we!" voegde
hij er bij, zich tot den kapitein wendende.

"Breng ons onder den wind, en gij, James, werp een zak zand uit!"

De stuurman voldeed aan dit bevel, en tegelijkertijd begon de
luchtballon langzaam op te stijgen.

Ford draaide het roer rechts, en nu beschreef de ballon, aan zijn
wil gehoorzamende, een grooten halven cirkel.

"Houd het roer rechts!" beval Gromski.

Deze manoeuvre bracht den luchtballon in de gewenschte richting.

James keek, nadat hij nog een zak zand had uitgeworpen, naar het land,
dat zich al meer en meer verwijderde.

Na zich tot eene hoogte van 100 meters verheven te hebben, ging de
ballon met eene verbazende snelheid over het park heen, dat tot de
villa van den ingenieur behoorde; toen vloog hij over eene andere villa
en over een stuk weiland heen. De boomen schenen te wijken en plaats
te maken voor eene groote opeenhooping van huizen, die door eene grijze
wolk van rook verduisterd werden, welke zich in de doorschijnende lucht
boven hooge fabrieksschoorsteenen verhief. Dit was Chicago. Achter de
stad in de verte schitterde in de stralen der zon de verrukkelijke
oppervlakte van een meer, waarop het van schuiten en schepen
wemelde. Nog verder teekende zich, als op eene topographische kaart,
de zwarte lijn van den anderen oever af, doorsneden door boerderijen,
die halverwege achter het groen verscholen waren. De luchtballon,
die steeds voortging met den wind, die uit het Zuidwesten blies, in
dezelfde richting als de westelijke spoorweg, kwam al spoedig boven
den ochtendtrein, die de reizigers naar San-Francisco vervoerde. Het
oorverdoovend gedruisch, dat de wielen der waggons, terwijl zij zich
over de rails voortbewogen, maakten, vormde een scherp contrast met
de rustige stilte en de onmerkbare beweging van den ballon.

James, die zich over den rand van het schuitje heenboog, groette
spottend de passagiers, die door de portieren keken. Men antwoordde
hem met toejuichingen. Verscheidene Yankees, die op het balkon
van den salonwagen stonden, begroetten onze luchtreizigers met
revolverschoten. Al spoedig verloor men in den trein den ballon uit
het oog. Zijne schaduw, langwerpig en zwart, gleed over de landerijen,
die den weg begrensden.

James lachte, toen hij de boeren en de arbeiders, die hen hielpen, de
hoofden zag oprichten en, hunne taak vergetende, den ballon nastaren;
het vee, dat op de weilanden graasde, liep weg, verschrikt bij het
zien daarvan, of verzamelde zich in troepjes, als wilde het zich
tegen een vijand verdedigen.

Van tijd tot tijd draaide Ford even aan het stuurrad, en dan ging de
luchtballon, aan zijn wil gehoorzamende, als een goed gedresseerd
paard, naar rechts of naar links, en vloog over boomen, rotsen,
rivieren en afgronden heen. Er bestonden voor hem geene hinderpalen.

Toen de zon achter eene wolk schuilgegaan was, begon het waterstofgas,
dat de werking der warme zonnestralen niet meer ondervond, in inhoud
te verminderen; het schuitje raakte de toppen der boomen bijna aan.

"James, werp nog maar eens een zak zand uit!" riep de kapitein uit.

"Neen, neen!" viel de ingenieur hem in de rede, "we kunnen niet
altijd op den ballast rekenen, te meer daar ik maar weinig bij
mij heb. We zullen het op eene andere manier aanleggen. Het gas
heeft zich samengeperst; we moeten het dus doen uitzetten door het
te verwarmen. Ziet maar eens: ik open de kraan van de buis, die
aan het fornuis aangebracht is en in het inwendige van den ballon
uitkomt. Welnu, we rijzen al. De warme gassen doen eensklaps de
temperatuur van het waterstofgas toenemen. Ik zou op deze manier hebben
kunnen opstijgen zonder mijne toevlucht tot den ballast te nemen;
ik stel mij echter voor, mij slechts van dit middel te bedienen in de
gevallen, waarin ik voor een korten tijd het opstijgingsvermogen moet
vermeerderen. Nu sluit ik de kraan; de zon begint opnieuw te schijnen
en het gas zet zich uit. Maar het wordt tijd om een einde aan ons
tochtje te maken. Onze luchtballon kan terugkeeren naar het punt,
vanwaar wij vertrokken zijn door te draaien ondanks den wind, die nu
een weinig van ter zijde blaast. Herken je mijne villa, vanwaar we
een kwartier geleden vertrokken zijn?"

"Ja, ik herken haar aan de cipressen."

"Welnu, wend dan den voorsteven van het schuitje naar dit punt!"

Ford voldeed aan dit bevel. De luchtballon beschreef een cirkelboog
van omstreeks 80 graden, met een straal van 300 meters, en vloog voort,
met den wind van achteren.

Zijne snelheid vermeerderde nu met 6 meters in de seconde. Onze
luchtreizigers bemerkten dit terstond aan de snellere afwisseling van
het landschap. De boerderijen en de weilanden verschenen en verdwenen
onmiddellijk om plaats voor nieuwe tooneelen te maken.

"Dat gaat goed!" riep James verrukt uit. "Mijnheer, al de stoomschepen
beteekenen niets bij uw luchtballon. Waarlijk! Een meeuw en een
albatros zijn ver achter ons gebleven."

"Maar dat is nog niets: met een krachtiger wind zouden wij tweemaal
sneller kunnen gaan."

"Ja, maar dan zouden wij altijd den wind van achteren moeten hebben,"
merkte Ford aan. "Het komt mij voor, dat een ballon als de uwe al te
krachtige luchtstroomen moet vermijden."

"Zeer zeker, maar als wij de krachtige tegenwinden vermijden, moeten
wij tevens ons voordeel met de gunstige winden doen. In allen gevalle
ben ik niet gewoon, mij boven 300 meters te verheffen; in de bovenste
streken van den dampkring heerschen veel heviger winden dan die,
welke nabij de oppervlakte der aarde waaien."

"En wat zoudt ge doen, als zelfs in de benedenste lagen van den
dampkring een wind blaast, waarvan de snelheid die van uw luchtballon
overtreft?"

"Als de richting, die ik wensch te volgen, geheel tegenovergesteld
is aan die van den wind, dan vertrek ik niet. Maar als zij met
deze laatste een zekeren hoek maakt, dan onderzoek ik--steunende
op het parallelogram der krachten--naar welken kant ik mijn ballon
moet richten, en in den regel kan ik dan in de gewenschte richting
gaan. Overigens zullen eenige wendingen van het roer mij zeggen, of ik
gelijk dan wel ongelijk heb. Let er bijvoorbeeld op, dat we naar mijne
villa moeten terugkeeren; we hebben een zwakken wind op zijde en van
achteren. We moeten ons dus naar den tegenovergestelden kant houden."

Ford vond inderdaad den hoek, waaronder men den ballon moest plaatsen,
om niet van de vastgestelde richting af te wijken.

De luchtballon, die zich met eene snelheid voortbewoog, welke meer dan
64 kilometers in het uur bedroeg, bevond zich eenige minuten daarna
weder boven het park, waaruit hij opgestegen was. De ingenieur deed
de machine stilstaan en wierp het touw uit, dat door zijne bedienden
gegrepen werd. Nu daalde de ballon langzaam op het groene gras neer.

"Ik dank u, Mijnheer," zeide James, terwijl hij de hand van
den ingenieur drukte. "Zoolang ik leef, zal ik mij deze reis
herinneren. Mijn hemel, 't is nu niet meer de moeite waard om op het
vasteland of zelfs op zee te reizen. Van dit oogenblik af laat ik den
Oceaan in den steek en, in plaats van op zee te varen, doe ik het in
de lucht; met andere woorden, ik word een luchtreiziger!"

De ingenieur gaf den stuurman glimlachende de verzekering, dat de
luchtscheepvaart zeer trotsch op haar nieuwen aanhanger was.

De kapitein gaf in zijne loftuitingen dezelfde wenschen te kennen. Na
den luchtballon nog eens nauwkeurig bekeken te hebben, begaven onze
vrienden zich met Gromski naar de villa, waar hun een overheerlijk
maal wachtte. Aan het einde daarvan stelde Ford een toost in op de
gezondheid van "den weldoener der menschheid."

"Ja, ja!" riep hij vol vuur uit, "uwe uitvinding zal eene omwenteling
in de maatschappelijke toestanden teweegbrengen en aan de wetenschap
vergunnen, een grooten stap voorwaarts te doen ..."

"En wij zullen een grooten stap naar de Zuidpool doen," voegde James
er bij.








VIERDE HOOFDSTUK.

DE WAAGHALZEN.


De ingenieur en zijne metgezellen lieten geen tijd verloren gaan. Ford
hield er zich mee bezig, den ballon te voorzien van levensmiddelen en
van de instrumenten, die voor eene luchtreis noodig waren; James hielp
hem daarbij; wat Gromski aangaat, deze maakte zijn luchtballon voor
de reis gereed en dacht er over na, hoe hij dien naar kaap Hoorn zou
overbrengen en hem aldaar opnieuw met waterstofgas vullen. Het doel van
den tocht werd tot op het laatste oogenblik geheim gehouden. Gromski
deed stappen om zijne uitvinding niet verloren te doen gaan, ingeval
de tocht eens slecht mocht afloopen. Hij zond aanzoeken tot het
verkrijgen van octrooi naar de voornaamste landen van Europa en liet
in zijn bureau de uitgewerkte plannen der verschillende gedeelten
van zijn ballon achter. In één woord, hij handelde als iemand, die
weinig hoop heeft om terug te keeren.

Ford regelde insgelijks zijne zaken, zooals hij altijd deed, wanneer
hij een gevaarlijken tocht ging ondernemen. Alleen James, die niets
bezat, maakte ook geenerlei beschikkingen.

"Het is maar het beste, ongetrouwd te zijn en niets te bezitten,"
beweerde hij. "Men kan dan sterven zonder iemand in ongelegenheid
te brengen."

Maar de kloeke stuurman hielp den ingenieur en Ford daarom met des te
meer ijver; hij begaf zich met dezen naar de verschillende winkels en
bracht van daar blikken met ingemaakte groenten en visch, kleederen
en werktuigen mede; hij had slechts één wensch, zoo spoedig mogelijk
te vertrekken.

Twee weken na hunne aankomst te Chicago waren bijna alle aankoopen
reeds gedaan. Wat het overige, de watervaatjes, de ballons met
zwavelzuur, het ijzervijlsel en andere onmisbare dingen aangaat,
men besloot, zich een en ander eerst te New-York aan te schaffen.

Op den 20sten October begaf Ford zich daarheen om een stoomschip
te zoeken, dat er zich mee zou moeten belasten, het drietal mannen
met hun ballon naar kaap Hoorn over te brengen of althans naar eene
plaats in de nabijheid daarvan. Maar daar geen der stoomschepen,
tusschen New-York en Australië varende, zich daarmee kon belasten,
was de kapitein wel genoodzaakt, een stoomschip bepaaldelijk tot hun
gebruik af te huren, dat in tien dagen klaar moest zijn.

Gedurende dezen tijd hield de ingenieur er zich mee bezig, aan
den ballon een volkomen evenwicht te geven en eenige werktuigen
te vervaardigen, die gedurende de reis gewichtige diensten zouden
kunnen bewijzen.

Zijne vindingrijkheid in dit opzicht was verwonderlijk. Wat bij
Ford vooral in den smaak viel, was een toestel om de snelheid van
den ballon te bepalen. Wat de ingenieur het wateranker noemde, was
doodeenvoudig een zak, van eene ondoordringbare stof vervaardigd en
aan een touw bevestigd. Als deze zak uit het schuitje in zee geworpen
werd, zou hij zich met water vullen, en dan zou de zwaarte van het
water den luchtballon op eene bepaalde plaats doen blijven. Op deze
manier kon men, ingeval van tegenwinden gemakkelijk halt houden.

Volgens de berekeningen van Gromski had de ballon, als hij met
zuiver waterstofgas gevuld was, een totaal opstijgingsvermogen van
3800 kilogrammen; men moest zich van dat vermogen zoo goed mogelijk
bedienen. Het werd voor een groot gedeelte verminderd door het gewicht
van den luchtballon zelf met zijn schuitje en toebehooren.

"Dat alles is prachtig," zeide Ford, aan wien de ingenieur zijne
berekeningen in cijfers had voorgelegd; "maar ik weet nog niet, hoe
ge uw ballon in evenwicht zult kunnen houden. Het verlies van 800
kilogrammen benzine, die we per dag noodig zullen hebben om stoom te
verkrijgen, en de vermindering van het gewicht der levensmiddelen
zullen hem al spoedig veel lichter maken dan de lucht, die hem
omgeeft. Ge zult dus, om het evenwicht te behouden, eene zekere
hoeveelheid gas moeten laten ontsnappen."

"Dat is ook zoo," antwoordde de ingenieur; "maar denk niet, dat
deze aanzienlijke hoeveelheid waterstofgas geheel verloren gaat;
neen, we zullen die gebruiken om den stoomketel te verwarmen. Op die
manier kunnen we steeds het evenwicht bewaren met betrekking tot de
omringende lucht."

De ingenieur had dus alles op eene uitstekende manier geregeld.

En Ford wist niet de minste aanmerking op zijne berekeningen te maken.

Op den 28sten verzond men den luchtballon, zorgvuldig ingepakt,
naar New-York, waar een stoomschip dien reeds wachtte.

Op den 1sten November scheepten de drie reisgenooten zich op het
stoomschip in, en men besloot, over drie dagen te vertrekken.

Nu eerst kwam de tijding omtrent den voorgenomen tocht ter oore van
het publiek.

De dagbladen van den 2den November--en aan hun hoofd de New-York
Herald en de World--namen in hunne kolommen lange artikelen over
den tocht der stoutmoedige luchtreizigers op, vergezeld van de meest
verschillende opmerkingen.

Men bewonderde deze stoutmoedige onderneming, maar voorspelde daaraan
niet het minste succes.

Men sprak over den ingenieur en zijne metgezellen als over mannen,
die tot een onvermijdelijken dood gedoemd waren.

Op den dag vóór het vertrek kreeg Gromski van verscheidene menschen
bezoek; het waren voor het meerendeel industrieelen, die zich alle
mogelijke moeite gaven om hem op zijn besluit te doen terugkomen, om
hem van dit dwaze plan af te brengen, en die hem tegelijkertijd uiterst
voordeelige voorwaarden voor den aankoop van zijne uitvinding stelden.

In het avondnummer van den Herald vond Ford een artikel, waarin al
de bezwaren der onderneming en alle gevaren, waaraan onze helden zich
blootstelden, werden opgesomd. Het was van den volgenden inhoud:

"Den reusachtigen Zuidpooloceaan en het zuidelijke vasteland, waarvan
niemand iets zekers weet, te willen oversteken, is dit niet het plan
van een krankzinnige? Wij houden den heer Gromski, kapitein Ford en
den stuurman James, die hen vergezelt, nu wel niet voor krankzinnigen,
maar geen hunner schijnt toch een oogenblik nagedacht te hebben over
de vraag, of zulk een reis wel mogelijk is. De ingenieur rekent op
den Noordenwind, die in de hoogere luchtlagen naar de Zuidpool zou
waaien. Maar waar zijn de bewijzen, dat er zulk een luchtstroom in
werkelijkheid bestaat? Dit is slechts eene onderstelling, die op
geenerlei bepaald feit gebouwd is.

"Maar bovendien, al bestond er ook zulk een wind, zou deze
den luchtballon dan met volkomen zekerheid naar de Zuidpool
overbrengen? Blijkbaar niet.

"De luchtballon zal zonder twijfel van de vastgestelde richting
afwijken, en het is onmogelijk, die afwijking ook maar bij
benadering te bepalen. En dan? Laat ons eens aannemen, dat het aan
de stoutmoedige luchtreizigers eindelijk gelukt, de Zuidpool te
bereiken, hoe zullen zij daarvan dan terugkeeren, als de ballon--en
dat verklaart de ingenieur zelf--het gas slechts gedurende twintig
dagen kan inhouden? Mijnheer Gromski rekent, gelooven wij, voor de
terugkomst niet op den kouden Zuidenwind, noch op zijne machine,
die slechts gedurende een enkelen dag kan werken. De reizigers
zullen dus genoodzaakt zijn, gunstige winden af te wachten
en herhaalde malen halt te houden; het gas zal inmiddels uit den
ballon ontsnappen. Eindelijk zullen wij maar geen rekening houden met
andere noodlottige omstandigheden, zooals bijvoorbeeld het gebrek aan
water en aan levensmiddelen, de vermindering van den luchtballon in
deugdelijkheid, de stormen enz. Als wij de onderneming van de Heeren
Gromski en Ford uit een practisch oogpunt beschouwen, dan komen wij
tot het besluit, dat zij in 't geheel niet te verwezenlijken is. Wij
bewonderen wel is waar den moed en de onverschrokkenheid van deze
mannen, maar tegelijkertijd bedroeft het treurige lot, waaraan zij
zich zelf onvoorzichtig blootstellen, ons in de hoogste mate. Vergeten
wij niet, dat stoutmoedigheid dikwijls aan roekeloosheid grenst en dat
zij somtijds niets anders dan onbedachtzaamheid is. Naar onze meening
zal er nog wel een geheele eeuw verloopen, voordat de mensch in staat
is om met behulp van zulk een broos voorwerp als een luchtballon de
ontoegankelijke Zuidpool te bereiken."

"Nu, dat is niet erg uitlokkend," mompelde Ford, toen hij dit artikel
gelezen had. "Wat mij betreft, ik weet wel, dat er moeilijkheden en
gevaren aan dien tocht zullen verbonden zijn; maar wat beteekenen
die? Als ze er niet aan verbonden waren, zou ik niet aan dezen tocht
naar de Zuidpool denken."

"Het is blijkbaar, dat de gevaren u verlokken," zeide Gromski met een
glimlach; "ik denk, dat er zich inderdaad verscheidene aan ons zullen
voordoen. Ik stem echter niet toe, dat zij in staat zijn om ons van
onzen weg af te brengen of dat zij geheel onoverkomelijk zijn. Wat
mij betreft, ik stel volkomen vertrouwen in mijn luchtballon."

"En ik stel vertrouwen in mij zelf en in het noodlot. Ik reken ook
op u, zooals vanzelf spreekt."

"Gelooven ze niet, dat men de Zuidpool met een luchtballon kan
bereiken? Gelooven ze dat niet?" zeide James, zich in het gesprek
mengende. "Dan zullen wij er hen van overtuigen, kapitein. Ik zweer,
dat ik niet zal terugwijken, dat ik liever daar ginds zal blijven;
vergeet dat niet, Mijnheer Gromski."

"Ik zal evenmin terugwijken," zei de ingenieur, terwijl hij de hand
van den stuurman drukte. "Wees er van verzekerd, ouwe jongen, dat ik
je niet in den steek zal laten."

Nadat onze helden elkander op deze wijze moed ingesproken hadden,
stelden zij hun vertrek niet langer uit. Reeds den volgenden dag, den
3den November 1894, verliet het stoomschip, waarop de luchtballon en
zijne aanstaande passagiers zich bevonden, de haven van New-York in de
richting van de zuidelijke kust van het groote vasteland van Amerika.








VIJFDE HOOFDSTUK.

BOVEN DEN OCEAAN.


De zeereis, die vrij eentonig was en lang duurde, stelde het geduld
van onze helden op eene zware proef.

Eene groote vreugde maakte zich dan ook van hen meester, toen
zij op den zevenentwintigsten dag na hun vertrek uit New-York de
rotsachtige eilandjes in het oog kregen, die nabij de zuidelijke kust
van Amerika gevonden worden. Het schip bevond zich, na den ingang
van de straat van Magelhaens en Vuurland voorbijgevaren te zijn, te
midden van die rotsachtige eilandjes, waaruit de Magelhaensche archipel
bestaat. Kapitein Ford raadpleegde de beste kaarten en zocht daarop de
plaats, waar zij zoo gemakkelijk mogelijk aan land zouden kunnen komen.

Eindelijk gelukte het hem, een klein eilandje te ontdekken,
ternauwernood eenige tientallen kilometers van de beruchte kaap Hoorn
verwijderd, dat geheel met de eischen van den ingenieur strookte.

Op den 2den December, des namiddags om twee uur, liet men het anker
in eene smalle, maar veilige baai vallen. Van het verdek van het schip
gezien, had het eilandje een woest voorkomen: zijne hooge, rotsachtige
kusten verschrikten den blik. Nochtans besloten onze luchtreizigers,
er onmiddellijk aan land te stappen.

Men liet de sloep te water, die hen afzette aan den voet van een
halfronden heuvel, vanwaar eene lichte helling naar het middelpunt
van het eilandje voerde. Na een boschje van ijzerhout en dennen,
die door den wind gekromd waren, doorgegaan te zijn, kwamen zij in
een klein dal, dat zeer goed voor halt kon dienen, want twee heuvels
beschermden het tegen de winden; bovendien was zijne uitgestrektheid,
omstreeks vier hectaren, ruimschoots voldoende om de levensmiddelen
en den ballon te bergen. De naburige rotsen zouden in geen geval den
ballon belemmeren, als hij uit het dal omhoog steeg.

De ingenieur gevoelde zich gelukkig, zulk een geschikt punt gevonden
te hebben om van daar te vertrekken. Na het dal nauwkeurig onderzocht
en zijn plan in zijn zakboekje opgeteekend te hebben, beklom hij
met zijn makker den zuidelijken heuvel. Van deze rots had men een
onbelemmerd uitzicht op de omstreken.

De kapitein haalde een verrekijker uit zijn zak en begon de lange
reeks van eilandjes te onderzoeken, die zonderling door den Oceaan
uitgetand waren en zich naar het Noorden tot aan Vuurland uitstrekten;
het waren als zwarte en onregelmatige zwarte plekken, verspreid over de
oppervlakte der zee, die eene blauwachtige tint had. Op de zuidelijke
kust van den Oceaan zag men het laatste eilandje van den archipel;
verder strekte zich rechts en links het ontzaglijke oppervlak der
zee uit.

"Kijk eens! Daar hebt ge de Zuidzee," zeide Ford, terwijl hij zijn
verrekijker aan den ingenieur overreikte.

"Ge hebt de plaats uitstekend gekozen," antwoordde deze; "we zijn
zoo dicht mogelijk bij de zee."

"Op 56° 34' Zuiderbreedte, als ik mij niet bedrieg; wij zullen minstens
12 kilometers boven de zee moeten stijgen."

"En verder, kapitein?"

"Welnu.... verder zal het reeds minder gevaarlijk zijn, want dan
zullen wij ons boven het vasteland bevinden."

Gromski raakte in gepeinzen verzonken.

"Gelooft ge dan werkelijk aan het bestaan van een zuidelijk
vasteland?" vroeg hij na eenige oogenblikken van stilzwijgen.

"Wel zeker, nabij de Zuidpool bevindt zich een groot vasteland."

"Misschien," zeide Gromski schouderophalend. "Overigens zullen wij
er ons weldra zelf van kunnen overtuigen, of dit werkelijk zoo is."

"En als er maar vijf werelddeelen zijn?" vroeg James, terwijl hij
den ingenieur met een uitvorschenden blik aankeek.

Gromski antwoordde niet; het was blijkbaar, dat de vraag van den
stuurman hem eenigszins in verwarring bracht.

Toen Ford van het schip teruggekomen was, beval hij, na met zijne
reisgenooten geraadpleegd te hebben, aan de equipage, den volgenden
dag eene loods op te slaan, bestemd om daarin den luchtballon en het
schuitje te bergen. De matrozen, aangemoedigd door de belofte van
eene flinke belooning, begaven zich vol ijver aan den arbeid.

Er bleef echter slechts zeer weinig tijd over. Met het bouwen van de
loods waren vier dagen gemoeid geweest. Op den 7den begon men dus met
de ontscheping van den ballon en van het schuitje. De ingenieur hield
zelf het toezicht op het overbrengen van een en ander naar het eiland.

Gelukkig bevond alles zich in den besten toestand. Twee dagen daarna
was de luchtballon in de loods geplaatst, en nu begon men met het in
orde brengen der toestellen om waterstofgas te verkrijgen. Dat was de
omslachtigste van alle werkzaamheden. Al de vaten werden in verbinding
gebracht met een kuip, waarin het gas gezuiverd werd om eindelijk
door een buis van caoutchouc in den luchtballon op te stijgen.

Op Woensdag en Donderdag, den 13den en 14den, bracht men naar het
eiland de ballons over, die het waterstofgas en het ijzervijlsel
inhielden.

De ingenieur had het plan, tegen het einde van December of in het
begin van Januari te vertrekken, welke maanden aldaar met de maanden
Juni en Juli op het noordelijk halfrond overeenstemmen.

Ford was volkomen met het klimaat der poolstreken bekend: hij wist,
dat de zomer er slechts eenige weken duurt en dat de warmste tijd op
het zuidelijk halfrond gewoonlijk omstreeks de maand Januari valt,
terwijl op het noordelijk halfrond de temperatuur in de maand Juli het
hoogst is. Men moest bijgevolg gebruik maken van die veertien dagen,
gedurende welke de thermometer van Celsius gemiddeld 11 graden boven
het nulpunt staat. De ingenieur had berekend, dat hij, om den afstand
af te leggen, die de zuidelijke kust van Amerika van de Zuidpool
scheidt, omstreeks acht dagen noodig zou hebben. De terugkomst zou in
allen gevalle vóór het verstrijken van vijf en twintig dagen dienen
plaats te hebben, te rekenen van den dag der opstijging, daar de
luchtballon het gas niet langer kon inhouden.

Op den avond vóór Kerstmis was men met alle toebereidselen klaar.

Gedurende de feestdagen bepaalden Gromski en Ford de laatste
bijzonderheden van de reis en maakten zich gereed om aan alle
voorvallen, die zich zouden kunnen voordoen, het hoofd te bieden.

De ingenieur sloeg bovendien dagelijks de richting der wolken in de
bovenste luchtlagen gade: de resultaten van deze waarnemingen waren
vrij gunstig.

"Blijft ge dus op den luchtstroom in de hoogere luchtlagen
rekenen?" vroeg Ford hem op zekeren dag.

"Van het bestaan daarvan hangt het succes van onze onderneming af,
kapitein. Helaas! we weten nog slechts zoo weinig van de luchtstroomen,
maar als we rekening houden met zekere physische wetten, dan meen
ik eene zeer waarschijnlijke onderstelling te mogen wagen. Naar
mijne meening moet de beweging in den dampkring op dezelfde wijze
ontstaan als in den boezem van den Oceaan. Ge kent de onderzeesche
stroomen. Als we de kaarten nauwkeurig bestudeeren, dan bemerken we
daarop koude stroomen, die van de pool naar de evennachtslijn gaan, en
warme stroomen, die van de evennachtslijn naar de pool gaan. Bovendien
is het u niet onbekend, dat de koude stroomen zich meestal onder de
warme voortbewegen. Ik ben er van overtuigd, dat hetzelfde verschijnsel
zich in onzen dampkring voordoet, met dit onderscheid evenwel, dat de
stroomen er betrekkelijk sterker zijn dan in zee en minder plaatselijk,
daar de lucht, die de aarde omgeeft, een enkelen oceaan van gas vormt,
die door geenerlei vasteland afgebroken wordt. Laat ons bijvoorbeeld
de passaatwinden eens nemen. Ik onderstel, ja, ik ben er zelfs zeker
van, dat er een warme noordwestelijke luchtstroom is, die ontzaglijke
hoeveelheden lucht van de evennachtslijn naar de pool overbrengt. Als
ik mij niet bedrieg....."

"Dus zullen we genoodzaakt zijn, gunstige winden in de lagere
luchtlagen af te wachten, niet waar, Mijnheer? We hebben bovendien
een anker, dat ons, zooals ge reeds gezegd hebt, in staat zal stellen
om midden in den Oceaan halt te houden."

Gromski keek hem ongeloovig aan.

"We zullen dit althans ingeval van nood doen," zeide hij. "In de
poolstreken heerscht beneden een Zuidoostenwind. Alles hangt dus van
den hoogeren luchtstroom af."

"Is daarin niet iets gewaagds?" merkte Ford aan.

"Ja, kapitein. We moeten echter alles doen, wat in ons vermogen
is. Ik ben dan ook besloten, drie proefballons te doen opstijgen om de
richting van den wind te onderzoeken, die voor ons van zooveel gewicht
is. Deze ballons zullen ons de juiste aanwijzingen geven omtrent den
stroom, die er in de hoogere lagen van den dampkring heerscht."

Deze proefneming deed de ingenieur op den 26sten December des middags.

Een kleine ballon, van 15 kubieke meters inhoud, ging, na met snelheid
omhoog gestegen te zijn, gedurende eenigen tijd in eene noordwestelijke
richting; toen begon hij, na een hoogte van omstreeks 2000 meters
bereikt te hebben, terug te komen. Na verloop van 18 minuten bevond
hij zich opnieuw boven het eilandje en verdween al spoedig tusschen
de wolken in het zuidelijk gedeelte des hemels.

Het resultaat van deze proefneming boezemde aan onze luchtreizigers
nieuw vertrouwen in. Met zulk een afdoend bewijs voor het bestaan van
een anderen luchtstroom in de hoogere luchtlagen konden zij zich vol
moed op reis begeven.

Gromski besloot, nu niet langer te wachten.

Op den 27sten werd er een begin met het vullen van den ballon gemaakt.

Reeds zeer vroeg in den morgen, bij zonsopgang, bevond de ingenieur
zich met zijne metgezellen op het eilandje, ten einde deze gewichtige
zaak te besturen.

Het was zes uur, toen de matrozen den opgevouwen ballon te midden van
een luid gejuich uit de loods haalden en dien op een groot stuk doek,
dat midden in het dal op den grond uitgespreid was, neerlegden.

Terwijl men het waterstofgas in de tonnen pompte, bracht de
ingenieur met behulp van James het verkreukelde omhulsel van den
ballon in verbinding met eene lange buis van caoutchouc, die uit het
voornaamste reservoir voortkwam. Het was als het ware een slagader,
waardoor het bloed van het organisme, het waterstofgas, in den
luchtballon moest vloeien. Men zette de kraan open, en de vulling
nam een aanvang. Nu geleek de ballon veel op de huid van het een of
ander reusachtig zeemonster. De ballon, die bestemd was om de wolken
te doorklieven, lag daar nu onbeweeglijk, misvormd, als een hoop
vodden op den grond. Intusschen vertoonden zich langzamerhand door
den aandrang van het gas kleine verhevenheden, die al meer en meer
opzwollen. Op den middag had de ballon reeds het voorkomen van een
walvisch. Lichte bewegingen, die het ontstaan van het leven verrieden,
vertoonden zich op zijne glimmende huid. Het luchtmonster haalde diep
adem en beefde onder den invloed van den wind, die in de plooien der
zijde, aan lange rimpels gelijk, blies. Deze plooien verdwenen echter
allengs. Het luchtmonster werd al grooter en grooter, zoodat het met
zijn opgezwollen lichaam het net begon aan te raken en zich daarin
vertoonde als een oester in zijne schelp.

Hoe log hij eenigen tijd te voren ook geweest was, nu bewoog hij zich
met eenige onrust en rukte aan de touwen, die hem vasthielden.

James had er veel schik in, deze gedaanteverwisseling gade te slaan;
hij legde vol genegenheid zijne hand op het omhulsel, hij streelde
den ballon, alsof het een levend wezen geweest was.

"Dat is eerst eens een schip!" zeide hij vroolijk tegen een
matroos. "Ik lach nu wat met golven, klippen en ondiepten. De
fregatten, de korvetten, de brikken, de sloepen, de booten en andere
curiositeiten, die op zee varen, treden bij hem in de schaduw."

Men moet weten, dat James, sedert hij met den luchtballon van Gromski
kennis gemaakt had, de zeevaart was beginnen te minachten. Hij
beschouwde nu zijne oude kameraden met een zekere geringschatting
en deed telkens de gebreken der schepen uitkomen, terwijl hij de
eigenschappen van den luchtballon hemelhoog verhief.

Des namiddags om drie uur was de ballon reeds gevuld en bewoog zich
ongeduldig, als verlangde hij er naar, dat men hem van de touwen
ontdeed, die hem aan de aarde vastketenden.

De ingenieur bracht inderhaast het schuitje in orde, want hij wilde
den volgenden dag in de vroegte vertrekken.

De machine, de stoomketel en andere gedeelten van den motor bevonden
zich reeds op hunne plaats; maar de barometers, de thermometers en
andere instrumenten, evenals de levensmiddelen, moesten nog naar het
schuitje overgebracht worden.

Twee uren vóór middernacht was alles afgeloopen.

Het was de laatste nacht, dien onze reizigers op het land doorbrachten.

Nochtans dacht niemand hunner, ondanks hunne vermoeidheid, aan slapen.

Om elf uur onderzocht de ingenieur bij het licht eener lantaarn
nauwkeurig al de afzonderlijke deelen der machinerie, om er zich van
te verzekeren, dat er geenerlei gebrek bestond. Daarna keerde hij
naar de loods terug, waar hij, over eene kaart van den zuidelijken
Oceaan heengebogen, met den kapitein de richting begon af te teekenen,
die de ballon vermoedelijk zou volgen.

James hield, in gezelschap van de matrozen, die hij in geestdrift
voor de luchtscheepvaart trachtte te doen ontsteken, de wacht over
den ballon.

Tegen den avond was er een vrij krachtige wind opgestoken, die tusschen
de heuvels, welke het dal omgaven, huilde en somtijds van boven op
den ballon viel, terwijl hij dien hevig deed schudden.

De kapitein en de ingenieur waren juist druk met elkaar aan het
redeneeren over het vermeende zuidelijke vasteland, toen van den
kant van den luchtballon de forsche stem van James zich deed hooren,
die om hulp riep.

Dit onverwacht geroep verwonderde en verschrikte den ingenieur
tegelijkertijd. Hij kon niet begrijpen, wat den stuurman bewoog,
op zulk een vergevorderd uur alarm te slaan. Vermoedende, dat de
wind of eenig ander gevaar den ballon bedreigde, liep hij in aller
ijl naar de deur en trok den kapitein met zich mede. Toen hij de
deur opengedaan had, zag hij een halfnaakten man vóór zich staan,
die eene bijl boven zijn hoofd zwaaide. Gelukkig week de ingenieur
bijtijds terug, zoodat het hem gelukte, den slag af te weren. De
kapitein wilde zich op den aanvaller werpen, die over zijne mislukte
poging woedend geworden was; maar toen hij verscheidene gewapende
mannen zag aankomen, deinsde hij verschrikt terug.

"Het zijn wilden, die van de naburige eilanden gekomen zijn," riep
hij uit, terwijl hij naar de tafel liep, waarop zijn revolver lag. "Ga
uit den weg, Mijnheer."

Gromski gehoorzaamde. Nauwelijks was hij ter zijde gegaan, of een
revolverschot deed zich hooren en de aanvaller, wiens voorhoofd door
een kogel doorboord was, viel aan zijne voeten neer.

Op dit oogenblik drongen er verscheidene pijlen al fluitende door de
openstaande deur heen; een daarvan trof Ford.

"Mijn ballon! Ach, mijn ballon!" riep Gromski uit, terwijl hij de
deur uitsnelde.

Maar reeds was de kapitein hem voorgegaan. Nadat deze met een welgemikt
schot een anderen wilde levenloos had doen neervallen, nam hij de
lantaarn in de hand en verliet de loods. Niet weinig ongerust snelde
de ingenieur hem achterna.

"Heidaar, James, waar ben je? Heidaar, James!" riep hij, eenig
ongeluk vermoedende.

"Hier ben ik!" antwoordde de stuurman. "O, die schurken, die
struikroovers!"

Bij het hooren van de stem van zijn kameraad hield Ford de lantaarn
boven zijn hoofd.

Bij het flauwe licht, dat de lantaarn verspreidde, zag men den
stuurman, die een wilde onder de knie had. Op eenige schreden vandaar
worstelde een matroos tegen twee aanvallers.

Twee revolverschoten, in de lucht afgeschoten, verschrikten de
aanvallers, die zich terstond daarop in de struiken verscholen; een
oogenblik daarna was er niemand anders bij den luchtballon te zien
dan onze helden.

"De ballon! Laat ons eens naar den ballon gaan kijken!" riep Gromski
uit.

"De ballon is ongedeerd gebleven, Mijnheer!" antwoordde James, terwijl
hij den wilde nog steeds met zijne vuisten omklemd hield. "Dat is een
schurk, die een poging gedaan heeft om het omhulsel met zijn mes te
doorboren. Ik heb hem hierin nog bijtijds verhinderd. Wat drommel! Ik
zou liever willen, dat mijne huid...."

Gromski ontrukte den wilde aan de handen van James, maar het was
reeds te laat: de ongelukkige gaf den laatsten snik.

"Waar zouden deze wilden vandaan komen?" vroeg hij, terwijl hij een
medelijdenden blik op den stervende sloeg.

"Van Vuurland of van het een of ander naburig eiland, Mijnheer,"
antwoordde hij. "Zij hebben er waarschijnlijk de lucht van gekregen,
dat er hier een prooi te behalen was, en hebben zich toen hierheen
begeven.... Waarlijk, als men ze zoo ziet, is het moeilijk te gelooven,
dat het menschen zijn."

Inderdaad deed de wilde, die daar op den grond uitgestrekt lag, door
zijn groot harig hoofd, zijne kleine gestalte en zijne magere ledematen
veeleer aan een aap dan aan een mensch denken. De dikke laag slijk,
waarmee zijn lichaam bedekt was, gaf hem een walgelijk voorkomen.

"'t Is het laagste menschenras, dat er bestaat," zeide James met
afschuw. "Ik ben buiten mij zelf van toorn alleen reeds bij de
gedachte, dat onze tocht had kunnen mislukken ten gevolge van die
aapmenschen. We moeten eens onderzoeken, of enkelen van die schurken
zich ook ergens verscholen hebben."

Men onderzocht bij het licht der lantaarn alle struiken in den omtrek;
de stuurman en de matrozen begaven zich zelfs naar het strand van
het eilandje, maar zij zagen niets verdachts meer.

Nochtans hield men den geheelen nacht goed de wacht. Ford liep met
zijn geladen revolver in de hand in den omtrek van den ballon heen
en weer, gereed om op iedereen te schieten, die dien heimelijk zou
willen naderen. Onze reizigers haalden eerst weder ruimer adem, toen
de kapitein van het stoomschip en zijne equipage zich een halfuur na
zonsopgang in het dal vertoonden.

De matrozen, die op de hoogte van dit onverwachte avontuur gebracht
waren, wenschten onzen reizigers hartelijk geluk met den goeden
afloop daarvan en beloofden, dat zij de aanvallers voorbeeldig zouden
straffen, zoodra zij hun in handen vielen.

De ingenieur beval, nadat hij den stuurman zijn dank betuigd had
voor zijne tegenwoordigheid van geest en zijn moed, toebereidselen
te maken tot de opstijging van den luchtballon.

Gedurende dezen tijd werd er, dank zij de goede zorgen der officieren
van het stoomschip, een afscheidsmaal genuttigd op tonnen en planken
in de nabijheid der sloep.

Ondanks den overvloed van wijnen en het aantal toosten heerschte er
een diepe ernst onder de aanwezigen.

Na afloop van den maaltijd drukten allen, die er deel aan genomen
hadden, met tranen in de oogen, onzen helden de hand; men beschouwde
ze blijkbaar bij voorbaat als menschen, die een wissen dood te gemoet
gingen; maar niemand bracht onder woorden wat iedereen dacht, ten
einde aan deze dappere mannen op het beslissende oogenblik den moed
niet te benemen.

De ingenieur en Ford waren over dit hartelijk vaarwel getroffen. Alleen
James verloor zijne goede luim niet. Een glimlach van tevredenheid
speelde er om zijne lippen. Volgens de aanbeveling van den
ingenieur had hij, evenals deze en de kapitein, eene kleeding van
bont aangetrokken, en nu schertste hij met de matrozen, alsof hem
niets bijzonders te wachten stond. Om zeven uur werd er nogmaals een
proefballon opgelaten, die, evenals de eerste, naar het zuidelijke
deel van den hemel dreef en al spoedig uit het gezicht verdween.

Eindelijk, om acht uur, gaf de ingenieur het sein tot vertrekken. Na
den ballon nog eens voor 't laatst onderzocht te hebben, drukte hij den
matrozen, die den luchtballon omgaven, nog eens voor 't laatst de hand
en nam vervolgens in het midden van het schuitje plaats. James zette
zich bij den voorsteven neer. Hij moest op bevel van den ingenieur
ballast uitwerpen. De kapitein nam op een gemakkelijk stoeltje bij
het roer plaats.

"Komaan! Op weg!" riep Gromski uit. "Laat de touwen los, vrienden!"

Een diep stilzwijgen heerschte er in den omtrek van den ballon. Eene
levendige ontroering teekende zich op de gelaatstrekken van alle
aanwezigen af. De ingenieur zag zich verplicht, zijn bevel te herhalen;
want de matrozen, die het uiteinde der touwen in handen hielden,
bleven onbeweeglijk staan.

Eensklaps hoorden de reizigers een eigenaardig geluid: de ballon
schuurde over het doek heen, dat op paaltjes uitgespannen was.

"Daar gaan we!" riep James vroolijk uit. "Moet ik wat ballast
uitwerpen?"

"Ja, doe dat maar, dan gaan we nog wat gauwer de hoogte in."

De stuurman wierp een zak met zand uit. Eenige oogenblikken daarna
had de luchtballon zich boven de heuvelen, die het dal omgaven,
verheven en zweefde in het luchtruim.

De kapitein, die zich over den rand van het schuitje heengebogen
had, keek zwijgend naar de aarde, die langzaam uit het gezicht
verdween. Gedurende eenigen tijd zag hij nog de matrozen, die met
hunne mutsen in de lucht zwaaiden en den reizigers een daverend
"hoera!" toeriepen. Toen verdween het dal eensklaps uit zijn
gezicht. De ballon, die door een lichten Noordwestenwind voortgestuwd
werd, vloog over het eilandje heen en bevond zich nu boven de rotsen,
die de zuidelijke kust daarvan omgaven.

Het gezicht strekte zich al verder en verder uit, naarmate de
luchtballon steeg. De kapitein sloeg een blik naar beneden en bemerkte,
dat het schuitje boven den Oceaan zweefde. In het Noorden vertoonden
zich de naburige eilandjes in een schitterend roodachtig licht.

Hunne omtrekken teekenden zich duidelijk op het oppervlak der zee af.

Geheel het zuidelijke gedeelte van den archipel vertoonde zich aan
de oogen van onze luchtreizigers als een reusachtige landkaart.

Dit vergezicht werd een weinig belemmerd door de rotsen van kaap
Hoorn, die eenige tientallen kilometers verwijderd en tengevolge van
den dichten morgennevel nauwelijks te zien waren. De kapitein wilde
zich tot James wenden om dezen zijne indrukken mee te deelen, maar de
woorden bestierven hem op de lippen; eene zonderlinge ontroering maakte
zich van hem meester bij het zien van deze oneindige uitgestrektheid
water en lucht.

Dergelijke gewaarwordingen vervulden ook den stuurman: terwijl hij zich
insgelijks over den rand van het schuitje heenboog en zich aan een touw
vasthield, keek hij naar den afgrond, die zich onder hem uitstrekte:
dit grootsche en indrukwekkende schouwspel trok al zijne aandacht.

Alleen Gromski bleef volkomen kalm; hij lette slechts op den wijzer
van den barometer.

Eensklaps kwam Ford tot het inzicht van zijne stoutmoedigheid; het
scheen hem toe, dat deze ontzaglijke watermassa, die zich onder hem
uitstrekte, al meer en meer naar boven ging en ieder oogenblik den
ballon, die daarboven zweefde, zou kunnen verzwelgen.

"We vallen!" riep hij uit.

En zijne plaats verlatende, ging hij met een enkelen sprong naar
Gromski toe.

De ingenieur schudde met het hoofd.

"We stijgen," zeide hij, terwijl hij naar den wijzer van den barometer
wees. "We bevinden ons op dit oogenblik ongeveer 830 meters boven het
oppervlak van den Oceaan. Ge laat u door een gezichtsbedrog schrik
aanjagen, kapitein."

Ford keek op den barometer, en nadat hij er zich van overtuigd had,
dat deze inderdaad eene hoogte van 900 meters aanwees, kwam hij een
weinig tot kalmte.

"Gaan wij nu naar het Zuiden?" vroeg hij.

"Naar het Zuidoosten, kapitein."

"En is er geen gevaar, dat we in zee zullen vallen?"

"Wees maar niet bang, kapitein," antwoordde Gromski met een
glimlach. "De ballon is in een goeden toestand en volkomen
in evenwicht. Wij zullen in geen geval hooger dan 1000 meters
stijgen; gedurende den nacht, als de zon niet meer schijnt en het
gas samengeperst wordt, zullen we tot 300 meters dalen, misschien
nog wel lager. Bovendien hebben we, om alle mogelijke onheilen te
voorkomen, een flinken voorraad ballast meegenomen. Ge moet weten,
dat een luchtballon evengoed tegen alle gevaren beveiligd is als een
schuitje op kalm water."

"Maar we gaan niet vooruit!" riep James plotseling uit.

"Waaruit maak je dat op?"

"Omdat er volkomen windstilte heerscht. Zie maar eens naar dat stukje
papier, dat ik daar op den rand van het schuitje neergelegd heb:
het beweegt zich volstrekt niet."

Dit bewijs deed den ingenieur lachen.

"Dat zal ik je eens verklaren: is het je nooit gebeurd, dat je eene
rivier afzaktet zonder roeiriemen of zeil, of dat je je in snelvlietend
water baaddet?"

"Wel zeker, meer dan eens, Mijnheer."

"Welnu, heb je dan den stroom van het water gevoeld?"

"Neen, het schijnt dan, dat er geen beweging hoegenaamd in het
water is."

"Je begrijpt dus nu, waarom we den wind, die ons meevoert, niet
voelen. De lucht, die ons omgeeft, heeft dezelfde snelheid als onze
ballon. Als we 200 kilometers in het uur aflegden, zouden we ook niet
het minste windje voelen."

"Zoo! En wat is dan de snelheid, waarmee we gaan?"

"Dat kan ik je op dit oogenblik nog niet zeggen. Als we land onder ons
hadden, dan zouden we, naar de verandering der omgeving te oordeelen,
onze snelheid kunnen bepalen. Maar hier, boven dit eenvormige oppervlak
van den Oceaan, zijn wij verplicht om ons, ten einde dit doel te
bereiken, van een chronometer en een sextant te bedienen. De schier
volkomen onbeweeglijkheid van den ballon maakt, dat wij gemakkelijk
waarnemingen kunnen doen. We hebben geen ander middel om te weten te
komen, met welk eene snelheid onze luchtballon voortgaat."

"Dat is gek," mompelde James. "Op een schip is het voldoende, te
loggen, om terstond te weten te komen, hoeveel knoopen men in het
uur aflegt."

"Dat is waar, maar het schip heeft eene zelfstandige snelheid. Als we
onze machine in beweging brengen, dan zal onze luchtlog ons dezelfde
juiste aanwijzingen doen, als dit op een schip het geval is."

De kapitein onderzocht, terwijl hij naar deze verklaringen luisterde,
oplettend den horizon met zijn verrekijker.

Men kon in het Noorden de toppen der hoogste bergen van het vasteland
nog onderscheiden. Maar deze verdwenen al meer en meer in een dikken
mist.

Bij het aanbreken van den morgen was de lucht echter geheel helder
geworden. De kapitein zag, noch beneden, noch boven den ballon een
enkele wolk. Het weder liet niets te wenschen over.

Onze reizigers hadden dus niets voor hun luchtballon te vreezen; hij
ging rustig voort en slingerde van tijd tot tijd slechts even heen
en weer. Gromski verklaarde, dat men deze bewegingen aan plaatselijke
luchtstroomen moest toeschrijven.

James, die zich al een weinig in zijn toestand begon te schikken,
bekeek het schuitje eens van naderbij. Dit was, zooals hij nu zag,
zeer gemakkelijk ingericht. Achterin, dicht bij het stoeltje van
den stuurman, bevond zich eene kleine hut, die met eene wollen stof
bedekt was; daarin lag een bed voor één persoon. In het midden van
het schuitje bevonden zich de machine, de stoomketel en het reservoir
van benzine. De levensmiddelen lagen op den voorsteven.

De ingenieur waarschuwde zijne metgezellen, niet te gelijk aan het
uiteinde van het schuitje te gaan staan, daar de luchtballon dan wel
eens tengevolge van de verplaatsing van het zwaartepunt zou kunnen
overhellen. De reizigers waren dan ook verplicht, niet te dicht bij
elkaar te komen; als punt van samenkomst wees de ingenieur een klein
plaatsje tusschen de machine en den stoomketel aan.

Men besloot aldaar gemeenschappelijk de maaltijden te gebruiken. James,
die altijd vol ijver was, als het er om te doen was, het gemak van
zijne reisgenooten te bevorderen, nam op zich, de taak van kok te
vervullen, en hield zich terstond bezig met het in orde brengen van
de eetzaal. Het geheele ameublement van deze laatste bestond uit twee
manden, aan beide kanten van een bankje geplaatst, dat bestemd was om
de rol van tafel te vervullen. James spande boven de zitplaatsen nog
twee groote stukken doek uit, om tegen regen en zon te beschutten,
en zoo was de "zaal" gereed om de gasten te ontvangen.

"Ons voertuig heeft, ondanks al zijne volkomenheid, toch nog één
groot gebrek, Mijnheer," zei de stuurman na zijn werk voltooid te
hebben. "Stellig is het te licht. Als dat niet zoo was, zou ik bereid
zijn om er mijn leven lang mee te reizen."

De ingenieur kon zich niet van lachen onthouden, toen hij dit bezwaar
hoorde.

"Je hebt gelijk, beste vriend, maar aan wien ligt de schuld? Wijt het
aan de lucht, dat zij niet zwaarder is. Ik moet je zeggen, dat de lucht
betrekkelijk 770 maal minder dan het water weegt en dat bijgevolg
een voertuig, dat bestemd is om zich in de lucht voort te bewegen,
lichter dan een gewoon schip moet zijn. Je moet dit eens vooral in het
oog houden en er nooit aan denken, te zware voorwerpen mee te nemen."

De woorden van Gromski maakten weinig indruk op James, die geene
gelegenheid liet voorbijgaan om zich te beklagen en wiens aanhoudende
opmerkingen den lachlust van zijne metgezellen opwekten.

"Hm!" mompelde hij. "Een bed van drie pond, een tafel, die er vijf
weegt, een tafelservies, dat er maar vier weegt.... Drommels, als
onze porties in dezelfde mate verminderen, dan zullen we binnen eenige
dagen levende geraamten worden!"








ZESDE HOOFDSTUK.

IN DE WOLKEN.


Om tien uur verdwenen de hoogste punten van kaap Hoorn. Thans zagen
onze reizigers, zoover hun oog reikte, niets anders om zich heen dan
het oppervlak van den Oceaan, die zich in het oneindige verloor.

Het scheen hun toe, dat de ballon zich niet bewoog en stil hing
boven deze reusachtige vlakte, die als een spiegel het azuur des
hemels weerkaatste.

Omstreeks één uur ontdekte Ford, die door een verrekijker naar den
horizon tuurde, in het Zuidwesten een zwart stipje.

"Dat schijnt een stoomschip te zijn, dat zich langs de westelijke
kusten van Chili of van Peru voortbeweegt," zeide hij. "Ik zie vrij
duidelijk een rookwolkje."

Van eene hoogte van 1000 meters gezien, scheen het schip, dat op zijn
minst 100 kilometers verwijderd was, in het veld van den verrekijker
als een wormpje, dat langzaam voortkroop. Een lange rookwolk, die uit
den schoorsteen opsteeg, kronkelde zich als een slang over den Oceaan.

"De rook stijgt rechtop; dus moet er daar beneden geen wind zijn,"
merkte Ford aan; "en toch komen wij dit schip met eene verbazende
snelheid naderbij."

"Dat is niet te verwonderen, kapitein," antwoordde Gromski; "de
snelheid van den wind is, zooals de jongste onderzoekingen bewezen
hebben, in de hoogere luchtlagen van den dampkring aanzienlijker
dan in de lagere, en zij neemt in eene vaste verhouding toe. Hier,
waar de barometer eene hoogte van 970 meters aangeeft, bezit de
lucht waarschijnlijk eene aanmerkelijke snelheid, ofschoon zij op
het oppervlak van den Oceaan doodstil is. Van eene hoogte van 1000
meters omvat het oog, naar mijne berekeningen, eene uitgestrektheid
van een straal van 113 kilometers; wij bevinden ons dus bijna op
dezen afstand van het schip. Kunt ge wellicht ook onderscheiden,
in welke richting het gaat?"

"Het komt mij voor, dat het zich naar het Noordwesten begeeft."

"We moeten letten op het oogenblik, waarop de ballon zich op dezelfde
verticale lijn als het schip bevindt. We kunnen op deze manier de
snelheid van den wind, die ons meevoert, bepalen."

Ford en James sloegen met genoegen dit schip gade, dat het eenige punt
was, waarop het oog, moede van het staren op de eentonige oppervlakte
van den Oceaan, kon rusten.

Om één uur was het schip nog 30 kilometers van den ballon verwijderd;
op dezen afstand kon men het reeds met het bloote oog onderscheiden.

"Ik zou wel eens willen weten, of zij ons ook zien," zeide James.

"Zij zien den ballon waarschijnlijk als een zwart stipje, dat zich
slechts 5 à 6 graden boven den horizon bevindt," verklaarde Gromski.

Het stoomschip kwam al dichter en dichter bij; nu scheidde nog slechts
een tiental kilometers het van den luchtballon.

De kapitein keek op zijn horloge: het was vijf minuten vóór half twee.

"Laat ons wat dalen!" riep James uit, terwijl hij met zijn zakdoek
wuifde. "Ze denken, dat de wind den ballon wegvoert! Zij volgen ons!"

Inderdaad veranderde het schip, na een cirkelboog beschreven te hebben,
plotseling van richting en begon den ballon te volgen.

De kapitein ging terstond lucht in het ballonnetje pompen, en twintig
minuten later bevond zich het schuitje nog slechts 200 meters boven
het schip, op welks verdek eene buitengewone drukte heerschte: men
maakte ongetwijfeld toebereidselen om eene sloep in zee neer te laten.

"Laat ons nog wat dalen! Maar we mogen ons gas daarom niet verspillen,
niet waar?... James, aan de pomp!" riep Gromski uit.

De luchtballon daalde nu langzaam en bevond zich al spoedig op eene
hoogte van omstreeks 100 meters boven het oppervlak van den Oceaan.

"Van hier moeten zij ons kunnen verstaan," zei de ingenieur.

En nadat hij zich over den rand van het schuitje heengebogen had,
riep hij met eene stentorstem:

"Keert maar terug! We hebben uwe hulp niet noodig."

Zijne woorden waren blijkbaar niet te verstaan door het gedruisch
van de stoommachine; men deed deze stilstaan, en Gromski herhaalde
zijne woorden zoo luid mogelijk.

"Het komt hun niet in de gedachten, dat het ons doel is, hier in de
lucht te zweven," mompelde de stuurman. "Ze zullen ons voor gekken
houden."

"Ze schijnen antwoord te geven," zeide Ford.

"Wat zeggen ze dan?"

"De officier, die op het verdek staat, heeft insgelijks geantwoord:
"Keert maar terug!""

Gromski lachte.

"Dat is de echo," zeide hij. "De stem, kapitein, wordt door het
oppervlak der zee teruggekaatst als door de oppervlakte van een muur."

"Nu zegt de kapitein van het schip werkelijk iets.... Wacht eens! hij
zegt, dat we het gas moeten laten ontsnappen. Blijkbaar hebben ze
mij niet goed verstaan. Laat ons hun dus eene dépêche zenden."

Dit zeggende, scheurde Gromski een blaadje uit zijn zakboekje en
schreef daarop:

"Dank voor uwe goede bedoelingen. Wij hebben niets noodig. Wij gaan
naar de Zuidpool."

Het stukje papier dwarrelde eenige oogenblikken heen en weer en viel
toen op een korten afstand van het schip in het water.

Onze reizigers zagen de matrozen pogingen aanwenden om deze dépêche
met hunne roeispanen op te visschen.

"Ziezoo, nu kunnen we opnieuw opstijgen zonder deze lieden aan een
nutteloos tijdverlies bloot te stellen," zei de ingenieur. "James,
aan het werk!" Ditmaal hielp Ford den stuurman; want het leegpompen
van het ballonnetje was een vrij vermoeiend werk.

Vijf minuten daarna wees de barometer opnieuw 980 meters hoogte aan.

Dit voorval was wel geschikt om er kapitein Ford van te overtuigen,
dat de luchtballon uitstekend vervaardigd was, dat hij kon rijzen
of dalen zonder iets van zijn ballast of van zijn gas te verliezen:
men kon hem al naar verkiezing lichter of zwaarder maken. Zulk
eene samenstelling stelde onze luchtreizigers in staat om op de
verschillende hoogten gunstige winden te vinden en zich alzoo in de
gewenschte richting voort te bewegen.

De ingenieur wist nu met volkomen zekerheid, dat de luchtballon
door den Noordoostenwind voortgedreven werd, die zeer dikwijls in de
zuidelijke streken van den Atlantischen Oceaan heerscht.

Na den tijd berekend te hebben, die er sedert het verschijnen van
het stoomschip verloopen was, kon hij vaststellen, dat de snelheid
van den wind 35 kilometers in het uur niet te boven ging.

"'t Is waarschijnlijk wel het eerste en het laatste schip, dat we te
zien zullen krijgen," zeide James, terwijl hij naar het schip keek, dat
opnieuw naar het Noordwesten draaide. "Morgen zullen we niets anders
dan ijsbergen zien. Als we vallen, welnu, dan is het met ons gedaan."

De ingenieur antwoordde niet. Hij was ten prooi aan dezelfde sombere
gedachten als die, welke den stuurman vervulden. Ondanks al het
vertrouwen, dat hij in zijn ballon stelde, kon hij een soort van
geheimzinnige vrees niet van zich zetten. Er kon een ongeluk gebeuren,
dat hij niet had kunnen vooruitzien; eenig gebrek aan de machine,
een onbeduidend scheurtje in het weefsel of andere gebreken waren
voldoende om den luchtballon in het water te doen vallen, dat zich
onder hen uitstrekte. En zou er zich dan een schip vertoonen om aan
de verongelukte luchtreizigers hulp te bieden?

De ingenieur wist heel goed, dat dit niet zoo wezen zou. Niemand onder
de walvischvaarders waagde zich zóó ver in die streken van den Oceaan,
waarboven de luchtballon na verloop van een twintigtal uren zou zweven.

Onder den indruk van deze gedachten onderzocht Gromski den ballon
oplettend, die nochtans in den best mogelijken toestand verkeerde.

"Alles gaat tot hiertoe goed," zeide hij, na zijn onderzoek voltooid
te hebben. "We vorderen echter te weinig. Als dat zoo blijft voortgaan,
dan zullen we een heele week noodig hebben om de pool te bereiken."

"Welnu, dan moeten we de machine met meer kracht laten werken."

"Daaraan denk ik in de verste verte niet; we moeten slechts in de
uiterste noodzakelijkheid onze toevlucht tot den motor nemen; maar
ik heb plan om in hoogere streken een wind op te zoeken, die eene
grootere snelheid bezit. Dien warmen luchtstroom, waarop ik reken,
hebben we tot dusverre nog niet gevonden, niet waar?"

"Welnu, laat ons dien dan zoeken," antwoordde Ford. "Als het maar
niet verkeerd afloopt!...."

"Dat denk ik niet," antwoordde Gromski. "Ik heb er genoeg bewijzen
voor. Hebt ge den vulkaan Cotopaxi wel eens gezien?"

"Staat die vulkaan dan met den warmen luchtstroom in verband?"

"Ja, omdat de rook, die uit zijn krater opstijgt en die eene hoogte van
3000 meters bereikt, eerst naar het Noordwesten gaat en dan eensklaps
van richting verandert en naar het Zuidoosten trekt. Ge zult mij moeten
toestemmen, dat het moeilijk is, eene betere bevestiging van mijne
onderstellingen te hebben. We zullen er ons bovendien aanstonds van
kunnen overtuigen.... James, werp den grootsten zak met zand eens uit!"

Daarop plaatste Gromski zich bij den barometer. Na verloop van tien
minuten bleef deze laatste op het punt staan, dat eene hoogte van
1200 meters aanwees.

"Kijk eens op den thermometer, kapitein."

"Die staat twee graden boven nul."

"Mooi zoo! Dus is de temperatuur niet gedaald.... Nog een zak, James."

Binnen een kwartier steeg de ballon 800 meters en bevond zich dus 2000
meters boven het oppervlak van den Oceaan, Tot groote verwondering
van Ford steeg de thermometer, in plaats van te dalen, tot vijf graden
boven het nulpunt. De ingenieur had zijn doel echter nog niet bereikt:
op zijn bevel werd er weder een zak met zand door James uitgeworpen.

"Hoe gevoelt ge u nu?" vroeg Gromski. "We bevinden ons nu op eene
hoogte van 3200 meters boven het oppervlak van den Oceaan."

"Ik heb een gesuis in mijne ooren," antwoordde Ford, "en mijne
ademhaling wordt sneller."

"De mijne ook; maar behalve dat voel ik niets."

"Dat is heel natuurlijk: we bevinden ons in een verdunden dampkring;
onze longen moeten dus krachtiger werken. Maar laat ons een
weinig wachten; want zulk eene snelle verandering van drukking is
gevaarlijk. Over een uur zullen we nog wat ballast uitwerpen."

"Als we ons inmiddels eens aan tafel zetten?" stelde James
schroomvallig voor.

De verandering in den toestand der lucht had den braven stuurman den
eetlust niet benomen; de kapitein en Gromski gevoelden niet minder
honger; dus werd het voorstel van James volgaarne aangenomen.

De thermometer teekende twaalf graden warmte: de temperatuur was dus
vrij zacht.

De stuurman begaf zich dadelijk aan het werk. Nadat hij de mand met
levensmiddelen opengedaan had, bedekte hij "de tafel" in een oogwenk
met spijzen.

Alle drie bevonden zich in een goede luim; de verdunde dampkring wekte
den eetlust op, zoodat de ham, de ingelegde groenten en de pekelsaus
binnen weinige oogenblikken naar binnen gewerkt waren. Deze maaltijd
in de lucht, 3 kilometers boven de zee, duurde tot vier uur. Onze
luchtreizigers lachten en schertsten met dezelfde luchthartigheid,
alsof zij in eene restauratie van New-York gedineerd hadden.

Intusschen vertoonden zich aan de lucht, die tot dusverre helder
geweest was, eenige van die wolkjes, welke men gewoonlijk in de
hoogste luchtlagen van den dampkring aantreft.

Dit verschijnsel, op eene hoogte van 4000 meters, verwonderde Gromski
eenigszins; want hij wist, dat wolken van dit soort gewoonlijk in de
hoogste luchtlagen van den dampkring drijven.

Zij bewogen zich blijkbaar naar het Zuidoosten; zij moesten dus
vlugger voortdrijven dan de luchtballon, die zich lager bevond.

Deze opmerking bevestigde nogmaals de onderstelling van Gromski,
wat den hoogeren luchtstroom aangaat.

"Wat zoudt ge er wel van zeggen, als ik u eens voorstelde, ons tot
die wolken te verheffen?" zeide hij tot zijne metgezellen.

"Moeten we dan nog heel hoog gaan?" vroeg James.

"Neen; het komt mij voor, dat het voldoende zal zijn, nog één zak
uit te werpen. Ik wil eens weten, of de temperatuur nog zal stijgen."

"Welnu, moet ik dien dan uitwerpen?"

"Ga je gang maar, vriend."

De ingenieur sloeg nu met de uiterste aandacht den thermometer gade.

"'t Is opmerkelijk!" riep hij eindelijk uit. "Kijk eens, kapitein! De
thermometer stijgt tot veertien, vijftien graden.... en hij blijft
steeds rijzende."

Ford sloeg een blik op den thermometer en haalde de schouders op.

"Ik begrijp er niets meer van," zeide hij. "In plaats van half te
bevriezen, zooals ik had verwacht, begin ik het in mijne bonten
kleeren warm te krijgen."

"Achttien graden!" riep Gromski uit, als vreesde hij, dat hij de
speelbal van een gezichtsbedrog was.

"En 't is het einde nog niet! De barometer wijst 3700 meters aan."

"Negentien graden, kapitein. Er moet zeker iets bijzonders gebeurd
zijn."

"Nu staat hij al op twintig en een half," zeide Ford, terwijl hij
zich over den thermometer heenboog. "Het is blijkbaar, dat we in dien
warmen luchtstroom zijn, waarop ge gerekend hebt."

"Maar ik moet erkennen, dat ik er niet zulk eene hooge temperatuur
verwacht had. Het is geen warme luchtstroom meer, maar bijna een
gloeiende."

"Daar gaan we de wolken in!"

Op dit oogenblik kwam de luchtballon in een dichten nevel. Onze
luchtreizigers verloren eensklaps den Oceaan uit het oog, terwijl zij
niet verder dan eenige meters om zich heen konden zien. Ford kon niet
dan met moeite James onderscheiden, die zich aan het andere einde
van het schuitje bevond.

In het inwendige der wolk steeg de temperatuur nog meer; de beide
thermometers, de kwikthermometer en de alcoholthermometer, teekenden
22.4 graden, en de barometer gaf eene hoogte van 4800 meters aan.

Ford had het in deze vochtige atmosfeer zeer warm; hij trok dus
zijne bonten kleederen uit, welk voorbeeld door Gromski en James
gevolgd werd.

Toen de luchtballon na verloop van eenige minuten uit de wolk was,
steeg hij steeds langzamer en bleef eindelijk met de omringende lucht
in evenwicht.

Kapitein Ford kon zich niet weerhouden, een uitroep van bewondering
te slaken, toen hij naar beneden keek.

De wolkenlaag, waar de ballon doorheen gegaan was, lag nu onder hem.

Massa's damp, die als zilver schitterden, vormden een onmetelijke
keten, die veel weg had van phantastische bergen, welke zich
in de oneindige ruimte uitstrekten. Hunne uiteinden verdwenen
achtereenvolgens in het luchtruim en schenen het zenith te
bereiken. Het geleken wel uitgetande rotsen, met eeuwige sneeuw bedekt.

Dit tooneel veranderde ieder oogenblik. De toppen werden scherper
begrensd en namen allengs in omvang toe, daar er zich nieuwe massa's
bij aansloten, of dreven uit elkaar. De afgronden veranderden
onmerkbaar in zachte hellingen.

De zon, die met moeite tusschen de nevelachtige toppen doordrong,
verwarmde ze en gaf hun het voorkomen van vulkanen, die vuur en
vlam uitbraakten; hare stralen, die elkander van de hoogste tot de
laagste punten weerkaatsten, verloren zich in de onpeilbare diepten
en kleurden de half doorzichtige dampen met een rooskleurigen gloed.

De ballon bleef onbeweeglijk en wierp op de wolken eene reusachtige
schaduw.

James, die over dit schouwspel in verrukking geraakte, klapte in
de handen. Ford, die tegen den rand van het schuitje aanleunde, zag
het zwijgend aan, geheel van bewondering vervuld. Zelfs Gromski, die
dikwijls in de gelegenheid geweest was om deze wonderen te aanschouwen,
geraakte insgelijks in vervoering.

"'t Is prachtig, 't is onvergelijkelijk!" riep hij uit. "Niet waar,
kapitein?"

"We bevinden ons in eene tooverwereld, waarvan niemand op aarde de
schoonheid kent. O, wat is het jammer, dat ik geen schilder ben! De
photographie, die de kleuren weergeeft, zou in dit opzicht uitnemende
diensten kunnen bewijzen. Wanneer men deze tot meerdere volkomenheid
gebracht heeft, zal de luchtoceaan aan onze kunstenaars eene ontelbare
menigte onderwerpen aan de hand doen. Het verwondert mij, dat zij
tot dusverre hunne aandacht niet gevestigd hebben op de wonderbare
tooneelen, die men uit het schuitje van een luchtballon aanschouwt."

"Welk eene verscheidenheid! Kijk eens!"

Gromski wees met den vinger naar eene wolk, die, na zich van eene
andere verwijderd te hebben, als een reusachtig vliegend monster in
het luchtruim dreef. Na verloop van eenige oogenblikken nam deze weer
een geheel anderen vorm aan.

Het was aan onze reizigers nauwelijks gelukt, deze opeenstapeling
van wolken goed gade te slaan, of het tooneel veranderde weer.

De zon, die naar den horizon neeg, wierp een vuurrood licht op
de bovenste van deze wolken, terwijl de onderste langzamerhand in
duisternis gedompeld werden.

Een kwartier daarna verdween de Oceaan geheel achter een
ondoordringbaren violetkleurigen sluier.

De stralen der ondergaande zon bleven de wolken nog eenigen tijd
kleuren; maar om negen uur verdwenen hunne laatste tinten.

De nacht daalde in deze onbegrensde ruimte. Onze reizigers, die zich
door de invallende duisternis eenigszins schrik lieten aanjagen,
keken elkander angstig aan.

"Het komt mij voor, dat we dalen," zeide Ford, terwijl hij een blik
op den barometer sloeg. "We zijn nu niet hooger meer dan 3600 meters."

"Dat verwachtte ik wel," antwoordde Gromski. "De stralen der
zon verwarmen den luchtballon nu niet meer: dus wordt het gas
samengeperst. We moeten echter op eene hoogte van 3500 meters
blijven. Het verwondert mij alleen dat de thermometer nog altijd op
18 graden blijft staan."

"Moeten we nu den geheelen nacht wakende doorbrengen?"

"Wel waarom, kapitein? Ga maar naar bed en slaap gerust! Ik zal mij
bij den barometer neerzetten en ook wat gaan dommelen. Ik verzeker u,
dat geenerlei gevaar onzen ballon bedreigt."

"En als er eens een storm opstak?"

"Welnu, wat zou dat dan nog? We zullen zelfs niets gevoelen van
den storm, die ons voortdrijft. De bliksem kan wel is waar het gas
in den ballon doen ontbranden; maar op deze geographische breedte
zijn stormen, van onweer vergezeld, eene groote zeldzaamheid. We
zullen ook niet vallen, daar de ballon altijd op dezelfde hoogte
blijft. Overigens zullen we James verzoeken, op den barometer te
letten. En nu, goedennacht! Ge zult hier veel beter slapen dan in de
hut van een schip of in een spoortrein. Het is nu halfelf. Ge hebt
dus nog zes uren tot uwe beschikking, voordat de zon opgaat."

En na den stuurman bevolen te hebben, hem om vier uur, dat is tegen
het aanbreken van den dageraad, te wekken, strekte Gromski zich
gemakkelijk op den bodem der mand uit, en na verloop van tien minuten
sliep hij even gerust als in zijne villa bij Chicago. Ford wilde,
na een oogenblik nagedacht te hebben, zijn voorbeeld volgen.

Maar de kapitein vond den slaap niet zoo spoedig als zijn geleerde
metgezel.

Gewoon aan het geluid van het stampen van het schip, aan het huilen
van den wind en aan het geklots der golven, was hij geheel uit zijn
gewone doen, te midden van de doodelijke stilte, die hem omgaf.

Toen James zag, dat Ford den slaap maar niet kon vatten, kwam hij op
de gedachte, een matrozenliedje te neuriën om hem op die manier in
slaap te doen vallen.

Langzamerhand begonnen de oogleden van Ford inderdaad zwaarder te
worden, en hij viel eindelijk in een verkwikkenden slaap.








ZEVENDE HOOFDSTUK.

ZONSOPGANG TE MIDDERNACHT.


James nam zich voor, het vertrouwen, dat Gromski en de kapitein
in hem stelden, ten volle te rechtvaardigen. De ingenieur had hem
bevolen, den ballon nauwlettend gade te slaan, als hij bijgeval mocht
beginnen te dalen. De stuurman hield dan ook voortdurend de oogen op
den barometer gevestigd, waarbij hij zich neerzette.

Eene zekere onrust maakte zich van den braven zeeman meester bij
de gedachte, dat de veiligheid van den luchtballon nu geheel van
zijne waakzaamheid afhing. Het had hem in het eerst toegeschenen,
dat het veel gemakkelijker was, het toezicht op een luchtballon te
houden dan op een stoomschip; maar hij liet deze meening al spoedig
varen. James vroeg zich eindelijk af, of hij ingeval van nood zijne
plichten wel behoorlijk zou kunnen vervullen. Hij stelde zich dus al
de gevaren voor, die den luchtballon zouden kunnen bedreigen.

In de eerste plaats dacht hij aan de mogelijkheid, dat de ballon in
zee zou vallen. Maar daarvoor behoefde hij niet te vreezen; want de
barometer wees nog steeds eene hoogte van 3200 meters aan en steeg
niet hooger. De heldere hemel voorspelde mooi weer. De luchtballon,
die vrijelijk in het luchtruim zweefde, had geenerlei botsing,
geenerlei schok te duchten.

Niettemin boog de oude zeeman zich ieder oogenblik over den rand van
het schuitje heen en sloeg een argwanenden blik in de ruimte. Hij
gevoelde zich zonderling aangedaan tegenover deze doodelijke stilte,
die door niets verstoord werd. Als hij aan het roer van een stoomschip
zat, hoorde hij gewoonlijk het stampen der machine, het kraken van de
masten, het huilen van den wind en het klotsen der golven. Nu hoorde
hij niets, hoegenaamd niets.

De ballon scheen duizenden mijlen boven de aarde opgehangen te zijn te
midden van de sterren, die hem omgaven. Deze doodelijke stilte maakte
James zenuwachtig. De brave zeeman begon al spoedig de luchtvaart
te verwenschen, waarvoor al zijne kennis en al zijne ervaring te
kort schoten.

"Och kom!" mompelde hij. "Het kompas dient nergens meer toe,
evenmin als het roer; want men weet toch niet, of en hoe men
gaat. Hum! Misschien bewegen we ons zelfs in 't geheel niet; de drommel
mag dat weten! Maar het gewichtigste is niet, de richting te weten,
waarin we gaan; het gewichtigste is, te zorgen, dat we niet in zee
vallen."

Nauwelijks had James deze woorden op een fluisterenden toon
uitgesproken, of twee wolkjes, die zich onder het schuitje gevormd
hadden, dreven het voorbij en verhieven zich toen met eene verbazende
snelheid. De stuurman had dit verschijnsel eerst opgemerkt, toen
de ballon begon te dalen; het maakte hem dan ook erg ongerust. Deze
ongerustheid veranderde in vrees, toen er zich een twintigtal andere
wolkjes vertoonden, die de eerste volgden. Hunne beweging liet
geenerlei twijfel over: de luchtballon daalde snel. De barometer
echter wees nog altijd eene hoogte van 3200 meters aan.

"Hij zal zeker van streek geraakt zijn," mompelde de stuurman,
terwijl hij het instrument steeds heen en weer schudde.

En zonder verder na te denken, snelde hij naar den voorsteven van
het schuitje, waar de zakken met zand lagen, greep er een en wierp
hem over boord.

Toen James op zijn post teruggekeerd was, keek hij gejaagd naar
den barometer.

De wijzer bewoog zich zichtbaar: van 3200 kwam hij snel op 3300,
en toen langzamerhand op 3350 en op 3400 meters.

Tegelijkertijd deed een zacht windje zich gevoelen.

Maar--zonderling genoeg!--kwamen er telkens weder wolken opzetten,
dreven het schuitje voorbij en verhieven er zich boven.

Toen begreep de brave man zijne vergissing; want de hand opheffende,
gaf hij zich een geweldigen slag met de vuist op het voorhoofd.

"Wat is dat? Te handelen als een kind! Zich op die wijze te laten
bedriegen!... Was het dan zoo moeilijk te begrijpen, dat het de
wolken zijn, die stijgen, en dat de ballon zelf op dezelfde hoogte
blijft? Wel foei!"

Dit voorval ontnam aan James al zijn zelfvertrouwen. Hij wilde
Gromski wekken, maar de vrees, zich belachelijk te maken, hield hem
daarvan terug. Na een geruimen tijd geaarzeld te hebben, besloot hij
eindelijk, den opgang der zon af te wachten en van nu af uitsluitend
op den barometer te vertrouwen, die 4100 meters aanwees.

Hij zette zich dus op zijne plaats neer en keek onverschillig naar
de wolken, die voortdurend langs den ballon heendreven.

Intusschen bracht eene andere omstandigheid James al spoedig in
verlegenheid.

Hij merkte, dat het in het luchtruim al helderder en helderder begon te
worden. Het oostelijk gedeelte van den hemel nam een rooskleurige tint
aan, en de wolkenlaag, die zich onder den ballon bevond, weerkaatste
duidelijk dezen gloed.

"Het zal de maan zijn, die opkomt," dacht James.

Het duurde een halfuur, en nog vertoonde de wachter der aarde zich
niet aan den horizon, en toch werd het al lichter en lichter.

Al spoedig bemerkte de stuurman tot zijne niet geringe verbazing
eenige rooskleurige wolkjes nabij het zenith. De nacht stond blijkbaar
zijne plaats aan het een of ander helder licht af. James pijnigde zich
vruchteloos het hoofd, om de oorzaak van het buitengewone verschijnsel
te ontdekken; hij veronderstelde, dat er ergens heel ver in het Oosten
een vulkaan tot eene uitbarsting gekomen was; maar het licht, dat
zich aan den horizon vertoonde, herinnerde noch aan den rooden gloed,
die door een brand teweeggebracht wordt, noch aan het noorderlicht;
in het luchtruim verspreidde zich eene witachtige schemering, geheel
gelijk aan die, welke aan het aanbreken van den dag voorafgaat. Het
horloge stond op kwartier over elven. Het moest dus nog vier uren
duren, voordat de zon zou opgaan.

Wat beteekende dat licht dan?

Op deze vraag wist James geen antwoord te geven. Hij wachtte dus
geduldig af, totdat het raadsel zich vanzelf zou oplossen.

Inmiddels werd het al helderder en helderder; de wolkjes werden rood
gekleurd bij de komst van den geheimzinnigen dageraad; de Oceaan legde
den dichten sluier van nevel af, die hem sedert eenige oogenblikken
aan zijn blik onttrok. Groote strooken damp dreven als booze geesten
boven zijn oppervlak, dat den vlammenden hemel wonderlijk weerkaatste.

Eensklaps schoten er talrijke stralen van achter den horizon te
voorschijn, en tegelijkertijd verhief zich boven den Oceaan langzaam
de zonneschijf, die een rooden gloed over de golven verspreidde.

De brave stuurman was gedurende zijne herhaalde poolreizen getuige
van verschillende ongewone luchtverschijnselen geweest; maar geen
daarvan had op hem zulk een indruk gemaakt, als deze zoo onverwachte
zonsopgang te middernacht.

Een oogenblik bleef hij naar dien vuurbol staren; toen haalde hij
werktuiglijk zijn horloge uit den zak.

"Over negen minuten is het middernacht...."

En het woord "middernacht" herhalende, greep hij Gromski, die in een
diepen slaap gedompeld was, bij de schouders en schudde hem heftig
heen en weer.

De ingenieur, aldus plotseling uit zijn slaap gewekt, kwam haastig
overeind.

"Wat is er? Hoe nu, is het al dag?" vroeg hij, terwijl hij zich de
oogen uitwreef. "Hoe laat is het dan?"

"Het is middernacht, Mijnheer."

"Wat zeg je daar?"

"Precies middernacht! Kijk maar! De zon is opgegaan; we zijn in een
andere wereld... alles is hier onderstboven."

De stuurman zette, terwijl hij dit zeide, zulk een kluchtig gezicht,
dat de ingenieur in lachen uitbarstte.

"Je zult zeker zijn gaan slapen, zonder je horloge opgewonden te
hebben. Komaan, beken het maar!"

De zeeman was verontwaardigd.

"Wat? Zou ik zijn gaan slapen? Kijk dan zelf maar eens, hoe laat het
is; dat is veel beter...."

"Welnu, hoe laat is het?" vroeg Ford, die zijne zoogenaamde slaapkamer
verlaten had.

"Inderdaad, het is twaalf uur," zeide Gromski. "En hoe laat is het
op uw horloge, kapitein?"

"Ook twaalf uur, vijf minuten vóór twaalven. Maar wat beteekent dat?"

En alle drie keken elkaar verwonderd aan.

"Zonsopgang te middernacht: dat is wonderlijk!" riep Gromski
glimlachende uit. "Zou de aarde zich vlugger dan gewoonlijk om hare
as gewenteld hebben?"

De kapitein haalde de schouders op.

"Het is een zonderling verschijnsel," antwoordde hij. "De zon is om
negen uur ondergegaan, niet waar?"

"Juist zoo, om kwartier over negenen; want we zagen haar uit den
ballon, die op een hoogte van 4000 meters zweefde, langer dan men
haar van de oppervlakte van den Oceaan zou gezien hebben."

"De nacht heeft dus drie uren in plaats van zeven geduurd. We gaan
blijkbaar naar het Oosten, de zon te gemoet; daardoor hebben we
vier uren uitgewonnen, hetgeen overeenkomt met een afstand van 60
graden. Vergeten we niet, dat de parallellen dichter bij elkaar komen,
naarmate zij de pool naderen, en dat iedere graad hier met omstreeks
7 geographische mijlen gelijk moet zijn; dus zevenmaal 60 is 420. Wij
gaan blijkbaar met eene snelheid, die slechts tweemaal minder is dan
de snelheid van een kanonskogel bedraagt. Mooi zoo!"

Deze woorden van Ford gaven aan Gromski stof tot overpeinzingen.

"En als zoo iets ons eens werkelijk gebeurd was?" vroeg hij na een
oogenblik van stilzwijgen.

"Wel, dan zullen wij nimmer de pool kunnen bereiken, Mijnheer...."

"Dat is waar, maar we gaan niet naar het Oosten."

"Hoe verklaart ge dezen korten duur van den nacht dan?"

"Doodeenvoudig. De ballon is den poolcirkel gepasseerd en drijft
in de streken, waar de zon niet ondergaat. We hebben nu den 29sten
December, en op den 30sten van deze maand gaat de zon niet meer
onder op eene breedte van 66 3/4 graden; op den middag bereikt zij,
zooals ge weet, 47 graden, en te middernacht bevindt zij zich aan den
horizon; wij zijn vanmorgen om 8 uur vertrokken, en wij hebben--tot op
het oogenblik, waarop wij het schip ontmoet hebben--op zijn hoogst
slechts 180 kilometers afgelegd; om 6 uur zijn we in den warmen
luchtstroom gekomen; welnu, we moeten dus gedurende die zes uren 9
graden afgelegd hebben. Als wij rekenen, dat iedere graad van den
meridiaan gelijkstaat met 15 geographische mijlen, dan blijkt het,
dat wij 150 kilometers in het uur afgelegd hebben...."

"Maar dat is eene onbegrijpelijke snelheid!" riep de kapitein uit.

"De ballon La ville d'Orléans heeft er wel 208 in het uur
afgelegd. Men heeft bijna dezelfde snelheid gedurende het beleg van
Parijs opgemerkt. Mijnheer Rolier, die op den 24sten November 1870,
's morgens om tien minuten over halftwaalf, met een ballon opgestegen
was, is den volgenden dag heel in de vroegte in Noorwegen neergedaald;
hij was dus gedurende 14 uren met een gemiddelde snelheid van 112
kilometers in het uur voortgegaan. Deze luchtreiziger heeft insgelijks
op eene hoogte van 3200 meters een warmen luchtstroom opgemerkt,
welks temperatuur 21 graden bedroeg. Ge ziet dus, kapitein, dat zijne
reis bijna met dezelfde snelheid als de onze volbracht is."

"Zijn wij dan niet naar het Oosten gedraaid?"

"Waarschijnlijk niet."

De kapitein schudde met het hoofd.

"Die zaak is voor mij niet zoo duidelijk als voor u, Mijnheer. Ik weet
alleen, dat we ons aan gene zijde van den poolcirkel bevinden, in de
streken, waar de dagen lang zijn: daaromtrent zijn we het volkomen met
elkaar eens; ik geloof echter niet, dat we regelrecht naar het Zuiden
gaan. Het beste is nu, den middag af te wachten, namelijk den tijd,
waarop de zon den meridiaan passeert."

"Waartoe zou dat dienen?"

"Om met behulp van den sextant de hoogte der zon te bepalen. Weten
we deze, dan zullen we in staat zijn, met de meeste juistheid de
geographische plaats van den ballon te bepalen."

Gromski kon geenerlei tegenwerping maken tegen de woorden van den
kapitein, die volkomen met de cosmographie bekend was en veel ervaring
bezat, welke hij op zijne poolreizen had opgedaan. Na eenige aarzeling
stemde hij er dus in toe, den middag af te wachten. Ford gaf den raad,
in lagere luchtlagen af te dalen, om op die manier de snelheid van
den ballon te verminderen. Maar de ingenieur verzette zich hiertegen.

"Als we met dezelfde snelheid blijven voortgaan, zullen we tegen den
middag eenige honderden kilometers van de pool af zijn."

"Of we zullen er ons van verwijderen," mompelde de kapitein.

En de kloeke zeeman maakte zich gereed om de instrumenten, die voor
de astronomische waarnemingen noodig waren, in orde te brengen.

Er bevond zich in het schuitje een uitstekende sextant om de
hoogte der zon te bepalen; bovendien haalde Gromski een prachtigen
chronometer voor den dag, die naar den eersten meridiaan geregeld
was. Ondertusschen vertelde James aan den ingenieur in alle
bijzonderheden zijne avonturen gedurende den nacht en erkende
ruiterlijk de fout, die hij begaan had door eenige kilogrammen zand
uit te werpen. Dit was een vrij groot verlies; want Gromski ging
slechts zeer spaarzaam met het uitwerpen van ballast te werk, daar
hij dien voor critieke oogenblikken wilde bewaren.

"Je hebt als een kind gehandeld, ouwe jongen," zeide hij, toen de
stuurman zijn verhaal geëindigd had. "Er is niets gemakkelijker dan
te bepalen, of de ballon daalt dan wel stijgt. Kijk eens! Daar heb
je een stukje papier. Werp het naar buiten.... Welnu?"

"Het blijft naast ons zweven."

"Goed, pomp nu eens een weinig lucht in het ballonnetje! Je ziet, dat
ik nu weer een stukje papier uitwerp, en het stijgt. Dat beteekent,
dat wij dalen. Als je het ballonnetje leegpomptet, zou de luchtballon
beginnen te stijgen en het papiertje dalen. Maar er bestaat nog een
ander middel."

Dit zeggende, haalde Gromski uit zijn reiszak een strook papier,
die verscheidene meters lang was, en maakte die aan den rand van het
schuitje vast.

"Verbeeld je nu maar, dat dit de vlag van ons vaartuig is. Zoodra
wij beginnen te dalen, zal het papiertje naar omhoog fladderen."

Na den afloop van deze proefneming ging Gromski den barometer
raadplegen. Deze wees eene hoogte van 4200 meters aan en daalde
een weinig. Het was blijkbaar, dat het gas zich onder den invloed
der zonnestralen uitzette. Daar de ingenieur niet te hoog wilde
stijgen, beval hij den stuurman, langzaam lucht in het ballonnetje te
pompen. Dank zij deze voorzorg, bleef de ballon tot op den middag op
dezelfde hoogte, zonder met de laag wolken in aanraking te komen,
die er omstreeks 200 meters onder dreef. Na verloop van eenige
oogenblikken daalde de temperatuur aanmerkelijk; de thermometer,
die op den 29sten December 's avonds om acht uur 21 graden aanwees,
teekende nu, na verloop van twaalf uren, slechts 14 graden: de warme
luchtstroom koelde dus blijkbaar af.

Ruim een halfuur vóór den middag nam Ford den sextant in handen
en hield zijn oog aan den verrekijker, waarmee hij de rijzende zon
waarnam. De ingenieur, die geen oog van hem afhield, wachtte met een
zeker ongeduld de resultaten zijner waarneming af.

Het duurde niet lang, of de kapitein kwam tot de overtuiging, dat het
schuitje van een luchtballon geschikter voor astronomische waarnemingen
is dan het verdek van een schip. Het instrument bleef onbeweeglijk
staan, alsof het op een berg van graniet geplaatst was geweest.

"Rijst de zon nog?" vroeg Gromski ongeduldig.

Maar Ford antwoordde niets; zonder twijfel verstond hij hem niet. Al
zijne aandacht was op den sextant gevestigd.

"Middag!" zeide hij eindelijk, terwijl hij het hoofd oprichtte.

De waarneming werd met de uiterste nauwkeurigheid gedaan; er bleef
nu niets anders meer over dan den boog met behulp van den graadboog
te bepalen en de declinatie in de astronomische tabellen op te zoeken.

"73° 22' 40'' Zuiderbreedte bij 38° 46' Westerlengte van Greenwich,"
zeide Ford, toen hij met zijne berekening klaar was.

"Wat? Hoeveel zegt ge?" riep Gromski uit. "Maar dat is onmogelijk."

De kapitein vergiste zich echter niet: de chronometer, die vóór hem
stond, wees vijf minuten over halfdrie aan.

Na deze beide cijfers in zijn zakboekje opgeteekend te hebben, nam
Ford een groote kaart van de zuidelijke streken van den Atlantischen
Oceaan en spreidde deze voor zich uit.

De ingenieur en de stuurman keken met gejaagdheid naar zijn potlood,
dat over de kaart ronddwaalde om het aangegeven punt te zoeken.

"Hier is het!" zei de kapitein, terwijl hij er een kruisje bij zette.

De plaats, waar dit kruisje aangebracht was, wekte de verwondering
van onze luchtreizigers.

"Maar dan gaan we niet naar de pool!" riep James uit.

Gromski zeide niets; maar na het potlood tusschen zijne bevende
vingers genomen te hebben, trok hij eene rechte lijn van kaap Hoorn
naar dit kruisje.

Deze richting bevestigde, helaas! maar al te zeer de woorden,
door den stuurman gesproken. Het was blijkbaar, dat de ballon niet
naar het Zuiden dreef, maar wel naar het Zuidoosten, overeenkomstig
de vooronderstelling van Ford, en dat hij zich bovendien met eene
ontzaglijke snelheid voortbewoog, waarvan de reizigers zelfs geen
vermoeden hadden gehad. Inderdaad bedroeg de afstand, dien zij in de
laatste vier en twintig uren hadden afgelegd, volgens de berekeningen
van den kapitein, minstens 3700 kilometers, zoodat de luchtballon
gemiddeld 150 kilometers in het uur aflegde.

"Ik heb mij vergist," mompelde Gromski, terwijl hij de handen liet
zakken. "De warme stroom zal ons niet naar de pool overbrengen!"

"Dat had ik altijd wel gevreesd," zeide Ford. "Ge hadt rekening
moeten houden met de omwenteling der aarde om de zon, die de richting
der luchtstroomen wijzigt, welke van de pool naar de evennachtslijn
gaan. Ge weet, dat op het noordelijk halfrond een lichaam, dat zich
langs den meridiaan voortbeweegt, naar rechts afwijkt, dat is naar
het Westen; de passaatwinden, die altijd uit het Noordoosten waaien,
zijn daarvan het onweerlegbaarste bewijs; op het zuidelijk halfrond
heeft het tegenovergestelde plaats, in zooverre de winden, die van
de pool komen, een weinig linksaf wijken. De warme luchtstroom,
die ons voortstuwt, is waarschijnlijk aan dezelfde wet onderworpen."

"Welke zijn dan de winden, die naar uwe meening aan de pool de
heerschende zijn, kapitein?"

"Ik kan op uwe vraag geen stellig antwoord geven, want de poolstreken
zijn in dit opzicht nog weinig bestudeerd; wat ik met zekerheid weet,
is dit, dat in de maand Januari in het zuidelijk gedeelte van den
Atlantischen en den Stillen Oceaan de Noordwestenwinden de heerschende
zijn. Ik erken, dat het voorkomen van een warmen luchtstroom op deze
breedte mij eenigszins verwondert."

"Zoudt ge niet denken, dat de lucht, terwijl zij van alle kanten naar
de pool stroomt, een wervelwind kan veroorzaken?"

"Dat is zeer waarschijnlijk."

"Dan hebben we de oplossing van het raadsel en tegelijkertijd
aanwijzingen omtrent hetgeen ons te doen staat," zeide Gromski, zich
in de handen wrijvende. "De zaak is nog zoo erg niet. We bevinden ons
blijkbaar in den wervelwind, die ons toch vroeger of later langs eene
spiraalvormige lijn naar de pool zal brengen."

"Dat is slechts eene vooronderstelling, Mijnheer! Ik raad u, daarop
niet al te veel te bouwen."

"Wat dan te doen?"

"Ja, wat te doen? Daarover moet ik eens nadenken."

De ingenieur begreep dit heel goed. Men begon dus eene beraadslaging,
waaraan de stuurman natuurlijk insgelijks mocht deelnemen. Na een
nauwkeurig onderzoek van den toestand besloot men met eenparige
stemmen, in de lagere luchtlagen af te dalen en aldaar een gunstigen
wind op te zoeken.

Om drie uur greep de stuurman het handvatsel van de pomp en begon het
ballonnetje met lucht te vullen. De barometer wees op dat oogenblik
eene hoogte van 3900 meters aan, en de thermometer stond op 11 graden
boven nul. De temperatuur van den warmen wind daalde aanmerkelijk.

Veel lager, vlak onder onze reizigers, bevond zich eene laag witte
wolken, die, uit den ballon gezien, het voorkomen van een bord
van aardewerk hadden. Hare aanwezigheid maakte Ford ongerust; want
hij vooronderstelde, dat de luchtballon zich nu boven het groote
vasteland van de Zuidpool bevond, dat zich tot aan den 62sten graad
Zuiderbreedte uitstrekt. Het is 7 graden van kaap Hoorn verwijderd
en heet naar dengene, die het heeft ontdekt, Palmer-land.

Verder naar het Zuiden heet dit vasteland Graham-land. Men beschouwt
als zijne oostelijke kust Louis-Philippe-land, waarlangs Dumont
d'Urville in 1840 stevende. Volgens de berekeningen van den kapitein
had de ballon gedurende den korten vorigen nacht het Drieëenheid-land
bereikt en zweefde sedert boven het vasteland.

Ford wilde dit geheimzinnige vasteland zoo spoedig mogelijk zien;
hij wapende zich dus met zijn verrekijker en wachtte, totdat het
ondoordringbare wolkengordijn zich zou ontsluiten voor den ballon,
die langzaam daalde.

Om halfvier kwam het luchtschip in deze roomzee, die door den wind
voortgestuwd werd. Onze reizigers bevonden zich eensklaps in een
ijskouden en dichten dampkring, die het licht des daags schier geheel
onderschepte.

"Br!" zeide James huiverende, "ik geloof, dat we in eene sneeuwwolk
zijn."

"Erger dan dat," zei de ingenieur, "we zijn in eene ijswolk."

De onderstelling van den ingenieur was volkomen juist. De
thermometer daalde plotseling van 11 graden boven tot heel wat onder
het nulpunt. De damp bevroor bij deze lage temperatuur spoedig. Na
verloop van eenige oogenblikken zagen onze reizigers er als grijsaards
uit; hunne haren, hunne snorren en hunne baarden waren geheel wit
geworden. Een fijne ijzel bedekte alles: de machine, den stoomketel,
het reservoir met benzine, den rand van het schuitje en zelfs de
touwen. Gromski en zijn kameraad begonnen te hoesten; zeer kleine
ijsnaaldjes drongen in hunne longen door en deden de luchtpijp op
eene ondraaglijke manier aan. De stuurman begaf zich naar de machine,
toen eene electrische vonk met een hevig gedruisch uit de buis kwam,
die bestemd was om den stoom te geleiden, en hem pijnlijk aan de
hand kwetste.

"Drommels! Die verwenschte wolk!" riep de zeeman uit, terwijl hij
naar zijne gebrande hand keek.

Deze ontlading bewees, dat de wolken met electriciteit verzadigd
waren--eene buitengewone omstandigheid op 73 graden breedte.

"James! Naar de pomp!" riep Gromski eensklaps uit. "Haast je! We
vallen!"

De damp, die op het omhulsel van den ballon bevroor, had het gewicht
daarvan ongetwijfeld doen toenemen, want de barometer steeg zeer
snel. Op hetzelfde oogenblik was James bij de pomp, waar hij den
kapitein reeds aantrof. Beiden grepen gelijktijdig het handvatsel
daarvan.

De geheele omtrek was in eene schemering gehuld. De ijswolk, waardoor
de ballon heenging, was zóó dicht, dat Ford het gezicht van den
stuurman niet eens kon onderscheiden, ofschoon dit toch dicht in zijne
nabijheid was. Gromski was genoodzaakt, zijn gezicht bijna op de plaat
van den barometer te leggen om den wijzer te kunnen onderscheiden.

Vijf minuten nadat de ballon in de laag van ijswolken was gekomen,
was de ballon 600 meters gedaald en bevond zich nu ternauwernood
1000 meters boven het oppervlak der zee. Zijne daling had met eene
verontrustende snelheid plaats. Gromski zag wel in, dat de toestand
gevaarlijk dreigde te worden; een onheilspellend gedruisch deed zich
beneden hen hooren, gelijkende op het gebulder van den storm in de
verte. Het oor van den kapitein herkende dit geluid terstond.

"'t Is de Oceaan," riep hij uit.

Het geluid nam gedurig in hevigheid toe en liet er geen twijfel
meer aan, of Ford had gelijk. De ingenieur raadpleegde nog eens
den barometer, die eene hoogte van 600 meters aanwees, en zag de
noodzakelijkheid in om zijne toevlucht tot den ballast te nemen. Hij
haalde dus zijn mes uit den zak en sneed een zak van 8 kilogrammen
los. Zijne ongerustheid nam nog toe, toen hij zag, dat de zak, in
plaats van onder het schuitje te verdwijnen, eenige oogenblikken op
dezelfde hoogte bleef zweven. Hieruit moest men wel opmaken, dat de
ballon met de snelheid van een zwaar lichaam daalde.

"Let wel op!" riep hij.

Maar op dit oogenblik kwam er plotseling eene opening in den
ondoordringbaren mist, die den luchtballon als in eene laag van watten
hulde, en nu bevonden onze reizigers zich in een zuiveren dampkring.

Onder het schuitje, op een afstand van nauwelijks eenige honderden
meters, bulderde de Oceaan; op zijne donkere oppervlakte volgden
kleine witte stipjes elkander op; dit was het schuim van de golven,
die naar het Noordwesten rolden en aan den horizon met den bewolkten
hemel ineensmolten. Deze golven werden al grooter en grooter en
stegen met onstuimige vaart omhoog, alsof zij zich gereedmaakten om
den vallenden luchtballon in haar schoot te verzwelgen.

Zonder verder na te denken, wierp de ingenieur nog een zak uit en na
verloop van eenige oogenblikken een derden. Aldus van een gewicht van
meer dan 30 kilogrammen bevrijd, bleef de ballon op dezelfde hoogte
zweven en wel ongeveer 200 meters boven de woedende golven.

"Drommels!" riep James, die van vermoeidheid hijgde, "ge hebt
den ballon op het juiste oogenblik gestuit; het heeft maar weinig
gescheeld, of we hadden een zoutwaterbad genomen."

De luchtballon zag er uit, alsof hij door eene laag van dons
gegaan was: hij was geheel met fijne ijskristallen bedekt, die,
na zich in groote hoeveelheid op het omhulsel vastgezet te hebben,
hem eenige tientallen kilogrammen zwaarder maakten en lichtelijk
een noodlottig voorval ten gevolge hadden kunnen hebben. Maar hier,
boven het oppervlak van den Oceaan, heerschte eene temperatuur van
7 graden Celsius boven het nulpunt; de ijzel begon dus te smelten en
in droppels van het omhulsel van den ballon af te loopen, die nu al
lichter en lichter werd. De ijswolken dreven, zooals men gemerkt had,
omstreeks 1000 meters boven den Oceaan en vormden eene dichte massa,
die zich aan den horizon verloor.

Toen de reizigers een weinig van hun schrik bekomen waren, begonnen
zij over hun toestand na te denken. De beweging der golven maakte het
hun mogelijk, zich omtrent de richting van den wind op de hoogte te
stellen. Terwijl Ford de schuimende golven gadesloeg, bemerkte hij
eensklaps, dat de ballon in eene noordwestelijke richting voortdreef.

De kapitein was uitstekend met den Oceaan bekend en las op zijne
beweeglijke oppervlakte even gemakkelijk als in een groot boek.

"We gaan met eene snelheid van 30 knoopen," zeide hij tegen den
ingenieur.

"Hoe weet ge dat?" vroeg Gromski verwonderd. "De richting, die we
volgen, is gemakkelijk uit de beweging der golven op te maken, maar
de snelheid...."

"Dat is heel eenvoudig," antwoordde Ford. "Tel maar eens, hoevele
malen een schuimende golf het schuitje gedurende eene minuut
voorbijgaat, vermenigvuldig het gevonden getal met 300, en ge krijgt
de betrekkelijke snelheid in meters, daar eene golf nooit langer is
dan 300 meters."

"Maar de beweging der golven?...."

"Daarmee moet men natuurlijk rekening houden," antwoordde Ford. "Ik
weet bij ondervinding, dat de golven zich met eene snelheid van 7 à
15 meters bewegen; als wij dus een gemiddelde van 10 meters aannemen,
zullen wij niet ver van de waarheid af zijn. Uit zulk eene berekening
volgt nu, dat de ballon 30 knoopen aflegt."

"De lagere stroom gaat dus in eene geheel tegenovergestelde richting
als de hoogere," zeide Gromski. "We zouden dus met dien stroom
gemakkelijk in 4 à 5 dagen naar Zuid-Amerika kunnen terugkeeren."

"Neen, laat ons van die gelegenheid nog geen gebruik maken,"
zeide Ford.

"Dan zou het misschien beter zijn, den ballon aan den spiraalvormigen
stroom bloot te stellen."

Ford schudde met het hoofd.

"We zullen dit slechts ingeval van nood doen. Laat ons eerst eens zien,
of de wind, die er nu waait, in de lagere luchtlagen de heerschende
is."

"Ge raadt dus, nog wat te wachten?"

"Zeker. Op mijne reizen naar de Noordpool heb ik dikwijls plotselinge
veranderingen in de richting der luchtlagen opgemerkt."

"Welnu, het zij zoo! Laat ons dan ons anker uitwerpen!"

De zak met zand, die aan een stevig touw ter lengte van 200 meters
bevestigd was, hing aan den buitenkant van het schuitje. De ingenieur
haakte hem af en wierp hem in de golven. De ballon, die nu voor
een oogenblik van een ballast van 10 kilogrammen bevrijd was, ging
eensklaps in de hoogte; maar hij moest zeer spoedig weer evenveel
dalen. De zak gleed langzaam op de golven neer, van de eene golf op de
andere overspringende, evenals een meeuw, die rust tracht te vinden;
maar langzamerhand maakte de aanraking met de golven hem zwaarder;
na omstreeks twintig malen op en neer gegaan te zijn, verdween hij
eensklaps, vertoonde zich toen opnieuw, maar opgezwollen, evenals een
visch, die aan den hengel gevangen is. De ballon trilde in zijn net,
en de zak zonk eindelijk voorgoed in de diepte weg.

"Nu zitten we vast!" riep Gromski uit.








ACHTSTE HOOFDSTUK.

HET ZESDE WERELDDEEL.


Nauwelijks was de zak, die tot anker diende, in de golven verdwenen,
of onze reizigers gevoelden een krachtigen luchtstroom. Nu de wind
den ballon niet meer kon voortstuwen, rukte hij daaraan verwoed,
maakte diepe holten in zijn omhulsel en deed de touwen, waarmee het
schuitje aan den ballon bevestigd was, trillen.

De golven deden den zak beurtelings rijzen en dalen; de ballon
zweefde dus steeds heen en weer, alsof hij zelf in verband met den
Oceaan stond.

"Ik dacht niet, dat de wind met zooveel kracht zou opsteken," merkte
de ingenieur aan. "Maar dat doet er niet toe: het touw zal gemakkelijk
aan die schokken weerstand kunnen bieden."

"De ballon trekt den zak met zich mee," merkte Ford aan. "Zie maar
eens, hoe het touw de golven klieft. We gaan, op deze wijze door den
wind voortgedreven, met eene snelheid van 2 à 3 knoopen."

"Maar dat is eene kleinigheid, kapitein. Als we 70 kilometers per
dag afleggen, dan hebben we niet te duchten, dat we gedwongen zullen
worden om naar Amerika terug te keeren. We kunnen zelfs twee dagen
op eene verandering in de windrichting wachten, zonder te vreezen
voor de ondoordringbaarheid van het omhulsel van den ballon."

"Dat is inderdaad een der voornaamste eigenschappen van uw
luchtballon," zeide Ford. "Een gewone ballon zou al lang in zee
gevallen zijn. Als ik mij niet bedrieg, zijn er verscheidene
luchtreizigers in zee omgekomen, niet waar, Mijnheer?"

"Inderdaad, maar de meeste van deze ongelukken zijn gedurende het
beleg van Parijs voorgekomen. Van 64 ballons, die uit deze stad
zijn opgestegen, zijn er drie of vier verongelukt, zonder dat men
er ooit meer iets van gehoord heeft: waarschijnlijk zijn ze in zee
neergekomen. De zeeman Prince en de soldaat Lacaze, die, de eerste
op den 20sten November 1870, 's avonds om elf uur, en de ander op
den 27sten Januari 1871, 's nachts om drie uur, opgestegen zijn,
werden naar den Atlantischen Oceaan heengedreven en vonden in zijne
golven een roemrijken dood. De heeren Martin en Ducauroy, die van
Parijs opgestegen waren, zagen bij het aanbreken van den dag de
zee, en het was slechts door een wonder, dat het hun gelukte, het
eilandje Belle-Isle-en-Mer te bereiken. De vermaarde luchtreiziger
Sivel, die zich voor het eerst van den ankerzak bediende, verkeerde
herhaaldelijk in denzelfden toestand als wij. Hij werd in de golf van
Napels verscheidene malen in zee geworpen; een anker, geheel gelijk
aan het onze, redde hem uit het gevaar, waarmee een wind, van de
kust waaiende, hem bedreigde. Op den 19den Augustus 1874 steeg Sivel
met zijn ballon Het Zenith met een Noordwestenwind te Kopenhagen
op. Hij hoopte den Sond over te steken en in Zweden te recht te
komen. Maar halverwege draaide de wind naar het Noorden. Sivel, die
zijne metgezellen niet aan eene reis vol gevaren wilde blootstellen,
wierp den ankerzak uit en kon, 100 meters boven de zee hangende,
een geheel uur wachten, totdat de schepen, die men van het strand
tot zijne hulp zond, aangekomen waren."

"Hoelang zullen we hier blijven?"

"Een dag op zijn hoogst, kapitein. We hebben weinig tijd ter onzer
beschikking, en wie weet, wat ons nog kan overkomen!"

James had niets tegen een dergelijk oponthoud in te brengen; als een
echt zeeman voelde hij zich weer op zijn gemak, nu het schuitje zich
heen en weer bewoog.

"Ditmaal," zeide hij, "zullen we als op een gewoon schip
middagmalen. Men kan geen volle glazen op de tafel neerzetten, waarin
ik altijd veel schik heb..."

Dank zij den uitstekenden wijn, dien Ford had meegenomen, en hun
levendig gesprek, hadden onze luchtreizigers al spoedig het avontuur
van de ijswolk vergeten. Zij zouden zeker nog langer in hunne
zoogenaamde eetzaal gebleven zijn, indien Ford niet, omstreeks vijf
uur, eenige glinsterende massa's aan het zuidelijk gedeelte van den
horizon had opgemerkt.

"'t Zijn ijsbergen," zeide hij, terwijl hij opstond. "Er heerscht in
deze streken van den Oceaan blijkbaar een koude luchtstroom."

De ijsbergen naderden den ballon langzaam. Zij schitterden als massa's
kristal, welker grillige omtrekken aan torens van albast deden denken;
de stralen der zon vielen phantastisch op hunne oppervlakte. Gromski
zag met zijn verrekijker, dat deze ijsbergen niet eene gladde massa
waren, maar bijna overal kloven en gaten vertoonden.

"Zeg mij eens, welke de oorsprong van deze ijsmassa's is," zeide hij,
zich tot Ford wendende.

"Hare aanwezigheid," antwoordde de kapitein, "verraadt altijd de
nabijheid van een vasteland: zij vormen zich nooit in den Oceaan. Het
groote ijsveld aan de Noordpool loopt glooiend af en bereikt eindelijk
de zeekust. Dan rukt het voorste gedeelte, daar het geen steun meer
heeft en door zijne eigen zwaarte wordt meegesleept, zich van de massa
los en valt in het water. Eenmaal heeft een ijsberg, die zich op deze
wijze vormde, mijne sloep bijna verbrijzeld. Als het blok niet te
midden van het ijs nabij de kust blijft zitten, dan stort het zich
in den vollen Oceaan en drijft naar het Noorden of naar het Zuiden,
door de koude luchtstroomen meegevoerd. De plaatsen, waarop men deze
ijsbergen aantreft, zijn dikwijls zeer ver van de pool verwijderd. Men
treft ze op het noordelijk halfrond tot op 50 graden breedte aan."

"'t Is jammer," zeide James met een zucht, "dat de koude luchtstroomen
op dit halfrond niet dezelfde richting hebben als op het noordelijke;
we zouden dan den wind wel kunnen missen."

"Hoezoo?" vroeg Gromski.

"Dan zouden we onzen ballon aan een ijsberg, die naar het Zuiden
drijft, kunnen vastmaken, en voort dan maar! Op zulk eene manier
zouden wij met een tegenwind den spot kunnen drijven."

"Ik moet zeggen, dat dit een oorspronkelijk denkbeeld is," zeide
Ford met een glimlach. "Je zult daarmee op de terugreis je voordeel
kunnen doen, als je niet tegen eene lange reis opziet. Inmiddels
moeten we elke ontmoeting met de ijsbergen vermijden, daar deze ons
in het water zouden kunnen doen vallen."

Gromski was van dezelfde meening; hij zag vooruit, dat de ballon op
zijn tocht ontzaglijke ijsblokken zou ontmoeten en deze niet altijd
zou kunnen ontwijken.

"We zullen over deze ijsbergen heen moeten gaan, als het ons niet
gelukt, ze te vermijden."

"Dat zal een heele sprong zijn," merkte Ford aan. "Zie eens,
hoe strak de ballon het touw spant. De ijzel, die hem in de
ijswolken zwaarder maakte, is gesmolten; we hebben nu ons vroeger
opstijgingsvermogen,--zonder nog den ballast te rekenen, dien wij
over boord geworpen hebben. In deze omstandigheden zullen wij tot op
minstens 5000 meters stijgen."

De ingenieur wist dit alles zeer goed. Nochtans verried zijn gelaat
geenerlei ongerustheid. Hij beval zelfs niet, het ballonnetje met
lucht te vullen; hij keek met koelbloedigheid naar de ijsmassa's,
die kwamen aandrijven en welker scherpe punten bij de minste aanraking
het omhulsel van den ballon zouden kunnen doen scheuren.

Eenige minuten daarna scheidden slechts 500 meters den luchtballon
van de ijsbergen: er dreigde eene botsing. Gromski begreep, dat het
gevaarlijk zou wezen, de maatregelen om dezen hinderpaal uit den weg
te ruimen langer uit te stellen. Hij greep dus het touw, dat aan den
zak vastgebonden was, en begon het voorzichtig op te halen. Het water,
dat uit den zak liep, verminderde het gewicht daarvan langzamerhand;
de ballon verhief zich dus al spoedig, als een arend, die eene zware
prooi met zijne klauwen omvat houdt, boven het groote ijsblok.

Deze manoeuvre geschiedde juist bijtijds; had men er een oogenblik
mee gewacht, dan zou het anker aan de uitstekende punten van den
ijsberg zijn blijven haken.

De ballon, die nu de hinderpalen, welke zich aan hem voordeden, te
boven gekomen was, ging met snelheid voort, voortgestuwd door den
Zuidoostenwind. Maar al spoedig was hij genoodzaakt, verscheidene
kubieke meters lucht te verliezen, die Gromski in het ballonnetje
bracht; bijgevolg begon hij weder te dalen en kwam zijn anker opnieuw
met het oppervlak van den Oceaan in aanraking.

Onze reizigers zagen nog meer dan eens ijsbergen; maar deze dreven
ver van den ballon voorbij en bedreigden dien volstrekt niet. Wat
daarentegen den ingenieur verontrustte, was, dat de wind steeds uit
denzelfden hoek bleef waaien. Des namiddags om twee uur, op den 31sten
December, was er een geheele dag verloopen sedert het avontuur met de
ijswolken. De voorzichtigheid gedoogde niet, langer te wachten, te
meer daar de ballon blijkbaar van zijn gas verloor. De luchtballon
daalde zóó sterk, dat de golven zich nauwelijks 3 meters onder
het schuitje voortbewogen en somtijds zijne wanden met haar schuim
bespatten. De wind, die op den ballon drukte, deed daaruit zonder
twijfel het waterstofgas ontsnappen. Daarom besloot de ingenieur,
naar de hoogere luchtlagen op te stijgen, in de hoop, dat hij aldaar
gunstige luchtstroomen zou aantreffen en, ingeval van nood, zijn weg
in eene zuidoostelijke richting zou kunnen voortzetten.

Ford, die zeer goed de gevaren inzag, waaraan het verlies van den
ballast den luchtballon blootstelde, verzette zich niet tegen de
plannen van Gromski.

Om vier uur werd de ankerzak dus opgehaald en steeg de ballon tot
eene hoogte van 1000 meters.

Onze reizigers maakten uit de beweging der ijsbergen op, dat de kracht
van den wind in de hoogere luchtlagen toenam. Men moest dus opnieuw
den warmen luchtstroom opzoeken, hetgeen den ingenieur noodzaakte,
nog een zak ballast uit te werpen, waarvan reeds niet meer dan 15
kilogrammen overgebleven was.

De barometer wees eene hoogte van 2400 meters aan, toen de thermometer
aan het licht bracht, dat de ballon in de warme luchtlaag gekomen was.

Uit de verandering in de ligging der ijsbergen maakte Ford zonder
moeite op, dat de luchtballon op eene hoogte van 2500 meters eensklaps
eene zuidelijke richting aannam en veel sneller voortging.

"We zijn weder in den spiraalvormigen luchtstroom; alleen schijnt de
kracht daarvan verminderd te zijn; want we leggen op zijn hoogst 40
knoopen af."

De ingenieur keek intusschen niet meer naar de ijsbergen. Al zijne
aandacht vestigde zich op eene wolk van een zonderlingen vorm, die
langzaam uit den Oceaan opsteeg.

Deze wolk, die in de stralen der zon schitterde, breidde zich al meer
en meer naar den horizon uit, naarmate de ballon steeg, en op hare
heldere oppervlakte vertoonden zich kleine stippen met onregelmatige
omtrekken.

"Maar dat is land!" riep James eensklaps uit.

Door dezen uitroep in geestdrift ontstoken, nam Ford zijn verrekijker
en zag, dat de stuurman gelijk had. De zoogenaamde wolk was een
vasteland, dat zich zeer ver naar het Oosten en naar het Westen
uitstrekte. De lucht, die geheel doorzichtig was, stelde in staat om
de met sneeuw bedekte bergen te zien, die zich daarginds verhieven;
de sneeuw lag overigens ook in de valleien.

"Komaan, nu gaan we boven het land zweven, kapitein," zeide Gromski
met voldoening. "Om u de waarheid te zeggen, begon ik voor den Oceaan
te vreezen. We hadden te weinig ballast in, en ik twijfel er aan,
of het ons mogelijk zou wezen, andermaal behouden uit de ijswolken
te voorschijn te komen."

Ford bekeek met de uiterste nieuwsgierigheid het geheimzinnige
vasteland. De liefde voor de aardrijkskunde greep den braven kapitein
aan. Hij haalde de kaart te voorschijn, en nadat hij deze op den vloer
van het schuitje uitgespreid had, wees hij naar de uitgestrekte witte
vlakte, die ten Oosten van Louis-Philippe-land gelegen is.

"Kijk eens, Mijnheer, op de beste der kaarten vindt men in deze
streken geen enkel spoor van land. Men weet tot dusverre niet, wat
er ten zuidoosten van het eiland Alexandrië is. Maar nu wordt dit
geheim opgelost: het land, dat we zien, is zonder twijfel het verst
verwijderde gedeelte van het zuidelijk vasteland, aan welks bestaan
verscheidene aardrijkskundigen nog twijfelen."

"En ik twijfel er ook nog wel wat aan," zei de ingenieur; "maar deze
twijfelingen zullen spoedig uit den weg geruimd worden, mits de wolken
het land niet aan onzen blik onttrekken."

De luchtballon vloog met eene buitengewone snelheid naar het onbekende
vasteland; na verloop van twee uren dreef hij over een eilandje heen,
op welks zuidelijk gedeelte zich hooge ijsbergen verhieven, die
blijkbaar door den kouden poolstroom aangevoerd waren. Het vasteland
vertoonde zich aan onze reizigers in al zijne majesteit. Aan den
rechter- en den linkerkant teekende zich de grillige lijn van het
kustland af, dat door eene oneindige reeks van ijsbergen omgeven
was. Achter de kust vertoonden zich rotsachtige en steile heuvels,
die hier en daar in grillige wanorde verspreid en met eeuwige sneeuw
bedekt waren. Verder in het binnenland verhief zich het vasteland in
zachte hellingen, die met een dikke ijslaag bedekt waren.

De luchtballon, die nu het tot dusverre onbereikbaar geachte land
bereikt had, dreef boven steile afgronden en besneeuwde bergtoppen,
die het voorkomen van witte plekken op den grijsachtigen bodem
der rotsen hadden. De sombere landschappen veranderden met eene
verwonderlijke snelheid. De heuvels verdwenen in de verte en maakten
plaats voor dalen, die met rotsblokken bedekt waren. Van eene hoogte
van 2400 meters konden onze reizigers gemakkelijk al de bijzonderheden
onderscheiden en de geheimen van het onbekende vasteland uitvorschen.

De kapitein, met zijn zakboek in de hand, maakte daarvan aanteekeningen
en vluchtige schetsjes. Gromski sloeg de snelheid en de richting van
den luchtballon zorgvuldig gade.

"We gaan wat meer naar het Oosten dan in het begin van onze reis,
kapitein," zeide hij. "Dit feit is niet bemoedigend. Ik ben al
nieuwsgierig, waarheen deze zonderlinge wind ons zal brengen."

"In allen gevalle brengt hij ons niet naar de pool," merkte de stuurman
aan, op wien de snelheid van den luchtballon een machtigen indruk
maakte. "Herinnert ge u onze laatste reis nog wel, kapitein? Omstreeks
twee jaren geleden vertrokken wij op sleden, met honden bespannen,
naar het hartje van Groenland," vervolgde hij, zich tot Gromski
wendende. "We wilden de noordelijke kust daarvan bereiken. Zoolang
ik leef, zal ik mij dezen tocht herinneren. In eene maand hadden we
slechts 150 kilometers afgelegd, juist zooveel als we nu in anderhalf
uur afleggen. Eindelijk kregen wij, uitgeput door ontberingen van
allerlei aard, last van scheurbuik, de honden kwamen allemaal om,
zoodat we bij onze terugkomst genoodzaakt waren, zelf de sleden met
levensmiddelen en instrumenten voort te trekken. Verscheidene malen
moesten we ravijnen, half met sneeuw gevuld, overtrekken, zooals die,
welke ge hier ziet. Maar ik zou nooit aan een eind komen, als ik u
alles, wat wij doorgestaan hebben, wilde vertellen; ik zal u alleen
maar zeggen, dat we niet meer dan een Engelsche mijl per dag konden
afleggen, en dat er, van twintig forsche en krachtige mannen, slechts
twaalf overbleven, die halfdood het schip terugvonden. En nu... we
vliegen over die verwenschte ijsvelden als meeuwen heen. Welk een
verwonderlijk voertuig hebben we toch! Als ge het vroeger hadt
vervaardigd, zouden niet zoovele zeelieden nutteloos omgekomen
zijn...."

En de brave stuurman, blijkbaar geroerd door deze treurige
herinneringen, die hem echter nog versch in het geheugen lagen, haalde
zijn grooten zakdoek te voorschijn en veegde er zich de oogen mee
af. Daarop greep hij de hand van den ingenieur en schudde die krachtig.

"Een verwonderlijk voertuig!" herhaalde hij. "Ge zijt de knapste man,
dien ik ooit van mijn leven ontmoet heb."

De kapitein brak dit gesprek af, daar hij naar de omtrekken van
een berg wees, die geheel met sneeuw bedekt was. De luchtballon,
die naar het Oosten voortgestuwd werd, moest er onvermijdelijk tegen
aanstooten of er vlak langs heenstrijken. Het was moeilijk om zoo
in de verte de hoogte van den top te bepalen; de ingenieur geloofde
intusschen, dat deze zich bijna 3000 meters boven het oppervlak van
den Oceaan verhief. Daar onze luchtreizigers nog maar zeer weinig
ballast inhadden, leverde de berg voor hen een geducht bezwaar op.

Gromski onderzocht het ballonnetje, dat tot reservoir van lucht diende,
en bevond, dat het geheel leeg was. Hij kon dus het opstijgingsvermogen
van den ballon niet op de gewone manier doen toenemen.

De ingenieur hoopte, er in te zullen slagen, den berg over te
komen zonder zijne drie laatste zakken ballast te verkwisten; hij
sloeg dus oplettend en met eene zekere onrust de richting gade,
die de luchtballon nam. Intusschen merkte hij omstreeks zes uur,
dat de hinderpaal, in plaats van zich naar rechts of naar links te
verwijderen, gedurig grootere afmetingen aannam. Gromski had nu het
plan, om den berg heen te gaan; maar hij bemerkte al spoedig, dat
de toppen, die een kwartier geleden 50 à 60 kilometers verwijderd
schenen te zijn, eensklaps op eene dreigende manier naderbij kwamen:
de luchtballon ging regelrecht op de ontzaglijke rotsen af, die met
reusachtige ijsmassa's bedekt waren.

Er moest intusschen gehandeld worden.

De ingenieur wilde juist den laatsten zak met ballast uitwerpen,
toen Ford hem bij den arm greep.

Een zonderling geval deed zich voor: in plaats van zijne richting naar
den berg te nemen, week de luchtballon plotseling daarvan af. Onze
reizigers zagen duidelijk, dat het schuitje zachtjes langs de hellingen
heengleed, terwijl het de geduchte uitstekende punten der rotsen
vermeed. Onder hen strekten zich eenige ijs- en sneeuwvelden uit; de
ballon ging door wolken van warmen waterdamp heen, die uit diepe kloven
voortkwamen, welke zich in de zijden van den berg bevonden; te midden
der basaltblokken vertoonden zich breede stroomen van gestolde lava.

"'t Is een vulkaan!" riep James uit.

Nauwelijks had hij deze woorden uitgesproken, of de gapende opening
van den krater vertoonde zich aan hun blik; de diepten van dezen
afgrond, die zich in de geheimzinnige duisternis verloren, lieten
een lichten damp ontsnappen. Onze reizigers roken den verpestenden
stank van den vulkaan.

"Welk een verstikkende damp!" zeide Ford, terwijl hij een leelijk
gezicht trok.

Een plotselinge en hevige schok, die het geheele schuitje deed
schudden, brak de woorden van den kapitein af. Gromski, die zich over
den rand heenboog, werd op het reservoir van benzine geworpen. Het
scheelde niet veel, of James was gevallen; gelukkig kon hij zich nog
bijtijds aan een touw vastgrijpen.

Ford keek naar beneden en zag, dat de ballon tegen eene hooge rots
aangekomen was, die zich naast den vulkaan bevond. Het schuitje ging er
echter overheen, zonder eenig letsel te bekomen. De verpestende stank
van den vulkaan verdween nog maar altijd niet, ofschoon de ballon
zijn weg met eene onbeschrijfelijke snelheid vervolgde. Integendeel
werd deze stank gedurig sterker.

Dit gas, door den wind meegevoerd, verpestte den geheelen
dampkring. Eerst Gromski, en toen ook Ford en James, ondervonden den
invloed van deze vergiftige dampen.

"Laat ons hooger stijgen, Gromski, ik kan het niet langer
uithouden!" riep de kapitein uit.

Maar Gromski schudde ontkennend het hoofd. "Laat ons nog een oogenblik
geduld hebben! De luchtballon begint al wat te dalen."

Inderdaad vertoonden de sneeuw en het ijs, die de kanten van den
vulkaan bedekten, zich opnieuw; maar onze reizigers gevoelden zich
niet verlicht.

"Ik stik!" riep de stuurman, die er doodsbleek uitzag.

De ingenieur was zelf op het punt om flauw te vallen; hij begaf
zich dus met waggelende schreden naar het touw van de klep en trok er
krachtig aan. Het gas, dat nu een uitweg gevonden had, maakte gedurende
eenige oogenblikken een geluid, als ware het de donder in de verte;
de luchtballon daalde snel; toen de ingenieur het touw losliet, wees
de barometer eene hoogte van omstreeks 1400 meters aan. Op deze hoogte
was de stank van den vulkaan nog maar even te ruiken.

James ademde met welgevallen de frissche lucht in.

"Ik begrijp niet, dat we niet tegen dien verwenschten berg aangekomen
zijn," zeide hij, toen hij zijne kalmte eenigszins herkregen had.

"We zijn er overheengegaan met den wind, die noodzakelijk dezen
weg heeft moeten kiezen," antwoordde Ford. "De ballon is 200 meters
hooger gestegen en toen gedaald, na over den vulkaan heengegaan te
zijn. Het komt mij voor, dat deze vulkaan op dit oogenblik in werking
is. Tusschen 170 en 160 graden Oosterlengte van Greenwich ontdekte
James Clarke Ross in 1842 ook een keten van bergen, waaronder zich
twee vulkanen bevonden: de Erebus, hoog 3700 meters, en de Terror,
een weinig minder hoog, beide in Victoria-land. Ge ziet dus, dat
hetgeen er met ons is gebeurd, niets buitengewoons is; het is nog
gelukkig, dat wij niet met gloeiende lava in aanraking gekomen zijn,
want dan zouden we levend verbrand zijn."

Dit avontuur had noodlottige gevolgen. Bij onze reizigers, die
gedurende twintig minuten in een dampkring hadden vertoefd, die met
zwavelwaterstofzuur bezwangerd was, deden zich de verschijnselen van
vergiftiging voor. Ford leed nog meer dan de beide anderen: hoofdpijn
en duizeligheid hielden bij hem tot den volgenden dag aan.

Deze lichte ongesteldheden waren echter niet zoo ernstig als het
verlies van het gas. De ballon was na de opening der stoomklep, zooals
we reeds gezegd hebben, tot op 1400 meters gedaald; de aanwijzingen van
den thermometer maakten, dat de luchtreizigers een kouden luchtstroom
wisten te ontgaan, die zich eenige honderden meters onder het schuitje
deed gevoelen.

Sedert lang had de ingenieur de opmerking gemaakt, dat de luchtstroom,
die in het eerst warm was, allengs kouder werd en al meer en meer
naar de oppervlakte der aarde daalde; deze omstandigheid troostte
hem eenigszins over het verlies van den ballast en van het gas.

"We zijn nu als op een schip zonder anker," zeide hij. "Als we nogmaals
in eene ijswolk geraakt waren, zooals gisteren, dan zouden we verplicht
geweest zijn, de benzine, de levensmiddelen en de instrumenten uit
te werpen."

Het is dus gemakkelijk na te gaan, dat de toestand van onze reizigers
hachelijk begon te worden. De ingenieur, die niet had gedacht,
dat de ballast zoo spoedig op zou raken, had daarvan slechts 270
kilogrammen meegenomen, daar hij plaats wilde besparen voor andere
dingen en vooral voor brandstoffen.

"Morgen op den middag zullen we nogmaals de plaats bepalen, waar we
ons bevinden," zeide Ford. "Het komt mij voor, dat we in de laatste
veertien uren de pool hebben moeten naderen."

Gromski, die tegen den stoomketel aanleunde, gaf zich blijkbaar aan
ernstige gepeinzen over. Intusschen wendde hij zich bij de laatste
woorden van den kapitein eensklaps tot dezen, zeggende:

"Morgen zal mijn ballon het bewijs leveren, waartoe hij in staat
is. Uitstel is gevaarlijk, kapitein."








NEGENDE HOOFDSTUK.

EEN ZONDERLINGE PASSAGIER.


Onze reizigers wachtten met ongeduld den middag van den eersten Januari
1895 af. Op dit uur zou namelijk het vraagstuk opgelost worden, dat
hun zooveel belang inboezemde, namelijk, of de luchtstroom, die den
ballon meevoerde, in de richting van de pool ging dan wel of deze
ergens te midden van de eeuwige ijsvelden van het zesde werelddeel
zijne kracht verloor.

Nadat men de gevaarlijke ijsbergen voorbijgegaan was, vloog de
luchtballon gedurende veertien volle uren over vlakten heen, die met
een onafzienbaar sneeuwtapijt bedekt waren, waarop zich hier en daar
rotsen verhieven. Het vasteland aan de Zuidpool lag daar onbeweeglijk
als de dood; er waren zelfs geene vogels om de poolstreken gedurende
den zomer met hun vroolijk gezang te verlevendigen.

Dikwijls scheen het oppervlak der aarde den luchtballon nabij te
komen, terwijl de barometer toch nog altijd eene hoogte van 1300
à 1400 meters aanwees; dit leverde het bewijs, dat de ijsvlakten
zich eenige honderden meters boven het oppervlak van den Oceaan
verhieven en zich boven de linie der eeuwige sneeuw bevonden, die
in de poolstreken zeer laag daalt. Het was een echt Land des Doods,
en Gromski gaf daaraan inderdaad dien naam.

Gelukkig deed zich op den middag van den eersten Januari geenerlei
beletsel voor om de hoogte der zon met juistheid te bepalen.

Ford bevond, na de breedte berekend te hebben, dat de luchtballon
sedert den 31sten December om drie uur niet verder dan 45
geographische mijlen naar de pool voortgegaan was, tot op 78 graden
breedte. Daarentegen gaf de verandering van de lengte hem veel stof
tot nadenken en wekte de blijdschap van den ingenieur.

"We bevinden ons nu op 100 graden ten Oosten van Greenwich. Inderdaad,
ik begrijp gedurig minder van de meteorologische en de astronomische
wetten, die er in deze streken heerschen. Het is intusschen bezwaarlijk
aan te nemen, dat we in minder dan een dag 140 graden in de richting
van het Oosten afgelegd hebben."

"Maar het moet toch zoo wezen, kapitein," viel Gromski hem in de
rede. "Victorie! Binnen 24 uren zullen we het punt zien, waar alle
meridianen der aarde samenloopen."

De kapitein, die op zijne reizen vele onverwachte teleurstellingen
ondervonden had, raakte niet zoo spoedig in geestdrift als Gromski.

"Verklaar u nader!" zeide hij, "want als wij niet meer dan vier graden
per dag vorderen, dan zie ik niet in, hoe we de pool vóór acht dagen
kunnen bereiken."

"Ja, ge zoudt gelijk hebben, als we den ballon geheel aan de willekeur
der spiraalvormige winden overlieten."

"Maar dan?...."

Gromski haalde de schouders vol ongeduld op.

"Vergeet ge dan de machine, kapitein?"

"Volstrekt niet! Alleen is de ballon, voor zooverre mij bekend is,
niet in staat om te kampen tegen een Oostenwind, die eene snelheid
van 100 kilometers in het uur heeft."

"Maar het is niet noodig om tegen den wind te kampen: die wind bestaat
niet voor onzen ballon...."

"Ik begrijp er niets meer van, Mijnheer. Verklaar mij dat
nader!" mompelde Ford, terwijl hij met het hoofd schudde.

"Maar dat is heel eenvoudig. Luister maar! Ge stemt zonder twijfel
toe, dat de luchtstroom, die ons draagt, zich in eene spiraalvormige
lijn in de richting van de pool voortbeweegt."

"Ja, ik begin dit ook te gelooven. Anders zou ik mij niet weten te
verklaren, hoe de luchtballon, terwijl hij meer dan 2300 kilometers
naar het Oosten afgelegd heeft, niet meer dan 4 graden dichter bij
de pool zou gekomen zijn."

"Welnu dan! Thans zult ge zonder twijfel moeten toestemmen, dat die
luchtstroom ons in geen geval naar het Noorden zal terugvoeren. We
zullen onzen ballon nu met alle kracht naar het Zuiden voortstuwen,
terwijl wij den wind van ter zijde trachten te hebben. Op deze
manier zal onze ballon eene dubbele beweging hebben: naar het Oosten
de parallel volgende, en naar het Zuiden den meridiaan volgende. We
behoeven met het eerste geen rekening te houden. De brandstof is voor
20 uren voldoende. Gedurende dien tijd zal de luchtballon, als hij
zich met de meest mogelijke snelheid voortbeweegt, 1300 kilometers
afleggen en zich op een afstand van omstreeks 20 kilometers van
de pool bevinden.... Aan het werk dus! Ge zult zien, waartoe onze
luchtballon in staat is."

De ijver van Gromski deelde zich in een oogwenk aan de beide anderen
mede. Ford, die nu half en half overtuigd was, nam zijne plaats aan
het roer in. De stuurman begon aan de machine te werken.

De motor bevond zich in een uitstekenden toestand; er ontbrak geen
droppel benzine. Zonder tijd verloren te laten gaan, stak Gromski het
vuur aan, dat moest dienen om den inhoud van het voornaamste reservoir
te verwarmen: dit laatste was door een metalen omhulsel beveiligd op
de manier van de Davy-lampen; alle gevaar voor brand was op deze wijze
weggenomen. Een kleine manometer, die aan het reservoir aangebracht
was, wees de drukking van den benzinedamp aan. Na verloop van vijf
minuten begon het waterstofgas te koken.

"We beginnen," zeide Gromski. "Naar het Zuiden, kapitein," voegde
hij er bij, zich tot Ford wendende. "Zijt ge klaar?"

De kloeke zeeman bleef, in plaats van zich op het stoeltje neer te
zetten, dat achter in het schuitje bevestigd was, met het kompas in
de hand staan.

"Ge hebt de grootste moeilijkheid niet vooruitgezien," zeide hij.

"En die is?"

"Dat we ons niet steeds in eene zuidelijke richting kunnen houden. Het
kompas zal ons geen dienst kunnen bewijzen op de breedten, die zich
aan gene zijde van de magnetische pool bevinden. De afwijking moet
hier 90 graden bedragen. Ross heeft de magnetische Noordpool op 70°
5' Noorderbreedte en 96° 46' Oosterlengte van Greenwich ontdekt;
de magnetische Zuidpool bevindt zich volgens Gauss op 72° 35'
Zuiderbreedte en 152° Oosterlengte, van hetzelfde observatorium
gerekend. Kijk eens! De kompasnaald wijst naar het Westen, dus...."

"Hoe bepaaldet ge dan uwe richting op uwe reizen, als ge de breedte
van de magnetische pool voorbij waart?" viel Gromski hem in de rede.

"Ik richtte mij naar de zon, Mijnheer. Op mijne reizen in sleden zag
ik gewoonlijk juist op den middag den een of anderen berg in de verte
of eenig ander hoog uitstekend voorwerp, dat mij vervolgens diende
om mijne richting te bepalen; maar het is onmogelijk, dezen tocht
over sneeuw en ijs te vergelijken met de verbazende snelheid van den
ballon, die 60 kilometers in het uur aflegt."

"Dat is waar; maar er is misschien wel een ander middel om zich in
het luchtruim te oriënteeren, ten einde in de gewenschte richting te
blijven. Gij, kapitein, die verwonderlijk goed met de cosmographie
bekend zijt, gij zoudt, hoop ik, de vier windstreken wel weten te
bepalen, als ge naar de zon kijkt."

"Ja, maar ik sta er u niet voor in, dat wij niet een weinig van onzen
weg zullen afwijken."

"Ik geloof niet, dat die afwijking groot zal wezen. Ga nu dus vlak
in de richting van de zon en vervolgens gedurig meer linksaf."

Gromski, die naar zijne plaats teruggekeerd was, draaide nu het
kraantje van het reservoir om, waarin zich de kokende benzine bevond.

Een minuut daarna vormde de stoom zich.

"We gaan!" riep de ingenieur, terwijl hij het handvatsel van de
klep greep.

Op dit oogenblik begon de machine te werken. Onze reizigers gevoelden
in hun gezicht een zacht windje, dat zich na verloop van eenige
seconden tot een orkaan verhief. De kalmte, die den ballon tot
hiertoe omgaf, verdween plotseling; door eene enkele beweging van
zijn vervaardiger vloog hij door het luchtruim heen.

"Zoo gaat het goed!" riep de stuurman uit.

Ford bestuurde den luchtballon met het grootste gemak. Van tijd
tot tijd verzocht hij Gromski, ten einde zich goed te oriënteeren,
de machine even te doen stilstaan, en keek naar het land. Dan begon
de luchtballon, zijne eigen snelheid verliezende, met den wind in
eene oostelijke richting voort te drijven. Op deze manier bepaalde
de kapitein met vrij groote juistheid de voornaamste punten.

Dank zij het verlies aan gewicht, door de verbranding van de benzine
veroorzaakt, steeg de luchtballon al hooger en hooger; twee uren
nadat hij in beweging gebracht was, bevond hij zich te midden van
eene menigte wolkjes, die omstreeks 500 meters boven hem dreven.

Toen onze luchtreizigers zich voor de eerste maal te midden van
deze wolken bevonden, had hare onbeweeglijkheid hen verwonderd; nu
veranderden de toestanden geheel: de luchtballon bezat eene eigene
snelheid; hij vloog dus, als een vogel, de wolken voorbij, ging er
stoutmoedig tegen in en doorboorde ze.

Rondom het schuitje vormden zich allerlei wervelwinden; de stoom
draaide op eene grillige manier heen en weer en baande zich naar alle
kanten een uitweg.

In de hoogte werden de wolken gedurig dichter. Zwarte en dreigende
massa's stelden zich aan den ballon in den weg. Ford draaide somtijds
het stuurrad om, ten einde aan deze reuzen te ontkomen. Dan week de
ballon even van zijn weg af, maar ging toch niet terug. Hij doorboorde
de wolken en zette zijne snelle vaart voort, om een oogenblik later
weder eene wolk te doorklieven.

Het was als eene worsteling met de natuurkrachten, die den toegang
tot de geheimzinnige pool schenen te verhinderen. Deze illusie
ontleende eenige werkelijkheid aan de grillige vormen der wolken;
onze reizigers ondervonden daarvan al meer en meer den invloed. Met
de hand aan het stuurrad geklemd, stuwde de kapitein den ballon
voort. Telkens slaakte James triomfkreten.

Gromski zou er echter de voorkeur aan gegeven hebben, een helderen
hemel boven zich te zien. De wolken, welker grillige vormen Ford en
den stuurman vermaakten, bedekten de zon en veroorzaakten, dat men
zich in het luchtruim niet kon oriënteeren. De luchtballon steeg nog
voortdurend, en omstreeks vijf uur kwam hij uit eene dichte wolkenlaag,
waarvan de uitgestrektheid zeker wel duizend meters te boven ging.

De horizon verdween, vervangen door de grens, die de wolken, welke
zij zooeven doorgegaan waren, van het azuur des hemels scheidde. De
luchtballon bevond zich in eene zonderlinge omgeving; nergens in het
luchtruim zag men eenig voorwerp, dat aan de aarde herinnerde.

Al spoedig, op eene hoogte van 3800 meters, gevoelden de reizigers
zich door de koude aangegrepen; de thermometer daalde plotseling
van 5 graden boven tot 2 graden onder het nulpunt. Daar de ingenieur
niets van de richting van den wind in deze bovenste luchtlagen van den
dampkring wist, besloot hij, daaruit zoo spoedig mogelijk te geraken.

Onder den invloed van de lage temperatuur werd het waterstofgas snel
ineengeperst; de luchtballon begon dus te dalen, en na verloop van
weinig tijd bevond hij zich op zijne vroegere hoogte.

"Het zal ons niet gelukken, de grenzen van den warmen luchtstroom te
overschrijden," zeide Ford.

"Maar dat is mijne bedoeling ook niet," antwoordde Gromski. "Over
eenige uren zal de luchtballon zulk een opstijgingsvermogen bezitten,
dat de samenpersing van het gas hem niet zal verhinderen, nog hooger
te stijgen, hetgeen we moeten voorkomen. We zullen ons ballonnetje
met lucht vullen, hetgeen ons meerdere zwaarte zal geven, en dan
zullen we weder tot de warmere luchtlagen van den dampkring afdalen."

"Ik zal dus maar aan het werk gaan, want ik ben geheel verkleumd,"
zeide James.

"Doe dat!" antwoordde Gromski. "Maar ik waarschuw je, dat je heel
wat werk zult hebben; want de machine verbruikt veel brandstof. Wat
ons aangaat, wij geven er de voorkeur aan, ons met thee en cognac
te verwarmen."

De ingenieur hield zich inderdaad bezig met het zetten van thee. Het
water kookte al spoedig, en onze reizigers genoten voor de eerste
maal sedert hun vertrek van het geurige Chineesche vocht.

Daar de ingenieur eens een bewijs van zijne bedrevenheid in de
kookkunst wilde geven, braadde hij eenige stukken ham, die nu hun
gewoon koud middagmaal vervingen, waarbij men een stevig glas grog
dronk.

Om vier uur was de onvermoeide James met het ballonnetje gereed en
verklaarde, dat het gevuld was. De inhoud van dit laatste was 200
kubieke meters; de luchtballon had dus meer dan 240 kilogrammen
brandstof verbruikt.

"Over eenige uren zal de helft van onze benzine opgebrand zijn," zeide
Ford. "Wat zal er dan worden van dat aanzienlijke opstijgingsvermogen,
een gevolg van de vermeerdering van het gewicht, als het ballonnetje
al niet meer lucht kan verzwelgen? We zullen, geloof ik, eene zekere
hoeveelheid gas moeten laten ontsnappen."

"Zeker, want anders zouden wij verscheidene duizenden meters stijgen,"
antwoordde Gromski. "Maar in plaats van de klep te openen, zal ik
het waterstofgas in het fornuis brengen en dit als benzine verbranden."

Dit zeggende, ging Gromski naar den stoomketel toe, en nadat hij aan
het fornuis een lange buis van caoutchouc bevestigd had, bracht hij
deze in verbinding met het inwendige van den ballon. En al spoedig
vertoonden zich in het fornuis blauwachtige vlammetjes; ontstaan
door de vermenging van het waterstofgas met de lucht,--vlammetjes,
die veel meer warmte dan de benzine gaven.

Tengevolge van het verlies van gas daalde de luchtballon langzaam, en
's avonds om zeven uur bevond hij zich opnieuw in de wolkenlaag. waar
hij reeds doorheen gegaan was.

't Was als eene grenslijn, die de boven- van de benedenwereld
scheidde. Toen deze grens overschreden was, zagen onze luchtreizigers
het sombere vasteland van de Zuidpool weder. Het voorkomen daarvan
was bijna niet veranderd. Alleen zagen zij nu, in plaats van vlakten,
besneeuwde heuvels, samengesteld uit puntige rotsblokken, die op elkaar
gestapeld waren; deze heuvels namen langzamerhand den vorm van hooge
bergtoppen aan, die aan den ballon somtijds den weg versperden. Ford
maakte zich over deze hinderpalen niet bekommerd; hij vermeed ze
door eene enkele beweging van het roer, en de luchtballon zette zijne
vaart voort.

Na verloop van twaalf achtereenvolgende uren werd de luchtballon
zóó zwaar, dat nog geen 500 meters hem van het oppervlak der aarde
scheidden. Om de lucht in het ballonnetje te doen blijven, moest men
dus opnieuw de toevlucht tot de benzine nemen.

Maar de ingenieur wilde niet op goed geluk af voortgaan; wetende,
dat de kapitein den ballon kon besturen zonder zich van het kompas te
bedienen, achtte hij het verkieslijk, in eenig rustig dal te vertoeven
en eerst op den middag den tocht te hervatten, als de geographische
plaats van den luchtballon op de kaart zou bepaald zijn.

Juist te middernacht raakte de ballon, die al meer en meer daalde,
uit den warmen luchtstroom en bevond zich, tot groote verwondering
van onze luchtreizigers, te midden van eene volmaakt kalme lucht. De
Zuidoostenwind, die den vorigen dag hevig blies, was geheel gaan
liggen. Deze kalmte in den dampkring vergunde aan den kapitein,
eene geschikte plaats te kiezen, om aan land te komen. Gromski, die
deze windstilte niet vertrouwde, ried, in eene vallei neer te dalen,
hetgeen dan ook geschiedde. Een kwartier later rustte het schuitje op
eene dikke bevroren sneeuwlaag. James greep het anker en maakte het
met inspanning van al zijne krachten aan eene nabijgelegen rots vast.

"Vergun mij, vóór u uit te stappen," zeide hij tegen den ingenieur.

"Goed, maar doe het vooral voorzichtig; want je zoudt wel eens alleen
op het land kunnen blijven, als je het touw losliet, zonder in je
plaats een gewicht, gelijk aan dat van jou, te stellen."

"Maar het is hier de pool nog niet, ouwe jongen," riep Ford, om den
ijver van den braven stuurman lachende. "We zijn daarvan op zijn
minst nog 600 kilometers verwijderd. Waarom ben je er zoo op gesteld,
het eerst den voet op deze plaats te zetten?"

James liet zich echter niet van zijn plan afbrengen: zich aan het touw
vasthoudende, sprong hij op het land en begon steenen te zoeken. Na
langdurige pogingen gelukte het hem eindelijk, eenige kluiten bevroren
sneeuw los te rukken, die hij in het schuitje neerlegde. Toen hij
gevoelde, dat de luchtballon hem niet meer in de hoogte trok, liet
hij den rand van het schuitje los.

"Wilt gij nu ook uitstappen?" vroeg hij op een zegevierenden toon
aan Ford.

"Heel graag, ouwe jongen. Eene wandeling van een halfuur zal heel
aangenaam zijn, als men zoo lang achtereen gezeten heeft."

James ging heen en bracht na verloop van eenige oogenblikken nog twee
blokken ijs aan om het schuitje te ballasten. Toen Ford den voet op
den vasten grond had gezet, greep hij den stuurman bij den arm, en nu
begaven beiden zich met langzame schreden naar den muur van rotsen,
die de vallei als met een ontzaglijken en zwarten gordel omgaven.

De zeelieden keken met levendige aandoening in de rondte;
deze woestijn, die zich in het middelpunt van een geheimzinnig
vasteland--met recht het eind der wereld genoemd--bevond, maakte een
diepen indruk op hen.

De puntige basaltrotsen, die geheel met sneeuw bedekt waren, en de
ontzaglijke ijsblokken deden hen huiveren. De zonnestralen goten
tevergeefs stroomen van licht op deze rotsen uit. Alles bleef er
even koud en onbezield; het scheen wel, dat de dood deze bergen
tot verblijfplaats had gekozen, na daarvan alle sporen van leven
uitgewischt te hebben.

Het water en de lucht, die twee krachtige geologische factoren,
schenen, naar men zou gezegd hebben, geen deel gehad te hebben aan
de samenstelling van deze wereld, die blijkbaar sedert het oogenblik
der schepping onveranderd gebleven was.

Over de eeuwige sneeuw voortloopende, zochten onze helden, maar
vruchteloos, het spoor van een vos of van een beer. Zij waren zeker
de eerste levende wezens, die ooit den bodem van deze vallei betreden
hadden.

"Welk eene woestijn!" riep Ford uit. "Het komt mij voor, dat ik op
een bevroren planeet ben. Alleen op de maan kan men zulke sombere
landschappen vinden."

"Nimmer zal de mensch langs den gewonen weg hierheen kunnen komen,
kapitein. Zulk eene reis, op sleden afgelegd, zou wel tien jaren
duren."

"Ja, tien jaren op zijn minst, ouwe jongen. Zeelieden zullen niet
gemakkelijk tot de Zuidpool doordringen."

"Wat zouden zeelieden in deze bergen doen?" mompelde de stuurman,
terwijl hij de schouders ophaalde. "Met onzen ballon is het een ander
geval, en als wij daarmee de pool niet bereiken, dan zal niemand dit
ooit doen."

"Welken naam zullen wij aan deze vallei geven?"

"De naam, die daarvoor het best past, is naar mijne meening de
Maanvallei," zeide Ford.

"En aan de bergen?"

"Het Sneeuwgebergte."

"Ziezoo! Dus hebben we in het Land des Doods eene Maanvallei, gelegen
te midden van het Sneeuwgebergte. We moesten hier het een of ander
gedenkteeken achterlaten, dat eenmaal aan anderen het bewijs zal
leveren, dat wij hier geweest zijn."

"Welk gedenkteeken?... Een hoop steenen misschien?"

"Juist zoo! Een hoop steenen. In het midden zullen we eene blikken doos
plaatsen met onze namen en den datum van heden. Zulk een bewijsstuk
moet overmorgen aan de pool achtergelaten worden."

"Je plan valt bijzonder in mijn smaak, ouwe jongen. Ik geloof, dat
Mijnheer Gromski volgaarne het zijne tot de verwezenlijking van dit
plan zal bijdragen. Laat ons er eens met hem over gaan spreken!"

En beiden keerden, zonder tijd te verliezen, met haastige schreden
naar den ballon terug.

Maar nauwelijks hadden zij eenige honderden schreden afgelegd, of een
oorverdoovend geschreeuw van den ingenieur drong tot hunne ooren door.

"Wat zou er zijn?" vroeg de kapitein. "Hij schijnt ons te roepen!"

Inderdaad gaf Gromski, die in het schuitje stond, aan zijne metgezellen
allerlei wenken. Een oogenblik daarna boog hij zich voorover en begon
de kluiten sneeuw, die de stuurman en de kapitein op hunne plaats
hadden achtergelaten, haastig over boord te werpen.

"Laat ons haast maken! Er is zeker iets gebeurd!" riep Ford onder
het voortloopen.

"Wacht er u voor, een schrede verder te doen, kapitein," zeide James,
terwijl hij hem bij den arm greep. "Laat ons de vlucht nemen!"

"Waarom? Je bent niet wijs!... Laat ons haast maken, zeg ik je,
als we niet willen, dat..."

Maar eensklaps viel Ford zich zelf in de rede, want hij zag het gevaar,
dat den ingenieur bedreigde.

Op een afstand van omstreeks 20 meters van den ballon liep een
ijsbeer. Toen hij den ingenieur opgemerkt had, die den ballast
uitwierp, ging hij op zijne achterpooten loopen en maakte zich gereed,
een aanval te doen. Gromski echter verloor zijne tegenwoordigheid van
geest niet. Na nogmaals aan zijne kameraden toegeroepen te hebben, op
hunne hoede te zijn, greep hij de laatste kluit sneeuw. Maar voordat
deze op den grond neergekomen was, had de beer zijne sterke pooten
reeds op den rand van het schuitje gezet. De ballon trilde even,
maar verhief zich niet. Van schrik als verstijfd, zagen onze beide
zeelieden dit ontzettende tooneel aan.

"Hij zal zich niet kunnen redden!" riep Ford uit.

Maar Gromski had geen plan om zich zoo maar aan het wilde dier over
te leveren. Met bliksemsnelheid ging hij naar de plaats, waar de
levensmiddelen lagen, en haalde van daar een zwaar vat met wijn te
voorschijn. Hij hoopte, dat de ballon, op deze wijze een grooter
opstijgingsvermogen krijgende, grooter dan het gewicht van het
stoutmoedige dier, aan diens klauwen zou ontkomen.

Hij bedroog zich echter. Toen de beer geen grond meer onder zich
voelde, klampte hij zich stevig aan het schuitje vast en ging, aan
zijne voorpooten hangende, daarmee de lucht in.

"Hij zal wel vallen!" riep de stuurman uit.

De beide zeelieden wachtten in angstige spanning af, wat er verder
zou gebeuren. Helaas! Wat James had gedacht, gebeurde niet. Het
monster klom handig in het schuitje en begon, als ware het door zijn
eigenaardigen toestand van zijn stuk gebracht, naar de aarde te kijken,
die onder hem wegzonk.

Inmiddels verdween de ballon, toen hij boven de rotsen in den omtrek
gekomen was, langzamerhand achter deze.

Onze zeelieden deden vruchtelooze pogingen om den ingenieur te zien. De
afloop van den ongelijken strijd, die er in de lucht gevoerd werd,
was maar al te gemakkelijk vooruit te zien.

"Ach! Mijn arme Gromski!" zei de kapitein met een zucht, terwijl hij
moeite deed om zijne tranen te bedwingen.

Ja, de ingenieur, onverhoeds aangevallen en in de onmogelijkheid om te
vluchten, moest noodwendig het onderspit delven. De luchtballon had
zonder twijfel zijn eigenaar verloren en dreef ten spel der winden
in de lucht, het bloed-dorstige dier met zich meevoerende.

De ingenieur was dus verloren, en een niet minder vreeselijk lot
wachtte hun zelf te midden van deze sneeuwwoestijn!

Maar James dacht niet aan zich zelf. Hij zag slechts den ongelukkigen
Gromski voor zich, bezwijkende voor de doodelijke omhelzing van
het wilde dier. Zich op de sneeuw neerwerpende, rukte hij de reeds
grijzende haren uit zijn hoofd en weende als een kind.

"Ach, waarom, kapitein, waarom ben ik niet bij hem gebleven?" riep
hij telkens.

De kapitein vestigde zijn blik op den top van den muur van basalt,
waarachter de ballon verdwenen was. Diepe droefheid teekende zich op
zijn gelaat af. Hij antwoordde niets.

Gelukkig zou deze smart niet van langen duur zijn. Omstreeks een
kwartier na dit vreeselijk tooneel vertoonde de luchtballon zich
opnieuw. Hij naderde met volle kracht de vallei.

Bij het zien daarvan stond James in aller ijl op en begon als een
gek te dansen.

"Hij leeft! Hij leeft!" riep hij, terwijl hij Ford in de armen
viel. "Kijk maar! Daar komt hij terug!"

De ballon kwam al spoedig boven de hoofden van onze zeelieden tot
staan. Het doffe geluid van het gas, dat uit de klep ontsnapte,
bewees, dat Gromski zich haastte, een einde aan den angst van zijne
metgezellen te maken.

Eenige minuten daarna rustte het schuitje op de sneeuw. Aan het roer
staande, met den voet op den bebloeden muil van den beer, glimlachte
de ingenieur hun toe.

"Het beest heeft vier revolverschoten in zijn kop," zeide hij, terwijl
hij aan zijne kameraden een wenk gaf om naderbij te komen. "Ik heb ze
er in gekregen, voordat het van zijne verwondering over de luchtreis
bekomen was."

"Drommels! Zoo'n onverschrokken man heb ik nog nooit van mijn leven
gezien," zeide James geroerd. "We beweenden u al!"

En de oude stuurman drukte Gromski stevig de hand, als wilde hij er
zich van overtuigen, dat hij werkelijk nog leefde.

"Ge kunt u geen begrip maken van de vreeselijke oogenblikken,
die we hebben doorgebracht," zeide Ford, terwijl hij den ingenieur
omhelsde. "Inderdaad, ik dacht niet anders, of het was met u gedaan."

"Waarlijk, 't is een wonderlijk avontuur," antwoordde Gromski. "Ik
had nooit kunnen denken, dat ik zulk een zonderlingen passagier op
mijn luchtballon zou krijgen."

Nadat onze zeelieden een weinig tot kalmte gekomen waren, deelden
zij aan Gromski hun plan mede om een hoop steenen op te richten,
als een bewijs, dat zij aldaar geweest waren.

Deze keurde vol geestdrift dit plan goed.

Men begaf zich dus aan den arbeid. Daar er in den omtrek slechts weinig
losse steenen lagen, was dit werk uiterst vermoeiend. De vingers van
onze luchtreizigers raakten aan het bloeden bij het losrukken van de
steenen, die op het naburige ijsveld verspreid lagen.

De steenhoop vorderde slechts langzaam. Na er tien uren aan gewerkt
te hebben, hadden zij nog maar eene hoogte van 8 voet bereikt. Ford
scheurde een blad uit zijn zakboek en schreef daarop eenige regels,
die men in een blikken doos deed. Het waren de volgende:


   "Wij ondergeteekenden hebben, na op den 29sten December 1894 met
    een luchtballon van kaap Hoorn opgestegen te zijn, deze plaats
    bereikt, gelegen te midden van de bergketen, het Sneeuwgebergte
    genaamd. Als een bewijs van ons verblijf in de Maanvallei plaatsen
    wij nevensgaand papier in den steenhoop, dien wij met onze eigen
    handen hebben opgericht.

        "Het hoofd van den luchtballon de Polen, "Gromski, ingenieur.
        "Ford, kapitein.
        "James Galling, stuurman
        "Gedaan in de Maanvallei op den eersten Januari 1895."


De hoop steenen, die door onze luchtreizigers bijeengebracht waren,
rustte op het gladde oppervlak van eene rots, die ten Zuiden en ten
Oosten door hooge bergen beveiligd was, en die gemakkelijk uit de
vallei kon opgemerkt worden.

Eerst om elf uur waren onze reizigers met dit vermoeiende werk klaar,
dat voor immer eene getuigenis zou afleggen, dat zij te midden van
deze ijswoestijn geweest waren, en zij konden dus verder gaan.

Het gelukkig gesternte van onze reizigers begon toen te tanen. De
elementen, die hun tot dusverre gunstig geweest waren, kantten zich
nu plotseling tegen hen. Alles scheen samen te spannen om hen van
hun weg af te brengen, in een mist te hullen en in het verderf te
storten. De pool had zich in een sluier van mist en wolken gehuld,
waardoor de zonnestralen niet heen konden dringen, en deed tengevolge
daarvan de pogingen der drie waaghalzen, die hare geheimen trachtten
te ontraadselen, mislukken.

Dat alles was zoo snel in zijn werk gegaan, dat de bemanning van den
luchtballon den tijd niet had gehad om zich rekenschap te geven van
de verandering, die er had plaats gegrepen.

Twee uren na hun vertrek uit de Maanvallei daalde de temperatuur
op eene hoogte van 1000 meters van 5 graden tot 1 graad boven het
nulpunt. Aan den horizon vertoonden zich dikke wolklagen, die omstreeks
drie uren het geheele luchtruim bedekten. De zon, de eenige gids der
moedige luchtreizigers, verdween achter deze dampen, die de wind,
welke onafgebroken uit het Oosten blies, niet uit elkaar kon drijven.

De kapitein zocht vruchteloos naar de oorzaken van deze plotselinge
opeenhooping van wolken; hij vermoedde, dat, tengevolge van de
aanraking van den warmen luchtstroom met de bergtoppen, die met
sneeuw en ijs bedekt waren, de waterdamp in den dampkring plotseling
samengeperst werd en deze ondoordringbare wolken deed ontstaan, die
het onmogelijk maakten, aan den ballon de gewenschte richting te geven.

De ingenieur was uiterst voorzichtig geworden van het oogenblik af,
waarop hij bemerkt had, dat eene reis zonder kompas slechts eene reis
op goed geluk af is.

Uit de waarnemingen, onmiddellijk na het vertrek uit de Maanvallei
gedaan, was gebleken, dat de ballon gedurende twaalf uren nauwelijks
450 kilometers afgelegd had, in plaats van 750, zonder twijfel omdat
hij in het luchtruim eene zeer golvende lijn beschreef.

En de zon, die achter wolken verscholen was, kon niet meer tot een
veilige gids op den tocht dienen.

Gromski had zijne machine dus laten stilstaan: sedert twaalf uren dreef
de ballon met den spiraalvormigen luchtstroom mee, in afwachting van
het oogenblik, waarop de zon zich weer zou vertoonen.

De Maanvallei lag, volgens de berekeningen van den kapitein, op 82°
35' Zuiderbreedte en 11° 40' Oosterlengte; dus was de luchtballon
sedert den 31sten December van 98° 40' oostwaarts gegaan, zoodat hij
een vierde gedeelte van den omtrek van de parallel afgelegd had.

Op den 2den Januari was de lucht nog niet opgeklaard, en onze reizigers
gaven de hoop reeds op, dat zij de zon ooit zouden weerzien. De
ingenieur wilde niet langer wachten, en tegelijkertijd vreesde hij,
de reis verder op goed geluk af voort te zetten.

Intusschen moest een besluit genomen worden. Men kwam dus overeen, den
ballon naar het helderste gedeelte van den hemel te richten. Gromski
zag wel in, dat, als men de machine in beweging bracht, de voorraad
benzine in de tegenwoordige omstandigheden niet toereikend zou wezen;
want de luchtballon had, ten gevolge van zijne afwijking, minstens
1200 kilometers in plaats van 900 af te leggen. De ingenieur bracht
dus de snelheid van den ballon op de helft, in de hoop, op die manier
de brandstof te besparen.

Dit gaf aan onze luchtreizigers weder nieuwe hoop.

Door het verlies van de benzine lichter geworden, bereikte de ballon
de wolken en raakte er geheel in.

Het was eene echte reis op goed geluk af. Onze reizigers konden zelfs
den ballon boven hunne hoofden niet meer onderscheiden. Ford wilde
de machine doen stilstaan, maar Gromski verzette zich hiertegen,
hopende, dat de ballon zich al spoedig een weg door het wolkengordijn
zou banen en dat zij de zon weder zouden te zien krijgen.

Inderdaad zagen onze reizigers na eene reis van zes uren te midden
der wolken den helderen hemel terug. Ford begroette de zon met de
vreugde van een heiden.

Hij snelde onmiddellijk naar de instrumenten toe en ging eerst weder
zitten, nadat hij de geographische breedte nauwkeurig had aangeteekend.

De kloeke zeeman had zeker nooit zulk een verwonderd gezicht gezet,
als hij had, toen hij nu op de kaart keek. Hij kon zijne oogen niet
gelooven, want hij vergeleek al de horloges met elkaar en onderzocht
den sextant, vooronderstellende, dat deze onklaar geraakt was. Maar
daar hij geenerlei vergissing in zijne waarnemingen kon ontdekken,
haalde hij de schouders op.

"Hoeveel tijd heeft Magelhaens noodig gehad om zijne reis rondom
de wereld te doen? Weet ge dit ook?" vroeg hij aan den ingenieur,
die aan het roer stond.

"Drie jaren, geloof ik."

"En in hoeveel tijd kan men dit tegenwoordig doen?"

"Ik herinner mij, dat de reis, door den held van Jules Verne, Phileas
Fogg, gedaan, kort geleden nog als iets buitengewoons werd beschouwd;
ik geloof intusschen, dat men onder gunstige omstandigheden de reis
om onze planeet wel in 77 dagen kan maken."

"Welnu, dan laten wij zeer ver achter ons, niet alleen degenen, die
vroeger reisden, maar ook alle reizigers van de 19de en de 20ste eeuw;
want wij hebben de reis om de wereld in 48 uren gedaan."

"Hoezoo?" riep James lachende uit.

"Op een heel eenvoudige manier: wij bevinden ons op 38° 40'
Westerlengte van Greenwich, dat is, op denzelfden meridiaan, waarop
wij twee dagen geleden waren."

"Dat verwachtte ik wel, kapitein," zeide Gromski. "De spiraalvormige
wind loopt om de pool heen; we hebben met den ballon dus eene reis
om den meridiaan heen gedaan. Welke breedte hebt ge genoteerd?"

"84 graden."

"Welnu. Laat ons dan aannemen, dat wij de reis om den 80sten
parallelgraad hebben gedaan, waarvan de omtrek aan bijna 4200
kilometers gelijk is; onze reis is dus niet buitengewoon: we hebben
gemiddeld 90 kilometers in het uur afgelegd. Om de reis langs de
evennachtslijn te doen, zouden we met dezelfde snelheid 18 dagen
noodig hebben."

"Wel, dat is nog niets. Als we de pool bereiken, dan verbind ik mij,
de reis om de wereld nog duizendmaal sneller te doen," zeide James.

"Dat wil ik graag gelooven: je zoudt hem zeker wel in vijf minuten
kunnen doen," gaf Ford ten antwoord.

"Nog vlugger. Ik zal mij eenvoudig op het punt plaatsen, waar volgens
uwe berekening, kapitein, het uiteinde van de as der aarde valt,
en dan zal ik mij omdraaien. Ziedaar alles!"

"Inderdaad, je hebt gelijk, James."

Ja, doch de zaak is maar, juist op het punt te komen, waar de
meridianen samenloopen.








TIENDE HOOFDSTUK.

DE WORSTELING.


Eene onweerstaanbare kracht scheen den luchtballon naar onafzienbare
ijsvelden voort te stuwen. Onze reizigers keken met ongerustheid naar
de rotsen, waarvan de scherpe kanten hier en daar uit de sneeuw te
voorschijn kwamen. Binnen vijf minuten zou het schuitje daarmee in
botsing komen, en dan zou alles gedaan zijn.

De Zuidenwind, waartegen de machine nu al sedert 24 uren te kampen
had, floot onafgebroken door het touwwerk van den luchtballon
heen. Zijn kille adem deed het bloed in de aderen van onze helden
verstijven en bluschte den moed in hunne harten uit. James zeide,
dat het de ijsduivel was, die zijne uiterste krachten inspande om
hun den toegang tot de pool te beletten. De benzine was reeds sedert
lang verbruikt, de stoomketel verslond het gas, en de ballon verloor
zijne krachten. Hij zou dus langzamerhand beginnen te dalen.

"Och hemel! We zullen neerkomen, terwijl we nog maar 120 kilometers
van ons doel verwijderd zijn!" riep James handenwringend uit. "Is er
niets meer uit te werpen?"

Allen zwegen. Reeds sedert een geruimen tijd hield deze zaak zijne
kameraden bezig: men had reeds het reservoir van de benzine, het
zitbankje, de helft van het water uit den condensator en verscheidene
werktuigen uitgeworpen. Het ging moeilijk, nog iets te vinden, dat
niet volstrekt noodzakelijk was.

"De wijn!" zeide Gromski eensklaps.

"Ja, de wijn!" herhaalde Ford. "Te midden van sneeuw en ijs zal de
dorst ons niet kwellen!"

De stuurman haalde terstond een vaatje met wijn voor den dag en wierp
het uit.

"Dat is een gewicht van twintig kilogrammen. We hebben dus dezelfde
hoeveelheid kubieke meters waterstofgas te verbruiken," zeide
Gromski. "We zullen daarvan nog voor een kwartier genoeg hebben."

"Voor een kwartier! En wat dan?" riep James uit.

De ingenieur en de kapitein koesterden de hoop, dat de tegenwind
eindelijk zou gaan liggen.

Maar zou hij wel werkelijk gaan liggen? Het duurde nu al een heelen
dag, dat de ballon er tegen worstelde. Deze worsteling was al begonnen
op het oogenblik, waarop de luchtballon uit de nevelen, waarachter
de pool hare geheimen verborgen hield, te voorschijn gekomen was.

Sedert twintig volle uren zweefden onze reizigers op eene hoogte van
2000 meters boven de aarde, terwijl zij telkens de zon raadpleegden. De
luchtballon had nu eene snelheid van 8 meters in de seconde. Gromski
koesterde de hoop, dat hij met deze snelheid het gewenschte doel in
één dag zou kunnen bereiken.

Maar de ijsduivel--aan welk denkbeeldig wezen James allen tegenspoed
placht toe te schrijven--bekommerde zich zeer weinig om den ballon
en zijne bemanning. Toen de kapitein op den 3den Januari des middags
de geographische gesteldheid had opgenomen, had hij tot zijn schrik
bemerkt, dat de ballon in twintig uren, in plaats van 600 kilometers,
nog geen 340 afgelegd had. Dit raadsel was gemakkelijk op te lossen. In
de hoogere luchtlagen van den dampkring heerschte de zuidelijke koude
luchtstroom; de spiraalvormige luchtstroom had al zijne warmte aan
het poolijs afgestaan en was verdwenen zonder eenig spoor achter te
laten. Vruchteloos zochten onze luchtreizigers dien op verschillende
hoogten: overal vonden zij denzelfden ijskouden luchtstroom, die,
zooals James steeds bleef beweren, door den ijsduivel was afgezonden
om den ballon terug te drijven. Slechts 260 kilometers scheidden op
het oogenblik onze reizigers van de Zuidpool! Zonder een oogenblik te
aarzelen, had Gromski de kranen van de reservoirs met benzine geopend
en den luchtballon met volle kracht tegen den wind doen ingaan.

Nu was de worsteling eerst recht begonnen.

De kostbare benzine was echter reeds na een tocht van 120 kilometers
uitgeput. Toen de reservoirs geheel ledig waren, begon men waterstofgas
te verbranden.

Sedert eenige uren waren onze luchtreizigers aan een soort van koorts
ter prooi. De ingenieur overtuigde er zich om het halfuur van, dat
de machine nog met dezelfde spanning werkte. James, die zich over
den rand van het schuitje heenboog, zag de rotsen, die zich in de
verte verloren, zoodat hij op die practische manier de snelheid van
den ballon begrootte. Men telde nauwkeurig de kilometers, die men
aflegde. Ford hield met opeengeklemde lippen het roer in handen en
sloeg den horizon gade, als verwachtte hij, dat hij aldaar ieder
oogenblik dat geheimzinnige punt zou ontdekken, waar de meridianen
samenloopen.

De ballon, die nu geen gas meer inhad, daalde voortdurend; uitgeput van
de langdurige worsteling, scheen hij zich ter ruste te willen leggen op
de sneeuw der vlakte, die zich zonder einde uitstrekte. Verscheidene
malen stond hij op het punt, in de wolken door te dringen; maar dan
viel er het een of ander uit het schuitje, hetgeen den ballon zijn
weg deed voortzetten, als een paard, dat de sporen van den ruiter in
zijne zijden voelt.

Een kwartier na het oogenblik, waarop het vat met wijn was uitgeworpen,
daalde de luchtballon opnieuw, en het scheelde zelfs niet veel, of
hij was met de puntige rotsen in aanraking gekomen; maar door eene
vlugge beweging van het roer deed Ford hem dien hinderpaal ontwijken.

Gromski, die aan de machine zat, keek met een uitvorschenden blik om
zich heen, of hij ook eenig overbodig gewicht kon ontdekken. Maar het
schuitje was reeds geheel ledig. Al het keukengereedschap lag sedert
lang ergens te midden der sneeuw.

"Nog maar 100 kilometers," zeide Ford, terwijl hij eensklaps
opstond. "Over twee uren zullen we de pool zien. Werp het blik met
ingelegde groenten uit; dit weegt op zijn minst 15 kilogrammen."

"Dat is waar, kapitein. We kunnen het daarbuiten wel stellen. We
zullen nog genoeg vleesch en ham overhouden; want we hebben voor zes
weken genoeg."

James aarzelde niet lang. Hij haalde het blik te voorschijn.

"Het vleesch is in een vat vrij zwaar," zeide hij. "Als ik het eens
in het blik deed!"

"Dat plan is uitstekend!" riep Ford uit. "We zullen op die manier
ons gewicht met zeven kilogrammen verminderen."

In een oogwenk had de stuurman het blik gevuld, en al spoedig daarna
kwam het vat met een hevig gedruisch op eene ontzaglijke rots neer,
waarover de ballon heenging.

"Nu is het gedaan. Er blijft ons nu niets anders over dan het schuitje
af te snijden of zelf overboord te springen."

"Als de nood ons daartoe dwingt, dan zal ik de eerste zijn om dit
te doen," zei de stuurman ernstig. "Maar laat ons eerst nog zooveel
mogelijk voortgaan!"

"Misschien zou het beter zijn, een gunstigen wind af te wachten,"
bracht Gromski in het midden.

"Wachten, terwijl we 100 kilometers van de pool verwijderd zijn!" riep
de kapitein uit. "Maar dan geef ik er de voorkeur aan, er te voet
heen te gaan."

"Ik ook," voegde James er op een beslisten toon bij. "Al hadden we ook
genoeg geduld om te wachten, dan zouden we toch onzen tijd nutteloos
verspillen; want het is geen gewone wind, die er nu waait."

Deze laatste woorden werden door den kloeken stuurman op een
geheimzinnigen en fluisterenden toon uitgesproken. Zijne langdurige
en dikwijls vruchtelooze worstelingen tegen de natuurmachten, die in
de poolstreken gebied voeren, hadden hem bijgeloovig gemaakt.

"We kunnen geene enkele schrede terugwijken," vervolgde hij op
denzelfden toon; "want dan zou de wind in een sneeuwstorm veranderen
en alles verloren zijn. Welnu, we zullen eindelijk toch wel, zoo goed
en zoo kwaad als het gaat, aan de pool komen!"

Om één uur was de luchtballon, volgens de nauwkeurige berekeningen
van Ford, slechts 80 kilometers van de pool verwijderd. Het
luchtschip spande zijne laatste krachten in. Zijn zijden omhulsel,
dat langzamerhand van gas ontdaan was, kromp ineen, vertoonde
eene menigte plooien en werd ten gevolge van den ijskouden wind al
platter en platter. In één woord, de ballon was "vermoeid," zooals
James zeide. Zou hij wel in staat zijn, de laatste 80 kilometers
af te leggen? Gromski, die een somberen blik op den omtrek sloeg,
twijfelde er nu aan.

"Over tien minuten zullen we op eene rots stooten," zeide James,
terwijl hij zich over den rand heenboog. "Wat moet ik uitwerpen,
kapitein?"

"Al wat je maar wilt," antwoordde Ford kortaf.

"Er is niets meer."

"Dan de ham maar! Haast je wat!"

"Dan blijft ons niets anders over dan het vleesch en de brandewijn."

"Dat is voldoende. Over drie weken zal de ballon al zijn gas verloren
hebben; als we vóór dien tijd niet terug zijn, zullen de levensmiddelen
ons toch niet baten."

Dit was het laatste, inderdaad heldhaftige middel om den ballon
lichter te maken. Maar de kapitein deinsde voor niets terug.

De ingenieur, die zag, dat er een somber vuur in de oogen van
den zeeman schitterde, begreep, dat hij voor geen enkel offer
zou terugdeinzen, mits hij het vurig verlangde doel slechts
bereikte. Helaas! de krachtigste wil en de grootste geestkracht
vermogen niets tegen de physische noodzakelijkheid. De luchtballon
moest vroeg of laat machteloos op de aarde neerkomen.

Ford wist dit volkomen, maar hij liet zich daardoor niet
ontmoedigen. Er was blijkbaar eene gedachte bij hem opgekomen; want
hij sloeg van tijd tot tijd blikken achter zich, alsof hij iets
zocht. Verscheidene malen had hij het stuurrad losgelaten; dan nam
hij het besluiteloos weer in handen.

"Het is tijd om de machine te laten stilstaan, als we niet tegen een
van die rotsen verpletterd willen worden," zeide Gromski.

"Vijf en zestig kilometers," zeide James met een zucht. "Het zal
moeilijk gaan, over deze sneeuw- en ijsvelden te voet naar de pool
door te dringen."

"Wacht eens even!" zeide Ford.

Dit zeggende, haalde hij een mes uit zijn zak, liep naar den
achtersteven van het schuitje, waaraan de ankerzak hing, en sneed
het touw door, waaraan deze bevestigd was.

"Wat doet ge daar?" riep Gromski uit.

"Twaalf kilogrammen minder!" antwoordde de kapitein met een zegevierend
gelaat; "we hebben dezen zak niet noodig, nu we boven het vasteland
zijn."

"Maar hoe moet het dan op onze terugreis gaan?" vroeg Gromski. "Als
we ons van het anker ontdoen, dan maakt ge de reis over den Oceaan
onmogelijk."

"Wat doet dat er toe, als we de pool maar bereiken? Overigens kunnen
we het ingeval van nood terugvinden."

"In dezen doolhof van rotsen, waar we geenerlei sporen achter ons
laten!" zeide Gromski. "Ge wilt zeker den spot met mij drijven."

Inmiddels steeg de luchtballon, die nu heel wat minder gewicht had,
snel opwaarts; de beperkte horizon breidde zich voor de oogen onzer
reizigers uit en vertoonde aan hun blik eene groote uitgestrektheid
lands, door heuvels in de verte begrensd.

Gromski wilde naar de machine toe gaan, toen hij de hand van den
kapitein zwaar op zijn schouder voelde rusten. Hij keerde zich om;
Ford stond vóór hem, doodsbleek, met opeengeklemde lippen, gefronste
wenkbrauwen en een verwilderden blik.

"Wat scheelt er aan?" vroeg Gromski, verschrikt door deze plotselinge
verandering, die er op het gelaat van den zeeman gekomen was.

Ford strekte toen den arm uit, terwijl hij met den vinger naar het
Zuiden wees.

Aan den horizon vertoonde zich eene reeks ijsblokken, die als een
zilveren lint op de zwarte lijn van eene kust schitterden. Dit
perspectief, dat in het eerst beperkt was, werd allengs ruimer,
besloeg een steeds grootere oppervlakte en veranderde in een Oceaan,
waarvan de grenzen, die in een dichten mist gehuld waren, zich in
het oneindige verloren.

Men zou zich grootelijks bedriegen, als men meende, dat het zien
van dezen nieuwen hinderpaal, die in lijnrechte tegenspraak met alle
geographische onderstellingen was, den moed van onze luchtreizigers
niet aan het wankelen zou brengen. De eerste pijnlijke onrust duurde
echter niet lang. Na verloop van een oogenblik herkreeg Ford zijne
gewone koelbloedigheid. De stuurman gaf aan zijne ergernis lucht door
een keur van krachtige matrozenvloeken, die hij tegen den ijsduivel
uitbraakte. Gromski had nooit onder het getal der zoodanigen behoord,
die aan het bestaan van een groot vasteland aan de Zuidpool gelooven:
hij ondervond dus geene teleurstelling. Hij begreep, dat in de
tegenwoordige omstandigheden de reis onmogelijk werd. De luchtballon
dreef met eene verbazende snelheid naar den Pooloceaan, maar hij
daalde tegelijkertijd al meer en meer. Na verloop van een kwartier,
na de opoffering van het anker, dreef hij nog geen 15 meters boven
de vlakte voort.

"Hier is het einde van onze reis," zeide Gromski, terwijl hij de klep
van den stoomketel sloot.

De machine, van stoom verstoken, hield plotseling op, te werken.

De luchtballon ging nochtans vooruit, maar raakte de hoopen smeltende
sneeuw bijna aan.

"Werp het anker uit!" riep de ingenieur, zich tot den stuurman
wendende.

Maar James schudde ontkennend met het hoofd.

"Op een afstand van 40 kilometers van de pool onzen tocht te
staken!... Dat nooit van mijn leven!"

"Het kan niet anders. Je weet immers wel, dat de ballon niet verder
kan gaan."

"Er bestaat nog één middel toe."

"En dat is?"

"Hier is het!"

En nadat de kloeke matroos haastig over den rand van het schuitje
gestapt was, sprong hij uit het schuitje, voordat zijne kameraden
den tijd hadden gehad om hem hierin te verhinderen.








ELFDE HOOFDSTUK.

AAN HET EIND VAN DE WERELD.


De beroemde James Cook, die van 1772 tot 1775 zeer ver in het Zuiden
doordrong, zag voor het eerst te midden van de onafzienbare ijsvelden
de hooge zwarte rotsen van een onbekend vasteland. Maar hij trachtte
zich vruchteloos een weg daarheen te banen; terwijl hij langs zijne
ontoegankelijke kusten voer, kwam hij tot de overtuiging, dat zij
ongetwijfeld tot een groot vasteland, het zesde werelddeel, behoorden.

Na Cook bezocht niemand gedurende een geruimen tijd deze doode streken
van onze planeet. Eerst negen en veertig jaren later ontdekten Powell
en Palmer aan gene zijde van kaap Hoorn eene landstreek, waarin
zij tot op 62 graden breedte doordrongen, en waaraan zij de namen
"Drieëenheid-land" en "Palmer-land" gaven.

Bijna tegelijkertijd, namelijk van 1819 tot 1821, landde Bellinghausen,
nadat hij den weg over de ijsvelden, die het zuidelijk deel van den
Atlantischen Oceaan begrenzen, had afgelegd, op twee eilanden, die
er woest uitzagen.

Niet lang daarna ontdekte de Schotsche walvischvaarder Weddell, na
stoutmoedig een muur van ijs overschreden te hebben, tusschen den
30sten en 50sten graad Westerlengte het GeorgeIV-land, waarop het,
naar men zegt, van vogels en amphibieën wemelt.

Van dat oogenblik af volgden de wetenschappelijke tochten naar den
Zuidpooloceaan elkander spoedig op. Ongelukkig stootten de moedige
zeelieden, als zij verder dan de poolcirkel doordrongen, altijd op
opeenstapelingen van ijs, waarvoor zij moesten terugwijken.

Als wij de kaart van het zuidelijk halfrond vóór ons leggen en met
aandacht de kronkelende lijn der kusten volgen, die verschillende
reizigers aangeteekend hebben, dan komt onwillekeurig de gedachte
bij ons op, dat deze lijn een groot zuidelijk vasteland begrenst,
dat zich rondom de pool uitstrekt.

Laat ons eens met kaap Hoorn beginnen. Vooreerst vindt men dan
ten Zuiden Vuurland, verder de Biscoe-eilanden en de eilanden
Adelaïde en Joinville, die dicht in de nabijheid daarvan liggen. Het
oostelijk uiteinde van het vasteland wordt beschouwd als gevormd
door Louis-Philippe-land, in 1838 door Dumont d'Urville ontdekt. In
het Zuidwesten doemen AlexanderI-land, door Bellinghausen ontdekt,
en het PeterI-eiland uit den Oceaan op. Verder in het Oosten is er,
naar het zeggen van enkele zeevaarders, niets anders dan water en een
muur van eeuwig ijs. Eerst aan de zuidelijke grens van den Indischen
Oceaan, te beginnen met 90 graden lengte, ontdekten Biscoe in 1831,
Dumont d'Urville van 1838 tot 1840, Balleny in 1839 en Wilkes van
1839 tot 1840 kusten, waarin baaien zichtbaar waren, die door het
ijs versperd waren, hetgeen zonder twijfel eene reeks van eilanden
is. Deze reeks draagt op de kaarten den naam "Wilkes-land." De
verschillende deelen daarvan heeten Knox-land, Budd-land, Sabrina-land,
North-land, Clarie-land, Adélie-land, het eiland Ringgold-Knoll en
de Balleny-eilanden. James Clarke Ross, de moedige onderzoeker van de
noordwestelijke doorvaart, slaagde er, terwijl hij zich een weg baande
over de ontelbare ijsbergen die in den Zuidpooloceaan voorkomen,
in de maand Februari 1842 in, verder dan zijne voorgangers door te
dringen, waarschijnlijk tot 78° 10' Zuiderbreedte. Deze stoutmoedige
zeevaarder ontdekte tusschen den 70sten en 80sten graad steile kusten,
woest en met sneeuw bedekt, waarop zich twee vulkanen, de Erebus en
de Terror, en een aantal andere bergen bevinden.

Dit land, dat den naam Victoria-land draagt, ter eere van de koningin
van Engeland, is het dichtst bij de Zuidpool gelegen land, dat ooit
ontdekt is.

De meeste aardrijkskundigen gelooven aan het bestaan van dit vasteland
aan de Zuidpool. Petermann, de bekende onderzoeker der poolstreken,
schatte, dat dit geheimzinnige vasteland den ontzaglijken omvang van
390.000 vierkante mijlen heeft. Anderen verzekeren, dat de kusten, door
verschillende zeevaarders gezien, tot eene reeks eilanden behooren,
die de Zuidpool omgeven.

Dit is in de nieuwere aardrijkskunde een betwistbaar vraagstuk, dat
onmogelijk door gewone middelen op te lossen is. Alle zeevaarders,
wier namen wij genoemd hebben, van Cook tot Nares, die in 1874 eene
reis naar het Zuiden heeft gedaan, zijn eenstemmig in de verklaring,
dat de Zuidpooloceaan veel ontoegankelijker is dan de Noordpooloceaan.

De golfstroom, die ontzaglijke warme stroom in den Oceaan, dringt niet
in zijne wateren door. Daarom hoopen zich rondom het veronderstelde
vasteland zulke dichte massa's ijs op, dat het aan een waaghals
zelden gelukt, zich daar doorheen een weg ter lengte van een tien-
of twintigtal mijlen te banen, om eindelijk toch terug te deinzen
voor dien nog ongeschonden muur, die, als eene natuurlijke vesting,
de geheimzinnige pool tegen de nieuwsgierigheid der menschen
beveiligt. De landen, tusschen de Noordpool en het vasteland van
Amerika gelegen, zijn reeds verscheidene malen in sleden of op
sneeuwschoenen door verschillende reizigers doorkruist; men is er
zelfs in geslaagd, in de binnenlanden van Groenland door te dringen,
dat zich, volgens de onderstellingen van sommige onderzoekers,
tot aan de Noordpool uitstrekt. Maar geene slede, geen menschelijk
wezen is nog in de diepten van het geheimzinnige vasteland aan de
Zuidpool doorgedrongen. De twijfel zweeft over die zwarte rotsen,
die zich verheffen achter een muur van ijs, dat, naar men zegt, nooit
smelt. Daarom heeft men geene vruchtelooze pogingen meer aangewend:
sedert Moore in 1845 en Nares in 1874 is geenerlei wetenschappelijke
tocht naar de gevaarlijke kusten van het Zuiden ondernomen; alleen
banen zich de walvischvaarders, door hoop op winst gedreven, jaarlijks
met levensgevaar een weg door de bergen en over de ijsvelden, ter
vervolging van de robben, de zeekoeien en de walvisschen, die dit
uiterste gedeelte der aarde bevolken.

De verhalen, die zij van daar meebrengen, gewagen van onoverkomelijke
opeenhoopingen, onafzienbare ijsbanken, die dit land in een
geheimzinnigen sluier hullen,--dit land, dat nog lang de pogingen
zal dwarsboomen van al degenen, die het krachtigst strijden om het
in naam der wetenschap te veroveren.

Alleen die schier wonderbare uitvinding, de bestuurbare luchtballon,
kon deze hinderpalen te boven komen, die men langs den zeeweg nooit
uit den weg heeft kunnen ruimen.

Met behulp van den luchtballon waren onze reizigers er in geslaagd,
althans voor een gedeelte, den tot dusverre ondoordringbaren sluier
op te lichten, waarachter de natuur het zesde werelddeel verborgen
heeft. Gedurende hunne reis hadden zij kunnen vaststellen, dat
er, ondanks de onderstellingen van enkele aardrijkskundigen, geen
vasteland ten Zuidoosten van Graham-land, en dus tot op 78 graden
breedte, bestaat. Het land begint verder, in het Oosten en in het
Zuiden. Wij weten, dat zijne grenzen vrij juist overeenkomen met het
denkbeeld, dat men zich daarvan gevormd had, volgens de verhalen der
weinige onderzoekers en der walvischvaarders, die het uiterste Zuiden
bezocht hebben.

Kapitein Ford had tot op het laatste oogenblik vast aan het bestaan
van een groot vasteland geloofd en de hoop gekoesterd, den voet op de
Zuidpool te zetten. Gromski koesterde dezelfde hoop. Het zien van den
Oceaan, die zich voor de oogen onzer reizigers uitstrekte, juist op
het oogenblik, waarop zij zich reeds van de overwinning zeker waanden,
was voor hen een der grievendste teleurstellingen.

Ford begreep terstond, dat het volstrekt onmogelijk was, zonder
behulp van een kano de Zuidpool te bereiken. Ondanks zijne kostelijke
eigenschappen kon de ballon, vooral na het verlies van den ankerzak,
zich niet lang ophouden op het punt, waar al de meridianen samenloopen.

Dus was eene juiste waarneming niet te doen of zelfs de oprichting
van een hoop steenen niet te verwezenlijken. De zelfopoffering van den
braven stuurman was voor diens metgezellen van geenerlei nut; want de
luchtballon, eensklaps van een gewicht van 70 kilogrammen ontlast,
verhief zich snel naar den hemel en bereikte eene hoogte van 2300
meters. Op deze hoogte heerschte er zulk eene lage temperatuur, dat de
alcoholthermometer tot 21 graden onder het nulpunt daalde. Bovendien
leverde het snelle wegvlieden der kusten aan onze luchtreizigers
het bewijs, dat een hevige wind hen naar het Noorden voerde. Ondanks
de vermeerderde drukking van den stoom kon de machine daaraan geen
weerstand bieden. Er was dus niets anders te doen dan zoo spoedig
mogelijk te dalen; anders zou de edelmoedige stuurman reddeloos
verloren geweest zijn. Gromski opende de klep, en al spoedig zweefde de
ballon weder boven de sneeuwhoopen, waartusschen James verdwenen was.

Het hart van den kapitein brak bij de gedachte, dat de moedige
metgezel op zijne reizen aldaar om het leven zou kunnen komen, als
een slachtoffer van zijne heldhaftige zelfopoffering. Men moest wel
vreezen, dat de oude zeeman, die van eene hoogte van omstreeks tien
meters neergevallen was op het oogenblik, waarop de ballon zich met
volle kracht voortbewoog, terstond gedood was, daar hij tegen een
der rotsen was aangekomen, waarmee de vlakte bedekt was.

Gromski had insgelijks bange voorgevoelens; zoodra de ballon op
den grond neergekomen was, stelde hij zorgvuldige onderzoekingen
in het werk, liep in allerlei richtingen heen, riep, schreeuwde,
maar vruchteloos. Men begon de hoop om den armen James nog terug te
vinden reeds op te geven, toen zijne stem zich uit de diepte van
een sneeuwhoop deed hooren. De kloeke zeeman was ongedeerd op de
sneeuw neergekomen, die eene spleet vulde, maar was daaronder geheel
bedolven. Na een geruimen tijd vruchtelooze pogingen aangewend te
hebben om er uit te komen, had James zich in zijn lot geschikt,
en indien Gromski hem niet had geroepen, zou hij levend begraven
geweest zijn.

Toen de stuurman uit zijn benarden toestand gered was, brachten onze
reizigers den ballon met inspanning van al hunne krachten tot aan
een klein meertje nabij een ijsveld, dat zich tot aan den Oceaan
uitstrekte. Aldaar was de luchtballon volkomen tegen de Noorden-
en Zuidenwinden beveiligd.

Dit punt bevond zich, zooals de zorgvuldige waarnemingen van Ford
aanwezen, op 89° 38' 48'': slechts 37 kilometers scheidden onze
avonturiers dus nog van de Zuidpool.

Toen James dit cijfer hoorde, kon hij zich niet weerhouden, een
luid hoera! aan te heffen. Gromski viel, met tranen in de oogen,
den kapitein om den hals.

"Ik vraag u vergiffenis," zei de laatstgenoemde. "Zonder mijne
onvoorzichtigheid zouden wij misschien over deze ijsvlakten heengekomen
zijn."

"En dan?"

"Dan zouden we het anker uitgeworpen hebben, dat ik, dwaas genoeg,
heb laten vallen, en de juiste plaats van de pool hebben aangeteekend."

"Dat zou op den Oceaan moeilijk gaan, daar de ballon geen oogenblik op
dezelfde plaats had kunnen blijven uit hoofde van den wind. Bovendien
hebben we geen brandstof meer, zooals ge weet. Wel is waar hadden we
toch wel kunnen zegevieren, als een van ons, in plaats van onverhoeds
overboord te springen, in het schuitje gebleven was: dan zouden we
niet nutteloos gas verspild hebben."

"Dat wil zeggen, dat mijn plan niet heel verstandig was," merkte de
stuurman treurig aan.

Intusschen dacht Gromski na over het besluit, dat men nu moest nemen.

De voorzichtigheid gebood, zonder tijd te verliezen terug te keeren;
want de ballon kromp gedurig meer ineen. Op zijn oppervlak vormden
zich lange en diepe rimpels, waarvan het aantal snel toenam. Als men
de machine, die nu nutteloos geworden was, evenals den stoomketel
overboord wierp, kon men aan den luchtballon een opstijgingsvermogen
van meer dan 1000 kilogrammen geven. Als men dit cijfer met 210
kilogrammen--het gewicht der reizigers--verminderde, bleven er nog
800 kilogrammen ballast over, die, volgens de berekeningen van den
ingenieur, voor een tocht van 6 à 8 dagen voldoende zouden zijn.

De ingenieur hoopte, dat de koude luchtstroom den ballon zonder moeite
in eene week naar de kusten van Amerika zou terugvoeren. Alleen moest
men zich haasten; want het gas ontsnapte al meer en meer.

Onze luchtreizigers konden zeggen, dat zij het beoogde doel bereikt
hadden; want zij waren dichter bij de pool genaderd dan eenig ander
reiziger vóór hen.

Inderdaad was men er tot dusverre niet in geslaagd, in de
Zuidpoolstreken verder dan den 85sten breedtegraad door te dringen;
de bemanning van de Polen had dus eene reis volbracht, zooals de
aardrijkskundige jaarboeken van geen volk er ooit eene vermeld hadden.

Deze reis plaatste onze luchtreizigers aan het hoofd der onderzoekers
en hief schier geheel den sluier op, waarin de polen van den aardbol
gehuld zijn. Wat deed het er toe, of zij den voet al niet hadden
gezet op het punt, waar de meridianen samenloopen? Als er niet zulke
nevelen en zulke wolken boven de zee gehangen hadden, zouden zij zonder
moeite uit hun luchtballon de plaats hebben kunnen zien, waar dit
punt gelegen is. Geen van onze helden, zelfs James niet, geloofde,
dat er aan de pool buitengewone toestanden aanwezig waren, die de
wetenschap met een nieuw en onbekend licht zouden kunnen bestralen.

Het gezond verstand beval dus, het besluit te nemen om onmiddellijk
terug te keeren, na de vereischte astronomische en meteorologische
waarnemingen gedaan te hebben. Iedere dag uitstel deed het gevaar
toenemen. De onbeduidendste hinderpaal kon het leven der bemanning van
den ballon in gevaar brengen, die, sedert het verlies van den ankerzak
en de machine, niets meer dan de speelbal van onbekende winden was.

Na al deze omstandigheden rijpelijk overwogen te hebben, verklaarde
de ingenieur zich voor het onmiddellijk vertrek.

Al spoedig echter kwam hij tot de overtuiging, dat de redenen, die
hij daarvoor te berde bracht, noch aan Ford, noch aan den stuurman
afdoende voorkwamen. Hij kende die menschen nog niet.

"Laat ons nog een weinig wachten!" zei de kapitein, toen Gromski hem
den toestand had blootgelegd.

Des avonds omstreeks acht uur verdween de kloeke kapitein,
na een weinig vleesch gegeten te hebben, met James tusschen de
rotsen. Gromski, die bij den luchtballon gebleven was, zag hen met
moeite eene steile rots beklimmen, terwijl zij duizenden eenden en
meeuwen, die zich in hare holten genesteld hadden, deden opvliegen. Van
eene hoogte keek Ford een geruimen tijd om zich heen naar den chaos
van ijs, die de kust met een onbeweeglijken gordel omgaf. Geelachtige
dampen belemmerden het uitzicht.

Wat wilde de kapitein toch? Was het zijn doel, door den mist heen die
plaats te zien, waarop hij den voet niet kon zetten, of wel een middel
te zoeken om zich derwaarts over land te begeven? Maar de kusten,
die door ijs ingesloten en door smalle en diepe fjorden uitgehold
waren, strekten zich in eene onafzienbare lijn van het Oosten naar
het Westen uit. Niets rechtvaardigde dus de hoop, dat het zichtbare
gedeelte der zee eene zeeëngte of eene baai was.

Nochtans liep de kapitein steeds voort. Hij klom van den eenen top
naar een hoogeren en zag nog steeds ijsvelden. De stuurman volgde hem
op dezen gevaarlijken tocht, waarbij iedere stap hen aan het gevaar
blootstelde om den nek te breken.

Gromski volgde hen een geruimen tijd met de oogen, totdat zij tusschen
de golvingen van het ijsveld verdwenen waren.

Zes uren daarna keerden de beide zeelieden terug. Zij haastten zich
blijkbaar om zich weder bij den ingenieur aan te sluiten. Ford maakte
reeds van verre allerlei gebaren en riep daarbij iets, dat de ingenieur
echter niet kon verstaan.

Toen zij naderbij gekomen waren, riep hij op zegevierenden toon,
terwijl hij Gromski bij den arm greep. "We hebben gevonden...."

"Een ijsveld," voegde de stuurman er bij, terwijl hij zich al
glimlachende in de handen wreef.

"Zeg mij eerst, over hoeveel tijd we kunnen beschikken, Mijnheer,"
vroeg Ford. "Binnen hoeveel dagen zal het ons onmogelijk zijn om
terug te keeren?"

"Over tien dagen zal de luchtballon op zijn minst 500 kubieke meters
gas verloren hebben, en we zullen ternauwernood genoeg ballast kunnen
meenemen om den Oceaan over te steken."

"Tien dagen? Die tijd is voldoende om deze ijsvelden over te gaan."

"Te voet?"

"Wel zeker. Doch wees maar niet bang, daar ik een uitstekenden weg
gevonden heb; twee mijlen hier vandaan bevindt zich een ijsveld. Voor
zooverre ik er, ondanks den mist, over heb kunnen oordeelen, strekt
het zich meer dan 10 kilometers ver naar het Zuiden uit. Ik onderstel,
dat vier à vijf dagen voldoende zullen zijn om daarlangs de plaats
te bereiken, waar de Zuidpool zich bevindt."

"En als het ijsveld eens dichterbij eindigt dan ge wel denkt?"

"Dan zullen we terugkeeren. Eene reis over het ijs is uiterst
vermoeiend voor menschen, die er niet aan gewoon zijn. We hebben dan
ook maar besloten, zonder u te gaan."

"Denkt ge te slagen?"

"Om te slagen moet men eerst de vaste overtuiging hebben, dat dit
zal gebeuren, Mijnheer. Als wij over twee weken niet terug zijn,
kunt ge wel vertrekken zonder ons af te wachten. Op deze wijze zal
de menschheid althans te weten komen, dat de Zuidpool bijna ontdekt
is geweest."

"Denkt ge dan, dat de wetenschap er veel bij zal verliezen, als ge
niet juist den voet zet op het punt, waar de pool zich bevindt?"

"Volstrekt niet. Maar het is mij onmogelijk, mij van het genoegen te
berooven, dat ik alsdan zal smaken."

"Ja," voegde de stuurman er vol geestdrift bij, "als we maar bij de
pool aankomen, dan kan de ijsduivel ons verder gerust den nek breken."

"Het spijt mij, vrienden, dat ge zoo weinig op mij gerekend hebt,"
zeide Gromski langzaam. "Ge wilt, dat ik hier blijf, vreezende, dat
ik zal weigeren, u te vergezellen. Ik heb den terugkeer aangeraden,
omdat de voorzichtigheid dit gebood. Maakt daaruit echter niet op,
dat ik niet evenveel hart voor die zaak heb als gij."

"En de ballon?" zeide Ford met eene stem, die van ontroering trilde.

"Dien zullen we hier laten. Geenerlei gevaar bedreigt hem hier ter
plaatse. Bovendien zullen we, om er zeker van te zijn, dat de wind
hem niet zal wegvoeren, het schuitje met steenen vullen. Ik wil tot
het einde toe bij u blijven."

Ford en James gaven den ingenieur geen antwoord. Maar hunne krachtige
handdrukken en het vuur in hunne oogen waren honderdmaal welsprekender
dan woorden konden geweest zijn.

Alle drie gingen nu eene voetreis ondernemen, in de moeilijkste
omstandigheden, na voor eenigen tijd het verwonderlijke voertuig
verlaten te hebben, dat hen tot hiertoe had gebracht en waarin hunne
eenige kans lag om ooit de bewoonde wereld terug te zien.








TWAALFDE HOOFDSTUK.

IN DE LANDEN VAN EEUWIG IJS.


Onze reizigers hadden zich niet op een tocht over het ijs
ingericht. Tochten van dien aard, welke men gewoonlijk onderneemt om
het inwendige van een vasteland te onderzoeken, worden gewoonlijk
met behulp van sleden, die met honden of rendieren bespannen zijn,
afgelegd. Men neemt dan levensmiddelen, brandstoffen, wapenen, een
kano, voeder voor de dieren en andere voorwerpen mede, waar men in
de poolstreken onmogelijk buiten kan.

Maar onze helden hadden niets anders dan een kleinen voorraad vleesch;
gelukkig dat zij hunne warme bonten kleederen en hunne stevige laarzen
behouden hadden; zonder deze zouden zij zelfs niet aan een tocht over
de ijsvelden hebben kunnen denken. Op raad van James sloeg men in de
zolen groote spijkers om niet op de gladde ijsvelden uit te glijden;
bovendien had de stuurman van drie dikke stokken, die hij uit het
schuitje gehaald had, lichte rottingen vervaardigd, waaraan hij
ijzeren punten vastmaakte om bij het neerdalen langs de ijsvelden
tot steun te dienen.

De kapitein splitste de helft van het vleesch in 60 rantsoenen,
die hij onder de drie reizigers verdeelde. De andere helft, die
overbodig werd geacht, werd in het schuitje achtergelaten. Eene
kleine flesch brandewijn en wat beschuit voltooiden dezen bescheiden
voorraad. Ford vestigde de meeste aandacht op de instrumenten,
noodig voor astronomische en meteorologische waarnemingen, en er werd
besloten, dat men den sextant, de chronometers, een metaalbarometer,
een thermometer en een hygrometer zou meenemen. De kapitein belastte
zich met den sextant en de chronometers, de ingenieur nam de
meteorologische instrumenten voor zijne rekening, en de stuurman al
het overige en bovendien een touw, dat, naar hij zeide, veel dienst
zou kunnen doen.

Nadat de kapitein met de toebereidselen gereed was, vertrok men
denzelfden dag, 's avonds om zeven uur.

Om den tocht gemakkelijker te maken, verwijderde Ford zich een weinig
van de kust, die door ijsvelden doorsneden was. Onze reizigers liepen
gedurende drie uren achter elkaar over de bevroren sneeuw. Om tien uur
sloeg de kapitein eensklaps naar het Zuiden af en bleef na verloop
van eenige minuten op eene rots staan, vanwaar men het uitzicht op
het strand had.

Toen de ingenieur de sombere vlakten uit zijn ballon gadesloeg, had hij
geoordeeld, dat het Land des Doods eene woestijn was. Thans zag hij,
dat het planten- en dierenrijk zelfs hier hunne vertegenwoordigers
vonden. Uit het dierenrijk waren vooral de zeevogels in ruimen
overvloed voorhanden. Achter den kapitein aan liep Gromski letterlijk
over tallooze nesten, die de rotsen van de kust bedekten: vetganzen,
duikelaars en meeuwen bevolkten alle toppen. Deze luidruchtige menigte
sloeg geenerlei acht op onze helden; om er doorheen te komen, waren
zij verplicht, zich met behulp van hunne stokken een weg te banen. De
mensch, de meest verbitterde vijand van de andere levende wezens,
had zich blijkbaar in dit gedeelte der wereld nog niet aan zijne
moorddadige aanslagen overgegeven. De natuur verkeerde er nog geheel
en al in een maagdelijken toestand.

James verzekerde, dat de eieren der vetganzen zeer goed eetbaar zijn,
en toen hij er verscheidene, blijkbaar nog versche, gevonden had,
verorberde hij ze met smaak. De ingenieur liet zich, ondanks alle
aanbevelingen van den stuurman, niet bewegen om van deze spijs te
gebruiken.

Eene dikke laag guano, gedurende eeuwen door duizenden millioenen
vogels opgestapeld, bedekte de oppervlakte der rotsen. Uit den aldus
bemesten grond staken armzalige voortbrengselen uit het plantenrijk aan
de pool hier en daar het hoofd op, te midden van een mostapijt. Het
groen van deze kleine plantjes stak aangenaam af op den eentonigen
grond van ijs en rotsen.

Van het punt, waar Ford even bleef staan, kon men eene vrij groote
uitgestrektheid overzien. Aan den voet der rotsen strekte de
Oceaan zijne gestremde vlakte uit. Aldaar begon het ijsveld, dat
de kapitein ontdekt had. Aan gene zijde der hooge bergen vertoonde
zich de betrekkelijk effen oppervlakte van ijs, door den mist aan
den horizon beperkt.

Ford haalde zijn verrekijker uit den zak en begon in dezen chaos een
zoo gemakkelijk mogelijken doortocht te zoeken.

"Het komt mij voor, dat het ijsveld zich minstens 40 kilometers aan
gene zijde van de kust uitstrekt," zeide hij, zich tot den ingenieur
wendende; "ik moet u eens doen opmerken, hoe men, naar de kleur van
de lucht te oordeelen, van verre kan onderscheiden, welk soort van
ijs de oppervlakte van den Oceaan bedekt. Wij, zeelieden, doen op
onze reizen dikwijls ons voordeel met deze kenteekenen. Ziet ge die
geelachtige strook wel? Dat is een zeker bewijs van de nabijheid van
een ijsveld. Als de Oceaan niet bevroren was, zou hij aan den horizon
een saffieren tint gegeven hebben. Het ijs, dat in beweging is,
werpt op den hemel eene blauwe kleur, en het jonge ijs, dat zich in
den herfst gevormd heeft, verraadt zich door eene grijsachtige kleur."

"Is het ijs hier dik?"

"Het zou wel een geheel leger kunnen dragen. Ge weet zeker wel,
dat kanonnen zonder het minste gevaar over eene laag van zes duim
dikte overgebracht kunnen worden. Het ijsveld, dat we onder onze
voeten hebben, heeft zonder eenigen twijfel eene dikte van drie à
vier meters, ofschoon het sedert eene maand aan de warmte der zon
blootgesteld is geweest."

Nadat de kapitein den besten weg gekozen had, zette men den tocht
voort. Gromski liep achter hem en keek met nieuwsgierigheid naar
het ijsveld, waarop zich hier en daar ijsblokken verhieven, die op
ontzaglijke massa's kristal geleken. Zij vertoonden op hunne kruinen
en zelfs op hunne zijden groote stukken doleriet. Ford verklaarde,
dat die steenen daar aangevoerd waren door het ijsveld, dat van den
berg neergedaald was. Over 't algemeen ontrukken de ijsvelden aan hunne
bedding rotsblokken en stuwen ze naar zee. De ijsbergen, door den wind
naar warme luchtstreken meegevoerd, smelten langzamerhand en doen deze
steenen in zee vallen. Dikwijls hebben wetenschappelijke onderzoekers
uit de diepten van den Oceaan ontzaglijke rotsblokken opgehaald,
die verscheidene duizenden kilometers van daar verwijderd zijn.

De warme stralen der zon deden in deze ijsmassa's zonderlinge geluiden
ontstaan. De ingenieur zag al spoedig in, dat de oorzaak van dit
verschijnsel de warmte was, die de ijsblokken deed uitzetten en in
allerlei richtingen uiteenspatten, terwijl het water ze eindelijk
geheel deed breken.

Onze reizigers, die verplicht waren, ieder oogenblik een ijsblok om te
loopen, legden dientengevolge zeker wel het dubbele van den weg af. De
oppervlakte van het ijsveld werd al meer en meer oneffen. Dikwijls
kon men geen stap meer doen zonder behulp van den met ijzer beslagen
stok. De reizigers ontmoetten nu en dan breede spleten, waarover zij
moesten heenspringen op gevaar af om er in te vallen.

Na verloop van vijf uren waren allen, zelfs de stoere James, uitgeput
van vermoeienis. Op voorstel van den ingenieur besloot men dus,
halt te houden en een weinig te eten.

"Ik dacht niet, dat wij zóó spoedig moede zouden worden," zeide
Gromski, terwijl hij zich aan den voet van een ijsblok neerzette.

"De reizen in de poolstreken zijn altijd zeer vermoeiend," antwoordde
de kapitein. "Ik heb gelegenheid gehad, die ervaring op mijne
drie tochten naar de Noordpool op te doen. Verscheidene oorzaken
werken samen om ze bezwaarlijk te maken, en in de eerste plaats de
koude. De physiologie leert ons, dat de warmte van een levend wezen
voortkomt uit de oxydatie van de koolstof, die door de spijzen in het
lichaam gebracht wordt. Om de ontzaglijke physiologische verliezen
te vergoeden, die uit de uitstraling van het lichaam bij eene lage
temperatuur voortvloeien, zijn de bewoners der poolstreken genoodzaakt,
veel meer vet te gebruiken dan de bewoners van warme luchtstreken. Ik
verzeker u, dat de Eskimo's eene hoeveelheid vetstoffen en vleesch
gebruiken, die geen Europeaan zou kunnen verteren. Het lichaam heeft in
de noordelijke streken veel koolstof noodig; anders zou het spoedig
zijne krachten verliezen. Het magere vleesch, dat wij nuttigen,
is een onvoldoend voedsel in de poolstreken, vooral wanneer men ze
te voet doorkruist. Behalve de koude komt eene andere oorzaak van
uitputting voort uit allerlei hinderpalen, zooals de oneffenheden
van het ijs en de opeenhoopingen van sneeuw, waarvan het overtrekken,
vooral met eene slede, gewoonlijk met groote bezwaren gepaard gaat."

"Naar mijne meening," zeide Gromski, "bestaat er nog een hinderpaal,
waarvan de Zuidpoolreizigers gewag maken. Wij weten, dat de beweging
der aarde om hare as eene middelpuntvliedende beweging veroorzaakt,
die het gewicht der voorwerpen, welke zich op de oppervlakte bevinden,
vermindert. In de nabijheid der polen, waar de snelheid der omwenteling
onbeduidend is, is deze kracht zeer gering, en bijgevolg weegt ieder
voorwerp in de poolstreken zwaarder dan op de evennachtslijn: daaruit
volgt, dat het aan menschen en dieren meer inspanning kost om zich
aldaar te verplaatsen dan in warmere streken. Dit verklaart ons,
waarom de reizen in deze streken zoo vermoeiend zijn."

"Zeker, Mijnheer," zeide Ford. "Intusschen moet men dit niet
overschatten. Ieder lichaam weegt aan de pool 1/280 meer dan op de
evennachtslijn, zoodat bijvoorbeeld het gewicht van mijn lichaam
met 300 à 400 grammen vermeerderd wordt. Zulk een gering verschil
komt bijna niet in aanmerking. Maar toch erken ik, dat het feit,
door u vermeld, de som der bezwaren vermeerdert, waartegen men in de
poolstreken te kampen heeft."

"We zullen voor geenerlei bezwaar terugdeinzen!" riep James uit.

Terstond na het gebruik van een karigen maaltijd begaf men zich opnieuw
op weg. Ford berekende, dat men zich niet meer dan 5 à 6 kilometers
van de kust verwijderd had. Allengs werd het ijsveld al hobbeliger
en hobbeliger. De ervaren blik van den kapitein zag in de grillige
omtrekken daarvan de sporen van de opeenhoopingen van ijs, die zich
gedurende den winter gevormd hadden. Van tijd tot tijd ontmoetten
onze reizigers onoverkomelijke ijsbergen. Ontzaglijke ijsblokken,
ter dikte van verscheidene honderden meters, hadden zich in eene
woeste wanorde opeengestapeld. Deze riepen aan James het treurige
voorval op zijne laatste reis in het geheugen terug, toen de Narwal
geheel door het ijs verpletterd werd.

"Ik zie ons ongelukkig schip nog, zooals het op het laatste oogenblik
was," zei de oude zeeman. "Ge moet namelijk weten, Mijnheer Gromski,
dat de voorlaatste winter zóó vroeg ingevallen was, dat we den tijd
niet hadden gehad om eene veilige schuilplaats op te zoeken. Ons
schip was, zonder dat we er eenig vermoeden op hadden, midden in een
breed kanaal ingevroren, en nooit is het weer uit het ijs los kunnen
raken. December en Januari gingen zonder merkwaardige voorvallen
voorbij. We wachtten met ongeduld de lente af, die echter, in plaats
van de Narwal uit het ijs los te maken, haar geheel verpletterde. Het
was op het einde van Februari. Ik herinner mij alles nog zoo goed,
alsof het eerst gisteren gebeurd was. We speelden een komediestukje in
de groote kajuit. Iedereen lachte zich slap bij het zien van het spel
van Bob, onzen kok, die er dan al bijzonder den slag van had, toen
we eensklaps een dof gekraak in de balken van ons schip hoorden. We
vlogen naar het verdek. Een hevige wind blies uit het Noorden. Het
was vinnig koud. Het ijsveld, dat zich om het schip heen gevormd
had, trilde en barstte met een ontzettend gedruisch uit elkaar. Op
een afstand van tien schreden van ons ontstond er een breede kloof;
maar het ijs vulde deze onmiddellijk aan. Eenige uren daarna barstte
ons ijsveld in wel twintig stukken, die zich door den aandrang van
het ijs in den omtrek opeenstapelden. In een oogwenk hoopte zich eene
ontzettende hoeveelheid ijs rondom de Narwal op, en deze opeenhooping
werd langzamerhand al hooger en hooger. De arme Narwal moest het zeker
zwaar te verantwoorden hebben; want zij zuchtte en kermde letterlijk
als een mensch.

"Ieder oogenblik drong er iets met een vervaarlijk gedruisch in hare
voegen door. De kapitein beval, de levensmiddelen, de brandstoffen
en de sleden over te brengen naar de nog gladde ijsvlakte, die echter
merkbaar al kleiner en kleiner werd. We bouwden eene hut, en we hadden
daarin nog pas eene schuilplaats gevonden, of een ontzaglijke ijsberg
kwam er tegen aan en sneed haar letterlijk doormidden. Dit ongeval kwam
ons op het verlies van twee matrozen en een aanzienlijk gedeelte van
onze levensmiddelen te staan. Om niet alles te verliezen, verdeelden
we onzen voorraad en legden dezen op verschillende plaatsen neer.

"Intusschen stapelden de ijsbergen zich al meer en meer in de
nabijheid van het schip op. Den volgenden dag staken zij al een
heel eind boven het verdek uit. Aan den anderen kant van het schip
vormden zich insgelijks ontzettende ijsbergen. We zagen, dat zij
onze ongelukkige Narwal al meer en meer naderden, en we konden er
toch niets aan doen. Wat vermag menschelijke kracht in dergelijke
omstandigheden? Kort daarop wakkerde de storm tot een orkaan aan, en
nu had het laatste uur voor ons schip geslagen. Ge hadt eens moeten
zien, wat de "ijsduivel" toen deed. Hij brak het ijsveld in honderd
stukken, die hij met een geweldig gedruisch op elkaar wierp. Overal
hoorden we gekraak, overal een geluid als van donderslagen; het was,
alsof het einde der wereld nabij was. We wachtten in onze sloepen
het oogenblik af, waarop alles aan stukken zou breken. Niemand deed
gedurende drie dagen een oog dicht, allen luisterden wij met eene ziel,
door smart verscheurd, naar de angstkreten, waarmee ons schip onze hulp
scheen in te roepen. We achtten het reeds geheel verloren. Eensklaps
ontstond er in het schip eene scheur, die bij den boegspriet begon;
vervolgens stortte de ijsmuur zich op het verdek neer en was het schip
geheel door het ijs omgeven. Eensklaps deed zich een verschrikkelijk
gekraak hooren: het verdek was ingestort, evenals een dak, dat bij een
brand naar beneden valt. Na verloop van eenige oogenblikken zagen we
niets meer van het schip dan een hoop vaneengespleten balken en den
grooten mast, die zich te midden van het ijs omhoog hief, als de hand
van een drenkeling, die zich om hulp uitstrekt. De kapitein, ik en de
helft van onze bemanning stortten bij het zien van deze verwoesting
tranen. Toen de orkaan ging liggen en de "ijsduivel" zijne woede op
het schip had gekoeld, was er geen spoor van onze Narwal meer te zien."

Deze eenvoudige woorden van den stuurman verrieden eene gelaten
onderwerping, wars van hartstocht of van toorn. De kloeke stuurman
was er blijkbaar aan gewoon geraakt, zich in alles te schikken,
zonder ooit zijne kalmte van gemoed te verliezen.

Gedurende dit verhaal bemerkten onze reizigers, nadat zij eenige
honderden meters hadden afgelegd, een keten van ijsbergen, die den
horizon aan den kant van het Zuiden aan het oog onttrokken. Ford
zag, toen hij door zijn verrekijker naar deze keten keek, dat zij
samengesteld was uit ontzaglijke ijsblokken, die zich opeengestapeld
hadden. Zulke ijsbergen over te steken was niet zonder gevaar,
zooals Ford bij ervaring wist. Verkieslijker was het, er omheen te
loopen. Maar bij nader onderzoek bleek, dat deze ijsbergen zich zoover
uitstrekten, als het gezicht reikte. Men was dus wel genoodzaakt,
ze over te trekken.

"We zullen een moeilijken en gevaarlijken tocht te doen hebben,"
zei de kapitein, zich tot zijne kameraden wendende.

Een halfuur daarna bereikte het gezelschap de keten. Reuzen van ijs
verhieven zich ten hemel als de phantastische overblijfselen van eene
marmeren stad, die door eene hevige aardbeving verwoest is. De toppen
van sommige bergen verhieven zich wel 100 meters boven het oppervlak
van den Oceaan.

Onze reizigers hadden op een afstand van eenige honderden schreden van
de keten halt gehouden; zij keken verwonderd naar de grillige vormen,
die deze blokken kristal hadden aangenomen. En uit dien chaos deed zich
een oorverdoovend gedruisch hooren, dat nu eens aan de ontploffing
van een mijn, dan weer aan salvo's van het geschut deed denken. Op
een afstand van ongeveer twintig schreden lagen rondom iederen berg
ijsblokken, dikwijls van een kolossalen omvang.

Het is dus niet te verwonderen, dat het onzen reizigers aan moed
ontbrak, zich in dien chaos te wagen, waar zich zoo lichtelijk een
doodelijk voorval kon voordoen. Ford begaf zich langs de keten op weg,
eene spleet zoekende, waar zij doorheen zouden kunnen gaan.

"'t Is zonderling, dat zulk eene massa ijs zich op dezelfde plaats
heeft opgestapeld!" zeide Gromski.

"Naar hunne hoogte te oordeelen," zeide Ford, "moeten ze wel 500 à
600 meters onder water zitten, daar een ijsberg ternauwernood voor
een zesde gedeelte boven het water uitsteekt."

De waarnemingen van Ford bevestigden het feit, dat de hoogste ijsbergen
zich op de kust van het vasteland bevinden; de andere, die zich achter
deze vertoonden, waren lager.

Ondanks de nasporingen, die een geheelen dag duurden, konden onze
reizigers noch een doortocht noch een ravijn ontdekken. De stuurman
merkte zelfs op, dat de keten al breeder en breeder werd, naarmate
men naar het Oosten voorttrok. Men wendde zich dus naar het Westen
en onderzocht zorgvuldig iedere kloof, die men zag.

"Als de zon zich gedurende eenige uren achter de wolken verschool,
zou het ijs ophouden te smelten en zouden wij zonder gevaar verder
kunnen gaan. Ongelukkig is de lucht helder en rijst de barometer. We
moeten dus eene hoogte zien over te komen, als we onzen tijd niet
met wachten willen verspillen."

"Ik ben klaar," zeide Gromski.

"Komaan, kapitein," voegde James er bij. "Op een afstand van
tweehonderd schreden van hier zie ik een spleet tusschen twee bergen;
deze moet ons, dunkt mij, naar den anderen kant brengen."

De oude stuurman ging naar de keten van ijsbergen toe en bleef al
spoedig bij een blok staan, dat veel overeenkomst met een obelisk had;
daarnaast verhief zich eene vormlooze massa met scherpe kanten. De
beide ijsbergen waren door een ravijn van elkaar gescheiden.

Het drietal ging deze in; maar de stukken ijs maakten den weg
moeilijk. Somtijds hoorden onze reizigers het dof gedruisch van
vallende ijsblokken. Gelukkig duurde de tocht door het ravijn slechts
kort: men bevond zich na verloop van eenige minuten op eene kleine
vlakte, die echter aan alle kanten door ijsbergen omgeven was.

"Drommels!" mompelde James, "we hebben het einde nog niet!"

"Voorwaarts! Volgt mij!" zeide Ford kortaf.

Hij snelde haastig naar het naastbijliggende ijsblok, waar zich weder
eene spleet bevond; maar na omstreeks 15 meters afgelegd te hebben,
moest hij wel blijven staan.

"Welnu, wat is er?" vroeg Gromski.

"Geen doorgang," antwoordde deze, van vermoeienis hijgende. "We
moeten terugkeeren."

"Eindigt de kloof daar?"

"Neen, maar het is onmogelijk, verder door te dringen."

Daarop begon Ford terug te keeren; zijne metgezellen, die niet rechtop
konden staan, kropen op handen en voeten naar den uitgang.

Nadat zij op deze manier eene ruimere plaats hadden bereikt, wilde
James weder opstaan. Plotseling deed zich een geweldig gedruisch
hooren, de wanden der kloof werden door een verwonderlijken schok
aangegrepen, en nu stortte zich een stroom ijskoud water in de kloof
en maakte onze reizigers van het hoofd tot de voeten nat.

"Wat is er, James?" riep Ford, terwijl hij zich de oogen uitwreef.

De stuurman, die reeds een weinig bekomen was van den schrik, die
zich bij dit onverwachte stortbad van hem meester gemaakt had, liep
haastig vooruit en verdween achter een hoek van de kloof.

De ingenieur, die een voorgevoel van eenig ernstig gevaar had, wilde
zich zelf rekenschap geven van hetgeen er gebeurd was. Maar nauwelijks
had hij eenige schreden gedaan, of hij zag James roerloos naast een
ontzaglijk ijsblok neerzitten.

"Wat beteekent dat, James?" vroeg hij hem.

"We zijn tusschen vier muren ingesloten," antwoordde de stuurman,
zonder zich om te keeren.








DERTIENDE HOOFDSTUK.

IN DE GEVANGENIS VAN IJS.


In hun verlangen om de ijsbergen zoo spoedig mogelijk over te trekken,
waren onze reizigers onvoorziens in de val geloopen. Tengevolge van
den schok, waarvan zij vruchteloos de oorzaken trachtten te vinden,
was een gedeelte van het ijs losgeraakt. Verscheidene ijsblokken, die
van een hoogte van nog geen twee meters neergestort waren, versperden
den uitgang. De ondoorschijnendheid van het neergestorte ijs bewees,
dat de dikte daarvan meer dan acht meters bedroeg.

"Langs dien weg zullen we hier niet vandaan kunnen komen," zeide
Gromski na een vluchtig onderzoek van den hinderpaal.

"Ook langs geen anderen weg. De ijsduivel heeft ons leelijk
beetgehad!" mompelde James.

De kapitein daarentegen maakte zich niet zoo erg ongerust, ondanks
de treurige voorspelling van den stuurman.

"Welnu, dan zullen we een anderen uitgang zoeken."

Er was geen ander middel. Ford deinsde voor geenerlei moeilijkheid
terug; hij kroop als een slang in de kloof, die nog geen meter breed
was, en rukte met zijne handen de stukken ijs weg. De ingenieur nam
deze stukken en reikte ze aan den stuurman over, en op die manier
kwamen zij verder.

Maar al spoedig bleef Ford staan. Op een afstand van 15 meters van
den ingang draaide de kloof plotseling rechtsaf en maakte een rechten
hoek. De wanden raakten elkander daar ter plaatse bijna en lieten
slechts eene spleet van hoogstens 10 centimeters over.

"'t Is erger dan ik dacht," zei de kapitein.

Nu merkte men in deze woorden van den kloeken zeeman eene kwalijk
verborgen ongerustheid op. Toen de ingenieur ze hoorde, maakte zich
die onaangename gewaarwording van hem meester, welke het onbestemde
voorgevoel van een onbekend gevaar gewoonlijk teweegbrengt.

"Wordt de spleet verderop niet wijder?" vroeg hij aan Ford.

"Het schijnt van niet," antwoordde deze kortaf.

Een pijnlijk stilzwijgen heerschte er gedurende eenige oogenblikken
in den kleinen kring. Dit werd verbroken door een krachtigen vloek van
den stuurman. De hinderpaal, die den weg aan onze reizigers versperde,
juist op het oogenblik, waarop zij zoo nabij het doel waren, was
voldoende om den krachtigsten en geduldigsten man wanhopig te maken.

"Het geeft niets, of we al bij de pakken neerzitten," zeide
Gromski. "Het is beter, een middel te vinden om hier vandaan te komen."

"Ik zou wel eens willen weten, welk middel men zou kunnen vinden,"
mompelde James; "wij zullen, denk ik, dien ijsberg toch wel niet met
onze vuisten kunnen verbrijzelen."

"We kunnen een poging doen om de spleet wijder te maken."

"Waarmee?"

Op deze eenvoudige vraag wist de ingenieur niets ten antwoord te
geven. Men had dan ook geenerlei werktuig meegenomen, dat zou kunnen
dienen om zich een doortocht te banen.

De aangeboren geestkracht van Gromski veroorloofde hem niet, de handen
werkeloos in den schoot te leggen. Al was hij ook tot het uiterste
gebracht, toch liet hij de hoop nooit varen.

"Welke dikte zou het ijs hebben, dat ons den doortocht verspert?" vroeg
hij, nadat hij zich naast Ford had neergezet.

"Naar de hoeveelheid licht te oordeelen, dat hier doordringt, zouden
wij niet meer dan 5 à 6 meters te doorboren hebben. Als ik maar een
houweel of kruit had, dan zou ik mij in een paar dagen wel een weg
banen. Het is om wanhopig te worden, als ik er aan denk, dat wij
machteloos zijn...."

"Niet geheel en al, kapitein."

Ford glimlachte bitter.

"Ge zijt nog nooit in de poolstreken geweest," zeide hij. "Zij laten
hare prooi niet zoo gemakkelijk los. Maar wat wilt ge doen?"

"Ons een weg banen. Het komt mij voor, dat wij een vrij goed werktuig
hebben om het ijs te breken."

"Voor zoover ik weet, hebben we er geen in ons bezit."

"En dan het instrument, dat James draagt?"

"Wat? Dat gebruiken om het ijs te breken!" riep de kapitein uit,
terwijl hij haastig opstond.

De zeeman was geërgerd over dit denkbeeld van den ingenieur. Het
instrument, dat diende om de aantrekkingskracht aan de pool waar te
nemen, was in zijn oog iets onmisbaars.

"Mij dunkt, dat het beter is, dit instrument te vernielen, dan levend
begraven te worden," zeide James, terwijl hij het aan den ingenieur
overhandigde.

Ford verzette er zich nu niet langer tegen, daar hij de waarheid van
deze woorden moest erkennen.

Onze reizigers zagen zich dus in het bezit van een werktuig, dat wel
is waar niet zeer geschikt, maar toch vrij stevig was.

"Laat ons de spleet verwijden," zei de ingenieur. "Zij komt zonder
twijfel aan het andere einde van het ijsveld uit. We hebben geen
tijd te verliezen en zullen elkaar om het uur aflossen. Ik zal wel
beginnen."

De eerste slagen met dit zonderlinge houweel vervulden allen met
nieuwen moed. James, die niet werkeloos wilde blijven, ging naar de
plaats, waar Gromski aan den arbeid was.

"Ik zal u wel helpen," zeide hij.

"Met alle genoegen. Werp dan de stukken weg, die mij hinderen. Het
werk zal dan vlugger van de hand gaan."

De ingenieur zag al spoedig in, dat er heel wat werk te doen was. Het
ijs liet zich nog al gemakkelijk breken, maar het instrument kon
ongelukkig geen goed houweel vervangen: ook had James niet veel stukken
ijs weg te werpen. Bovendien belemmerde de nauwheid der spleet hem
in zijne bewegingen. Toen er een uur verloopen was, stond Gromski
zijne plaats dan ook gaarne aan den stuurman af, die aan zulk soort
van werk meer gewoon was.

James werkte onvermoeid door. Het gelukte hem al spoedig, de spleet
zoozeer te verwijden, dat hij er zijn hoofd kon insteken. Nieuwe
teleurstelling! De spleet eindigde eenige meters van daar.

Nadat de stuurman deze treurige tijding aan de beide anderen meegedeeld
had, hervatte hij den arbeid; want de kapitein verklaarde, zich op
de doorschijnendheid van het ijs beroepende, dat er nog maar drie
meters te doorboren waren. Als deze onderstelling bewaarheid werd,
zouden onze gevangenen in twee dagen vrij zijn.

Men zette dus met koortsachtige haast den arbeid voort, daar ieder uur
kostbaar was. Toen de beurt aan Ford kwam, haalde hij er stukken ijs
uit, die Gromski moest weghalen, daar zij veel plaats besloegen. Op
den 7den des morgens bereikte men het uiteinde der spleet.

Na het middagmaal begon de stuurman, die Gromski weder vervangen had,
eene opening in het ijs te maken.

Na verloop van tien minuten echter keerde hij naar zijne makkers terug,
bleek van ontroering.

"Alles is verloren!" riep hij, "het instrument is gebroken!"

Dit voorval maakte, dat onze reizigers opnieuw aan de wanhoop ter
prooi waren. Hun laatste middel tot redding was verloren gegaan.

Ford en de ingenieur deden alle moeite om den ongelukkigen stuurman
te troosten, die dit ongeluk alleen aan zich zelf toeschreef.

"Kom, kom, ouwe jongen, wees maar niet zoo wanhopig!" zeide Ford. "Het
noodlot wil blijkbaar niet, dat we de pool bereiken. Maar we moeten
toch ten einde toe volhouden. Als de ijsmuur niet al te dik is,
kunnen we dien nog wel met het kapotte instrument doorboren."

"Dat zal niet gaan," zei de ingenieur. "James," voegde hij er bij,
zich tot den stuurman wendende, "kan onze brandewijn branden?"

"Branden? Zoudt ge dezen berg dan willen doen smelten?"

"Dat niet. Ik wil alleen de dikte van de ijslaag bepalen met behulp
van een gloeiend stuk ijzer."

Gromski bracht terstond zijn plan ten uitvoer. Nadat hij in een
metalen beker een weinig brandewijn gegoten had, stak hij dezen aan,
verhitte het ijzer en hield dit op het ijs.

Hij moest dit verscheidene malen herhalen, voordat hij er in slaagde,
eene nauwe opening te boren ter lengte van de staaf, die slechts een
meter lang was. De ijslaag was dus dikker. Al spoedig moest Gromski
van zijn plan afzien; want niet alleen de staaf, maar ook zijn geheele
rechterarm gingen met gemak in de opening.

Men peilde op dezelfde manier een ander ijsblok. Maar dit was nog
dikker. Overigens was het doorboren van dit ijsblok gevaarlijk;
want het gewelf van den ijstunnel kon lichtelijk boven het hoofd der
werklieden instorten.

Zoo kwamen onze helden na een langdurigen arbeid tot het besluit,
dat de ijsgrot hun graf zou worden.

"Hier te sterven, zoo nabij het doel, is dit niet eene bittere
spotternij van het noodlot?" zeide Ford, terwijl hij de hand aan
zijn brandend voorhoofd bracht. "Ik was op alles bedacht, maar op
zulk een afloop niet."

De kloeke zeeman gevoelde, dat zijne geestkracht tegen zulk een feit
niet bestand was. Hij deed zich geweld aan om niet met zijn hoofd
tegen den ijsmuur aan te loopen.

"Op een afstand van slechts dertig kilometers!" riep hij herhaalde
malen wanhopig uit.

James gevoelde hetzelfde als de kapitein; maar hij beschouwde zich
zelf bovendien als de oorzaak van dit onheil. Gromski meende, dat
de oude zeeman uit wanhoop een einde aan zijn leven zou maken: hij
bleef steeds onbeweeglijk als een standbeeld zitten, de oogen op het
gebroken instrument gevestigd houdende. Zenuwtrekkingen vertoonden
zich op zijn gelaat, dat door de zon gebruind was. Men zou gedacht
hebben, dat die man ieder oogenblik in zuchten en in snikken zou
uitbarsten. Maar dat was niet het geval.

Gromski had zijn leven gaarne ten offer willen brengen; maar de
gedachte, van honger en van koude te sterven, joeg hem schrik aan. De
weinige levensmiddelen, waarover onze reizigers te beschikken hadden,
konden hun lijden slechts rekken.

"We zullen sterven, terwijl we in naam der wetenschap worstelen!" zei
de ingenieur, den kapitein de hand drukkende. "We moeten echter
niet wanhopen. We hebben gedaan, wat we moesten doen. Nu is de beurt
aan anderen."

De kapitein gaf een toestemmend teeken met het hoofd. Deze woorden
gaven hem eensklaps zijn gewonen moed en zijne kalmte van geest
terug. Hij zette zich naast zijne kameraden neer, haalde zijn zakboek
uit en begon daarin te bladeren.

"Dat is alles, wat er van ons zal overblijven," zeide hij. "We
moeten dus eene poging doen om het tegen den invloed van het water
te beveiligen. Misschien zal deze verwenschte ijsberg na verloop van
eenige jaren, van een tiental, van een twintigtal zelfs, verbrijzeld
of met den stroom meegevoerd worden, en dan zullen de mannen, die
zich evenals wij aan de wetenschap opgeofferd hebben, het verhaal van
onze reis vinden. Mogen zij uit dit zakboek vernemen, wat wij gedaan
hebben! Dit zal ons testament zijn, kameraden."



Iedereen, die den toestand van den ingenieur en diens metgezellen
onbevooroordeeld nagaat, zal zonder twijfel tot het besluit komen,
dat de onderzoekingstocht van deze helden der wetenschap hier zal
eindigen. Inderdaad vormde het ijsblok, dat eenige meters dik was,
een hinderpaal, die niet minder onoverkomelijk was dan eene rots van
graniet van dezelfde dikte.

Intusschen liep het heel anders af. Een schijnbaar onbeduidend
verschijnsel, dat door den ingenieur werd opgemerkt, droeg er geheel
onverwacht toe bij, onze reizigers te redden van een vreeselijken
dood tengevolge van honger en koude.

Nadat Ford zijn dagboek tegen de werking van het water beveiligd
had, wikkelde hij zich in zijn bonten mantel, legde zich op de
gemakkelijkste plaats, die hij maar kon vinden, neer en begon de
ontknooping van het drama, waarin hij zulk eene gewichtige rol
vervulde, af te wachten.

Ook James verviel in een toestand van volkomen onverschilligheid
omtrent hetgeen er verder zou gebeuren. De ingenieur kroop in de
spleet, waar de stuurman kort te voren nog had gewerkt, en begon
na te denken over de middelen om uit dezen hachelijken toestand te
geraken. De wonderlijkste, de stoutmoedigste plannen werden er door
hem gemaakt. Helaas! het waren slechts droomen van een koortsachtig
brein, die nimmer verwezenlijkt zouden kunnen worden.

Twee geheele dagen werden in dezen vreeselijken toestand doorgebracht,
twee dagen, gedurende welke er geene verandering in den toestand
onzer reizigers kwam.

Gromski, die in de spleet uitgestrekt lag, gevoelde zich spoedig
geheel verstijfd. Verscheidene malen kwam het plan bij hem op, zich
een weinig te verwarmen door eenige beweging te nemen, maar hij zag
daarvan telkens weder af.

"Is het niet beter, van koude om te komen, dan langzamerhand van
honger weg te kwijnen?" dacht hij.

Aangegrepen door eene nieuwsgierigheid, waarvan hij zich geen
rekenschap wist te geven, haalde hij een thermometer uit zijn zak. Het
kwik wees 1 1/2 graad onder nul aan.

Nadat de ingenieur die waarneming had gedaan, vroeg hij zich af,
waarom er zulk eene lage temperatuur in de spleet heerschte. Dit
verschijnsel was doodeenvoudig te verklaren. De stralen der zon, die
op het oppervlak van het ijsblok werkten, deden het langzamerhand
smelten. Deze smelting slurpte warmte op: eene afkoeling van de
geheele massa moest er dus het gevolg van zijn. Eenige droppels water,
die op den mantel van den ingenieur waren gevallen, waren terstond
bevroren. Ieder ander zou daaraan niet de minste aandacht gewijd
hebben, maar Gromski begon daarover na te denken.

"Als het water in den vasten toestand overgaat, dan verandert het
in omvang en zet zich uit, daar het ijs een lager soortelijk gewicht
bezit. Deze physische gedaanteverwisseling heeft onmiddellijk plaats
tengevolge van den minsten schok van eene vloeistof, die tot eene
temperatuur onder nul afgekoeld is. Dit verschijnsel oefent, als het
in een gesloten vat plaats heeft, eene drukking op zijne wanden. In
de bergen doet het water, dat in de kloven der rotsen bevriest,
deze barsten. Welnu, waarom zou dan ...."

De gevolgtrekking schoot als een bliksemstraal door het hoofd van
Gromski en deed zijn geheele lichaam sidderen.

"Alles is nog niet ten einde!" dacht hij.

Hij stond haastig, koortsachtig op, en nadat hij de ijzeren staaf in
handen genomen had, kroop hij op handen en voeten tot aan de plaats,
waar hij twee dagen geleden den ijsmuur gepeild had.

Het gat, door de staaf geboord, was nog met water gevuld. Gromski
raapte met zijne hand, die van ontroering trilde, een stukje ijs op
en wierp het in het gat. Op hetzelfde oogenblik deed zich het dof
geluid van ijs, dat uiteenbarst, hooren.

Bij het hooren hiervan slaakte de ingenieur een uitroep van zegepraal
en snelde naar zijne makkers toe.

"Moed gehouden, kameraden!" zeide hij, terwijl hij ternauwernood
de vreugde kon onderdrukken, die zijne borst vervulde. "We zullen
dezen berg in duizend stukken doen splijten.... Moed gehouden, zeg
ik u!.... Staat op!"

En hij greep Ford krachtig aan, die hem als een waanzinnige aanstaarde.

"Och kom! Zouden we dien berg kunnen doen splijten?" riep de stuurman
ongeloovig uit.

"Wel zeker. We zullen haar met behulp van bevroren water doen
uiteenspatten."

Er is niet veel noodig om de hoop in het hart van den mensch te
verlevendigen. De kameraden van den ingenieur begrepen diens bedoeling
onmiddellijk.

"Ge zijt onze redder!" riep de kapitein uit. "En te denken, dat dit
zoo doodeenvoudig is! Waarom zijn we niet dadelijk op dit schitterende
denkbeeld gekomen?"

"Morgen zullen we vrij zijn," zeide Gromski, terwijl hij met zijne
vuist tegen den ijswand klopte.

"Wat moet ik nu doen?" vroeg James, terwijl hij zijn mantel afdeed.

"Giet wat brandewijn in den beker!"

"Goed! En dan?"

"Neem dan de staaf en volg mij!"

Om den kleinen voorraad brandewijn zooveel mogelijk te besparen,
besloot de ingenieur, anders te handelen dan de eerste maal. In
plaats van eene groote opening in het ijs te maken met behulp van
de gloeiende staaf, wilde hij eenvoudig een gat boren. Daar men
niet in een oogenblik een muur van eenige meters kon doen springen,
moest men dien bij lagen verbrijzelen,--eene manier van handelen,
waarvan men zich bij het doorboren van tunnels bedient.

Gromski beval dus aan den stuurman, met de staaf gaten ter diepte
van zes duimen in den ijsmuur te boren. Er moesten er acht op eene
oppervlakte van vier vierkante voeten zijn.

De stuurman volbracht dezen zwaren arbeid in vijf uren. Gedurende
dien tijd maakte de ingenieur met behulp van een doorgesneden stok
stoppen om de gemaakte openingen dicht te maken en smolt stukken ijs
in een theeketel.

"Dat is ons dynamiet," zeide hij, terwijl hij aan zijne kameraden
den ketel, met water gevuld, liet zien.

Het water had eene temperatuur van meer dan 50 graden. Gromski wilde
door zijne warmte de gaten grooter maken.

Na de opening zorgvuldig leeggemaakt te hebben, vulde hij haar met
warm water en sloot haar met een stop af, die in een doek gewikkeld
was. Al spoedig was de mijn klaar.

Na zich naar eene ruimere plaats begeven te hebben, wachtten onze
reizigers met kloppende harten vol ongeduld den uitslag af. Twee uren
daarna, toen de ingenieur reeds aan den goeden uitslag van zijn plan
begon te twijfelen, bewoog eene plotselinge trilling de muren van
den tunnel. Ford, die tegen het ijs aanleunde, gevoelde deze het eerst.

Nauwelijks was er een dof geluid gehoord, of de ingenieur
bevond zich reeds ter plaatse, waar de mijn gelegd was. Zijne
vooruitzichten rechtvaardigden zich tot in de minste bijzonderheden:
de uiteengespleten oppervlakte van het ijs vertoonde duizenden stukken
van verschillende grootte. Verscheidene breede spleten, die diep in
het ijs doordrongen, bewezen de kracht van de mijn.

Bij het zien van deze verwoesting barstte de stuurman in vreugdekreten
los en begon de stukken ijs zorgvuldig weg te nemen.

"Drommels! Nooit van mijn leven had ik gedacht, dat zuiver water
kruit kon vervangen," zeide hij, terwijl hij de hand in de grootste
spleet stak.

"Welnu, gelooft ge nu, dat ik dezen berg zal weten te
verbrijzelen?" vroeg de ingenieur hem met een zegevierenden glimlach.

"En zelfs een berg van graniet?"

"En zelfs een berg van graniet. Bevroren water doet de voorwerpen,
die den meesten weerstand bieden, uiteenbarsten. Het water, dat in de
spleten der rotsen bevriest, rukt daarvan groote blokken af. Ge ziet,
dat we over eene ontzaglijke macht te beschikken hebben."

De goede uitslag van deze proefneming verlevendigde den moed van
onze reizigers. De uiteengebarsten ijslaag had een voet dikte. Om
een meter te doorboren had men bijgevolg drie mijnen noodig.

Na de kloof van ijs ontdaan te hebben, begon James onmiddellijk nieuwe
gaten te boren.

Vreezende, dat er zich in het inwendige van het ijsveld eene verheffing
van temperatuur zou openbaren, verhaastte de ingenieur de zaak. Men
werkte beurt om beurt, daar ieder eigenhandig deel aan de bevrijding
wilde hebben.

Men liet om de zes uren een mijn springen; men vorderde dus bijna
twee meters per dag.

Op den 12den, des namiddags om één uur, was de ijslaag, die onze
reizigers van de vrije ruimte scheidde, reeds zóó dun, dat Gromski bij
het boren van de gaten de omtrekken der naburige bergen kon zien. Men
legde dus de laatste mijn aan.

Toen James deze laadde, schertste hij vroolijk over het doorgestane
gevaar.

Ford maakte reeds zijn zak klaar en de instrumenten, die deze bevatte.

"We hebben eene week in dit verwenschte gat verloren," zeide hij. "We
moeten noodzakelijk dien tijd inhalen."

Men kan uit deze woorden gemakkelijk opmaken, dat de hoop bij den
kapitein herleefd was.

Een uur daarna vloog de dunne ijslaag met een oorverdoovend geluid in
stukken; de poolzon scheen door de breede opening in het inwendige
der gevangenis van ijs en verlichtte plotseling met hare stralen de
vermagerde en bleeke gezichten van onze reizigers.

Zonder te letten op de ijsblokken, die boven zijn hoofd wankelden,
liep de kapitein het eerst naar den buitenkant van het ijs en vertoonde
zich in het volle licht.

En gelijktijdig ontsnapte er een uitroep van verwondering en van
medelijden aan de borst van Gromski en van James.

Het haar van kapitein Ford was spierwit geworden.








VEERTIENDE HOOFDSTUK.

MEN NADERT HET DOEL.


De ijslaag, die de wateren der Oceanen bedekt, bezit, evenals de
aardschors, eene eigenaardige geologie. Men vindt daarop terrassen,
rotsen, bergen, vlakten en plateau's, evenals op het oppervlak der
aarde. Alleen is de stof, waarvan de natuur zich heeft bediend om deze
vormen te scheppen, dezelfde, daar ijs altijd en overal ijs blijft,
welke ook de vormen en de omtrekken mogen zijn, waaronder het zich
voordoet. Deze ijsvelden vertoonen dan ook een wereld op zich zelf,
die evenwel hare eigenaardige schoonheden en geheimen bezit, evenals
het vasteland.

De veertien dagen, gedurende welke de zon in de poolstreken schier niet
ondergaat, verspreiden overal zulke schitterende glansen, dat nergens
anders het verrukte oog een dergelijk tooneel kan aanschouwen. Bij
den opgang der zon baden de toppen der bergen zich in purper en goud;
de ijsbergen, die op de sombere wateren van den Oceaan drijven,
schitteren door de terugkaatsing der zonnestralen als ontzaglijke
smaragden; de piramiden en de muren, gedurende den wintertijd door
den ijsduivel opeengestapeld, tooien zich met den glans der opalen
en der robijnen; de zonneschijf legt een breeden en bloedigen weg
over de onafzienbare sneeuwvelden af.

Laat ons de gedaanteverwisseling van het poolijs eens wat nader
beschouwen. Het oppervlak van den Oceaan is in de lente met eene
dunne laag ijs bedekt, die zich gedurende den afgeloopen winter
heeft gevormd. Dit ijs verbreken de golven en verstrooien de winden
al spoedig. Het ijsveld drijft gedurende den zomer rond en wordt,
als het aan de stralen der zon ontsnapt is, in den herfst al grooter
en grooter. Dat noemt men ijsbergen.

In den volgenden winter worden deze ijsbergen nog dikker en
gevaarlijker. Wee het schip, dat hunne prooi wordt! Het zal
vruchtelooze pogingen aanwenden om door die onafzienbare ijsvelden
heen te komen; deze zullen het van alle kanten omgeven en insluiten. De
eerste wintervorst voegt al deze ijsmassa's aaneen en sluit het schip
voor vele jaren in.

Als de zomer gekomen is, schiet de zon, die het firmament niet verlaat,
vruchteloos hare stralen op die tallooze ijsschotsen; zij bieden een
krachtigen weerstand aan de werking der warmte, zij worden zelfs
sterker en vormen uitgestrekte ijsvelden, die de vlakten in deze
ijswereld zijn.

De onderzoekers der poolstreken kennen ze zeer goed, daar zij op
hunne hobbelige vlakten tochten van verscheidene tientallen mijlen
hebben gedaan. En deze weg is nog de beste voor de beladen sleden en
de uitgeputte reizigers.

Maar zulk eene ontzaglijke ijsvlakte blijft slechts zelden lang
aaneen. De Oceaan, door de lente- of de herfststormen in beweging
gebracht, breekt haar door zijne machtige golven, werpt de ijsblokken
tegen elkander aan en stapelt ze op elkander. Zulk eene worsteling
wijzigt in eenige dagen het voorkomen van het ijsveld, zoodat het niet
meer te herkennen is. In plaats van de vlakte vertoonen zich grillige
opeenhoopingen, een chaos van stukken ijs, die opeengestapelde muren
en bergen vormen.

Dikwijls verwijderen de groote ijsvelden, door den wind voortgestuwd,
zich van elkander; dan vormen zich ledige plekken, die weldra met
een mengelmoes van stukken ijs en sneeuw gevuld worden.

In den zomer of gedurende den dooi worden zulke spleten voor den
onervaren reiziger een gevaarlijke strik. De winden en de stroomen
drijven de massa's ijs steeds van de eene plaats naar de andere. Alleen
het ijs van het vasteland, dat de aarde met een gordel van kristal
omgeeft, blijft onbeweeglijk. Deze gordel ducht den zomer niet; hij
smelt wel is waar gedeeltelijk, maar verdwijnt nooit. De stralen
der zon maken daarin breede spleten, gelijkende op de fjorden
van Noorwegen, en door deze spleten bereikt de walvischvanger,
die zijne prooi vervolgt, de kust zelf. Het ijs van het vasteland
is het veiligste toevluchtsoord voor de schipbreukelingen, die
aan een gebroken ijsveld ontvlucht zijn. Veel verder van de kusten
bevinden zich gewoonlijk de oudste formatiën van deze doode wereld,
de groote ijsvelden, die op de plateau's van het vasteland gelijken
en die dikwijls hoog boven de wateren van den Oceaan uitsteken. Vele
winters hebben deze ijsmassa's doen ontstaan.

Het ijsveld, dat omgeven is door eene keten van bergen, die op
verschillende tijden ontstaan zijn, levert een onoverkomelijken
hinderpaal voor de stoutmoedige reizigers op. Zelfs de orkanen,
die de golven van den Oceaan opzweepen, blijven machteloos tegen
deze ijsmassa's.

De ijsvelden aan de Zuidpool hebben een woest voorkomen, dat zelfs
reizigers, die aan de verschrikkingen van den Noordpooloceaan gewoon
zijn, eene huivering door de leden jaagt.

Zulke hinderpalen moesten onze kloeke reizigers te boven komen om
hun doel te bereiken.

Eene onoverwinlijke macht dreef kapitein Ford naar de pool. Hij kon
daaraan geen weerstand bieden ondanks de gevaren, die uit de minste
vertraging konden voortvloeien. Thans hadden onze reizigers nog juist
den tijd om naar den ballon terug te keeren. Maar op alle bezwaren,
die de ingenieur te berde bracht, antwoordde Ford slechts: "Laat mij
maar alleen naar de pool gaan!" en stopte met dat antwoord den mond
aan zijne metgezellen.

Een onuitputtelijke voorraad ziekelijke geestkracht en onuitbluschbaren
ijver vertoonde zich eensklaps bij dezen man, die in weinige
dagen grijs geworden was. Hij was onvermoeid in het beklimmen van
puntige ijsblokken en stelde daarbij zijne kameraden altijd in de
schaduw. James en Gromski hadden al hunne krachten noodig om hem niet
uit het oog te verliezen.

Deze gejaagde reis duurde tot aan den 14den Januari. Op den middag
merkte de stuurman op, dat de ijsvlakte minder afwisselend werd;
de groote blokken en de lange muren, die den weg versperden, waren
verdwenen; daarentegen werden de kloven steeds talrijker.

De ingenieur, door de vermoeienissen der reis uitgeput, kon zich
nauwelijks meer staande houden.

"Ik kan niet verder," zeide hij, terwijl hij tegen den ijsmuur ging
aanleunen waarlangs hun weg liep.

"Ik gevoel mij ook uitgeput," mompelde de stuurman. "Maar de kapitein
zal ook wel spoedig halt houden."

"Waarom?"

"Omdat wij ons morgen bij de zee, waar deze geheel vrij van ijs
is, zullen bevinden," antwoordde de stuurman, terwijl hij naar den
horizon wees.

"En is het einde van het ijsveld nog ver hier vandaan?"

"We kunnen op zijne oppervlakte nog een dozijn kilometers afleggen
en dan halt houden."

"De kapitein moet het maar weten."

James haalde de schouders op.

"Waarom zouden we er niet dadelijk heengaan?"

De ingenieur verwachtte geen ander antwoord van den ouden zeeman. Na
een weinig op een ijsblok uitgerust te hebben, volgde hij Ford
weder, die geen oogenblik bleef staan. De voorspelling van James,
op de verandering van de kleur des hemels gebouwd, kwam al spoedig
uit. Het ijsveld werd al minder en minder dik. Eindelijk merkte de
ingenieur eene groote hoeveelheid ronde of ovale openingen op, die,
zooals de ervaren James verklaarde, door zeehonden gemaakt waren,
die behoefte hadden om boven het water adem te scheppen.

Deze reis over het smeltende ijs kon niet lang duren.

"Pas op, kapitein!" riep Gromski den kapitein toe, die zich al verder
en verder verwijderde.

Maar Ford keerde zich zelfs niet om en liep onafgebroken
voort. Verscheidene malen viel hij, maar stond onmiddellijk weder op.

Deze koortsachtige hardnekkigheid maakte de ongerustheid van zijne
kameraden al meer en meer gaande.

"Maar hij zal verdrinken!" riep Gromski uit, toen hij Ford de
gevaarlijke plaatsen zag naderen.

"Dan zullen wij beiden verdrinken," antwoordde de stuurman.

Dit zeggende, volgde de oude zeeman den kapitein.

"Voorwaarts, James," zeide Ford volijverig, toen hij den stuurman
naast zich zag. "We hebben nog maar twintig kilometers af te leggen."

"We hebben den Oceaan vóór ons, kapitein."

"Voorwaarts, zeg ik je," antwoordde de kapitein.

Deze hardnekkigheid maakte James wanhopig.

"Kapitein, we moeten terugkeeren," zeide hij op een beslisten toon,
terwijl hij hem den weg versperde.

"Dat nooit van mijn leven, James. We zullen tot het einde toe
volhouden."

"Het ijs is broos..."

"Ben je dan bang?" vroeg Ford op bitteren toon, terwijl hij den
stuurman spottend aankeek.

"Ik?" riep de oude zeeman verontwaardigd uit, "zou ik bang zijn,
kapitein?"

Dit verwijt ontwapende Ford.

"Neem mij niet kwalijk, ouwe jongen," zeide hij, terwijl hij hem
de hand drukte. "Ik weet wel, dat je, als je bang bent, voor mij
bang bent. Doch wees maar gerust: ik zal, zoodra ik aan de open zee
kom, terugkeeren. Men moet zich zelf niets te verwijten hebben, zie
je. Vergeet verder niet, dat iedere voetstap ons nader aan de pool
brengt. Zie je dien ijsberg aan den horizon?... Daar is zij!"

"Ach, hadden we maar eene kano!"

En Ford, die een oogenblik was blijven staan, wrong zich van wanhoop
in de handen. Hij leed onuitsprekelijk, toen hij zich zoo nabij het
doel zag, en toch moest erkennen, dat het niet te bereiken was.

"We kunnen nog twee à drie kilometers afleggen," zeide hij. "Waar is
de ingenieur?"

"Hij is achtergebleven, daar de krachten hem ontzonken zijn."

"Hij zal wel achteraan komen. Voorwaarts, ouwe jongen."

De stuurman zag wel in, dat geenerlei macht in staat zou wezen om
den kapitein terug te houden; hij vergezelde hem dus zwijgend.

Op een afstand van een kilometer van daar vertoonde het ijsveld
eenige wakken. Ford zwichtte echter niet voor deze hinderpalen. Met
heldenmoed liep hij over de ijsblokken heen en bekommerde zich weinig
om het gevaar. Verscheidene malen bewoog het ijs onder zijne voeten en
kraakte onheilspellend. James bleef dan even stilstaan om het gewicht
niet te vermeerderen. Deze gevaarlijke tocht naderde zijn einde;
want eenige honderdtallen schreden van den kapitein af klotsten de
golven om het ijsveld heen. Het ijsveld, waarop de beide zeelieden
zich bevonden, bewoog zich even onder den invloed der golven.

Toen bleef Ford stilstaan en vestigde den blik op de vloeibare vlakte,
als wilde hij daarop het geheimzinnige punt ontdekken, dat het doel
van al zijn streven was.

"Twee mijlen, slechts twee mijlen! En het is onmogelijk, een stap
verder te doen," mompelde hij. "Ach!"

En bij dezen uitroep, waaruit zijne eigen onmacht bleek, wilde de
kapitein zich de haren van wanhoop uit het hoofd rukken.

"Kapitein!" riep James met tranen in de oogen, terwijl hij naar hem
toe ging en hem de hand toestak.

Maar Ford antwoordde niet. Onversaagd ging hij de golven te gemoet.

Eensklaps brak de broze ijskorst en verdween de kapitein onder het ijs.

Duizend kilometers boven den Zuidpooloceaan af te leggen, door te
dringen tot de geheimzinnige diepten van het zuidelijk vasteland, dat
zonder eenigen twijfel het ontoegankelijkste gedeelte van onze planeet
is, zich eindelijk een weg te midden van het poolijs te banen,--dat
zijn zonder twijfel heldendaden, waardig om in de geschiedenis der
ontdekkingsreizen geboekstaafd te worden. Het scheen, dat de mannen,
die deze heldendaad hadden weten te volbrengen, het vurig verlangde
doel moesten bereiken. Intusschen geschiedde dit niet. Onze reizigers
moesten, na ontzaglijke hinderpalen te boven gekomen te zijn, zwichten
voor iets, dat schijnbaar het onbeduidendste van alles was, voor het
water. Hun bewonderenswaardige luchtballon, die bestemd was om zich
door de lucht voort te stuwen, kon hen niet tot het gewenschte doel
voeren. Kapitein Ford had alle pogingen aangewend om het recht te
hebben, de woorden uit te spreken:

"Hier is de Zuidpool: zij bevindt zich vlak onder mijne voeten!"

Hij zou zijn wetenschappelijk fanatisme zeker met zijn leven geboet
hebben, indien niet de stuurman hem met eigen levensgevaar had gered.

Het einde van het ijsveld was tevens het einde van de reis onzer
helden.

Ford zag dit zelf in, en de eerste woorden, die hem van de lippen
kwamen, toen hij uit eene langdurige bewusteloosheid ontwaakte,
waren deze:

"Laat ons terugkeeren, kameraden."

Op den 15den Januari, op den middag, richtte de kapitein met eene
hand, trillende van ontroering, den sextant naar de poolzon om met
zooveel zekerheid, als maar mogelijk was, het punt te bepalen, dat
zij bijna bereikt hadden. Het was een plechtig oogenblik. Nadat de
waarnemingen gedaan waren, zette de ingenieur midden op de kaart van
het zuidelijke halfrond een kruisje; dit bevond zich nog geen twee
geographische mijlen van de Zuidpool.

De stuurman had het hoofd afgewend en stortte tranen.

Waren het tranen van vreugde of van teleurgestelde hoop? Wat Gromski
aangaat, zijne borst zwol van trots en van blijdschap. De ingenieur nam
de dingen, zooals zij waren; er was in hem niets van dat overdrevene,
dat den kapitein kenmerkte. Wat hij verricht had, was hem voldoende. Nu
had hij slechts één wensch, en wel de tijding van zijn schitterenden
tocht zoo spoedig mogelijk wereldkundig te maken.

Na eene rust van twaalf uren richtten onze reizigers zich naar het
Noorden en deden hun uiterste best om den ballon terug te vinden. De
ingenieur maakte zich niet weinig bekommerd over den toestand van
den luchtballon. Zou het gas er nog niet uit ontsnapt zijn? Zouden
zij niet te laat komen?--Deze gedachten hielden Gromski voortdurend
bezig: hij had een voorgevoel van een gevaar. De taaie volharding
van den kapitein kon noodlottige gevolgen hebben, zoowel voor hem
zelf als voor zijne kameraden.

Daar onze reizigers er tegen opzagen, opnieuw een tocht door de keten
van ijsbergen te doen, richtten zij zich een weinig naar het Oosten,
in de hoop, dat zij ze zijdelings zouden kunnen laten liggen.

Op den derden dag echter kwamen zij tot de overtuiging, dat de
nieuwe weg veel moeilijker was dan de oude. De keten van ijsbergen
strekte zich wel is waar niet ver uit; maar het ijsveld eindigde
op 15 kilometers ten Oosten. Toen onze reizigers deze grens
bereikt hadden, kwamen zij aan een echten doolhof van ontzaglijk
poolijs. Al de vermoeienissen en al de bezwaren, waaraan zij tot
dusverre blootgesteld waren geweest, waren slechts eene kleinigheid
in vergelijking met hetgeen zij nu te verduren hadden. Zij klommen met
moeite van het eene ijsblok op het andere. De Zuidpooloceaan vertoonde
zich aan onze drie helden in al zijne verschrikkelijkheid. Deze
terugreis was slechts eene onafgebroken en hevige worsteling tegen
de natuurkrachten,--eene worsteling, waarbij bloedige gevechten,
met de wapenen in de hand, slechts kinderspel zijn. Dáár is slechts
eene oogenblikkelijke opgewondenheid noodig om de overwinning te
behalen, eene opgewondenheid, die met den kruitdamp verdwijnt. Hier
wordt eene geestkracht vereischt, die aan alles weerstand biedt,
een ijzeren wil. De ingenieur en zijne metgezellen gevoelden zich
nu sterk genoeg om aan alle gevaren der reis het hoofd te bieden;
zij werden weder bezield met de hoop, den luchtballon spoedig te
bereiken en onmiddellijk het Land des Doods te verlaten.

Maar op den 19den, na een vermoeienden tocht van drie dagen, waren
onze reizigers nog niet verder dan 10 kilometers gevorderd.

Het is dus niet te verwonderen, dat de twijfel langzamerhand hunne
harten binnensloop, om eindelijk tot volslagen wanhoop over te
gaan. Gedurende de volgende dagen vorderde men nog minder dan vroeger.

Van den top van een ijsblok zagen zij nog zonder moeite de plaats,
die zij sedert 24 uren hadden verlaten. Dikwijls moesten zij, na
een geheelen dag tusschen de ijsblokken voortgetrokken te zijn,
een anderen weg zoeken.

Op den 23sten bevonden onze reizigers zich, na 2 kilometers over
de woeste ijsvelden afgelegd te hebben, eensklaps vóór eene breede
kloof. Op een afstand van ongeveer 20 meters kwam uit de sluimerende
wateren van den Oceaan een oud ijsveld te voorschijn, dat door
reusachtige ijsbergen omgeven was. De ingenieur zocht vruchteloos de
plaats, waar de twee ijsvelden zich met elkaar vereenigden. Men liep
langs de kloof heen, maar was genoodzaakt, na verloop van eenige uren
terug te keeren, daar de kloof al breeder en breeder werd.

"We moeten er, denk ik, overheen zwemmen," zei de ingenieur, terwijl
hij bleef stilstaan. "Het koude water zal ons zeker geen goed doen,
maar ik zie er geen ander middel op. Wat dunkt u er van, kapitein?"

Ford haalde onverschillig de schouders op.

"Wat mij aangaat, ik doe geen stap verder: het is tijd om er een einde
aan te maken. Waarom zich met illusiën te vleien, Mijnheer? Uw ballon
bevat sedert twee weken geen enkelen kubieken meter gas meer! Ik
geef er dan nog maar de voorkeur aan, in de nabijheid van de pool
te sterven."

De kapitein zeide dit op een kalmen, gelaten toon, die het bloed in
de aderen van Gromski deed stollen.

Ja! Waarom zich met eene ijdele hoop te vleien? Drie weken waren
er verloopen sedert het oogenblik, waarop men den luchtballon had
verlaten. De ingenieur erkende in den grond zijns harten, dat de
voorspellingen van den kapitein juist waren. Nochtans beschouwde hij
het als zijn plicht, den moed zijner kameraden staande te houden.

"Ik heb de ondoordringbaarheid van het omhulsel van mijn luchtballon
niet nauwkeurig genoeg vastgesteld," zeide hij. "Misschien heeft
hij slechts een derde gedeelte van zijn gas ingehouden. Dan zullen
wij in geval van nood een anderen, lichteren dienen te vervaardigen,
dan zullen wij den stoomketel en de machine wegwerpen...."

"Dat alles is slechts eene illusie," viel Ford hem in de rede. "Zulk
een luchtballon zal nimmer drie menschen kunnen dragen. Keer zelf
terug, als ge kunt, Mijnheer. Wat mij aangaat, ik blijf hier."

Het gelukte Gromski echter, de moedeloosheid van zijn metgezel te
overwinnen.

Nadat onze reizigers de kloof overgegaan waren met behulp van een touw,
dat van den eenen kant naar den anderen als een hangende brug gespannen
was, begaven zij zich weder over de maagdelijke ijsvelden op weg.

Als de ingenieur de vermagerde en wanhopige gezichten van zijne
metgezellen gadesloeg, dan verweet hij zich de lichtvaardigheid,
waarmee hij hunne hoop had staande gehouden. Maar bij eenig nadenken
overtuigde hij er zich van, dat er in zijn eigen hart eene hoop
leefde, die door geenerlei redeneering kon uitgebluscht worden.--Als
het gas nog eens niet was ontsnapt, dank zij de dunne laag aluminium,
waarmee het omhulsel bedekt was!....

Door deze gedachte bezield, liep Gromski met vasten stap voort,
beklom het eerst de ijsblokken, vond doortochten te midden van den
chaos van ijsvelden en moedigde met woorden en gebaren den kapitein
en James aan. Deze uiterste pogingen zouden echter tot niets geleid
hebben, indien niet een toeval onze reizigers op den goeden weg had
gebracht. Het bleek inderdaad, dat het oude ijsveld, hetwelk men met
zooveel moeite overgestoken was, aan een ander grensde, dat zich ver
naar het Noorden uitstrekte.

Op den 24sten vertoonden de omtrekken der rotsen op de kust, te midden
waarvan de ballon zich bevond, zich eindelijk aan den horizon. De
poolzon wees aan, dat het juist middernacht was, toen onze drie
vrienden op eene kaap aankwamen, die omstreeks twintig meters boven het
oppervlak van den Oceaan verheven was, en van welken top de kapitein
zonder moeite het uitgestrekte ijsveld met zijne noodlottige keten
van bergen kon onderscheiden.

Zij legden den kleinen afstand, die hen van den ballon scheidde,
zonder al te veel moeite langs de kust af, over het ijs van het
vasteland, dat de rotsen omgaf. Nadat de ingenieur zijne metgezellen
vooruitgegaan was, beklom hij met een kloppend hart den heuvel, liep
over de rotsen heen en bleef plotseling onbeweeglijk als een standbeeld
nabij de plaats staan, waar de luchtballon door hen achtergelaten was.

In plaats van het reusachtige lichaam van den ballon lag er eene
vormlooze massa op den grond, een berg van verfrommeld doek, waaruit de
uiteinden van het ledige schuitje te voorschijn kwamen. Gromski bekwam
eerst van zijne verbazing, toen Ford hem de hand op den schouder legde.

"Ha, ha, ha!" zeide hij, terwijl hij in een akelig gelach
uitbarstte. "Uw ballon heeft zijne ziel verloren! Welnu, geef mij de
hand! We zullen hier te zamen blijven op den afstand van een halven
graad van de Zuidpool!"








VIJFTIENDE HOOFDSTUK.

EENE JACHT OP WALRUSSEN.


Geene reizigers naar de poolstreken hebben, gelooven wij, ooit in zulk
een wanhopigen toestand verkeerd als die, waarin onze luchtreizigers
zich thans bevonden.

De bemanningen van de schepen, die verbrijzeld of door het ijs
ingesloten zijn, kunnen nog redding in hunne sloepen zoeken of
eene poging wagen om te voet de streken te bereiken, die door de
walvischvangers plegen bezocht te worden. Maar nu onze reizigers hun
luchtballon verloren hadden, verkeerden zij in een toestand, waaraan
geen ontkomen meer mogelijk was. De terugreis over den Oceaan was
hun even ondoenlijk als de terugreis door de lucht. Zij bezaten geen
kano. Wat de reis door de bergen, met eeuwige sneeuw en ijs bedekt,
aangaat, deze grensde aan eene belachelijke stoutmoedigheid. Nooit
drong er eenig schip tot aan dit einde der wereld door: het was dus
vruchteloos, eenige hulp van anderen te verwachten.

Alleen het waterstofgas kon hen redden en den verslapten luchtballon
weder doen opzwellen. Maar op de geheele oppervlakte van het
uitgestrekte vasteland aan de Zuidpool zou Gromski de materialen niet
hebben kunnen vinden om dit gas te verkrijgen, en hij dacht daar dan
ook niet aan. Misschien bevonden zich ergens, honderden voeten onder
de rotsen, lagen van ijzer en van zwavel, maar waartoe zouden deze hem
dienen? De scheikunde geeft geen gemakkelijker middel aan de hand om
waterstofgas te verkrijgen dan het een of ander zuur op een metaal
te doen werken; maar al wist zij ook een ander middel, toch zou de
ingenieur daarmee zijn voordeel niet hebben kunnen doen bij gebreke
van de noodige ingrediënten. Men vult de ballons somtijds met lichtgas,
dat veel zwaarder is dan waterstofgas. Maar waar zouden onze reizigers
de steenkolen en de distilleertoestellen vandaan gekregen hebben?

Terwijl de ingenieur over een middel nadacht om het waterstofgas
door iets anders te vervangen, herinnerde hij zich de luchtbollen,
die met behulp van lucht, door warmte verdund, opstijgen. Maar
dergelijke luchtbollen kunnen hun opstijgingsvermogen niet lang
behouden en komen gewoonlijk eenige uren, nadat zij opgestegen zijn,
weder neer. Bovendien vereischen zij eene aanmerkelijke hoeveelheid
brandstof, die onze reizigers niet bezaten. De ingenieur was dus
genoodzaakt om te erkennen, dat al zijne wetenschappelijke kennis
machteloos was tegenover de moeilijkheden, die zich voordeden. De
stoutmoedige bemanning van den luchtballon werd bedreigd door het
ellendige lot, dat de "World" in zijn merkwaardig artikel reeds
had voorspeld.

De kapitein en James schikten zich met onverschilligheid in de
treurige werkelijkheid.

Nu deze kloeke zeelieden alle hoop op redding hadden laten varen,
verlangden zij niets meer dan het overige van hun leven ten bate der
wetenschap te besteden.

Zij wijdden zich met een hartstochtelijken ijver aan meteorologische,
magnetische en astronomische onderzoekingen. Ford vervaardigde op den
top van eene ijsrots een klein observatorium, waar hij al zijn tijd
doorbracht met het opteekenen van de temperatuur, den stand van den
barometer en den thermometer, de afwijking van de magneetnaald, in één
woord met het bijeenbrengen van overvloedig wetenschappelijk materiaal.

"We zullen op onzen post sterven," herhaalde hij. "De resultaten van
onze nasporingen zullen misschien eenmaal iemand in handen vallen. Wij
zullen er nog vele tot aan den herfst kunnen doen."

James verliet geen enkel oogenblik den kapitein en hielp hem
voortdurend bij zijne werkzaamheden.

Gromski staarde deze mannen met gemelijkheid aan; de overdreven ijver
van Ford verwonderde en verbitterde hem tegelijkertijd.

Was het eigenlijk niet de hardnekkigheid van den kapitein, die den
tocht had doen mislukken?

Zonder dezen tocht over het ijs en zonder de vertraging, daardoor
ontstaan, zou de ballon nog het een of ander bewoond land hebben kunnen
bereiken. Deze gedachten verbitterden het hart van den ingenieur,
en de gelatenheid van zijne metgezellen boezemde hem bijna afkeer in.

In plaats van deel te nemen aan de wetenschappelijke onderzoekingen,
zwierf Gromski op de kust of in de nabijheid van den luchtballon rond,
alsof hij nog een middel ter redding hoopte te ontdekken.

Er verliep eene week.

Op den 25sten Februari, toen de kapitein juist bezig was met het
opteekenen van den stand van den barometer, bleef Gromski eensklaps
bij hem staan. Zijne tegenwoordigheid in het observatorium verwonderde
Ford en was hem blijkbaar aangenaam.

"Zoo! Gij hier, Mijnheer?" vroeg hij hem, terwijl hij de temperatuur
opteekende. "Dat vind ik best. Ge hebt zeker besloten, deel aan onzen
arbeid te nemen, niet waar?"

Als men het bleeke gelaat van den kapitein, dat nu van voldoening
straalde, had gezien, dan zou men gezegd hebben, dat hij den toestand,
waarin hij verkeerde, geheel vergeten had. En inderdaad, zooals
hij in zijne waarnemingen verdiept was, gevoelde hij zich even vrij
als op het verdek van een schip, dat ieder oogenblik het anker kan
lichten. Het gevaar, dat nog in de verte lag, bedierf voor hem het
tegenwoordige niet.

"Naar ik zie, hebt ge u hier vrij goed ingericht," zeide Gromski,
terwijl hij een blik om zich heen sloeg. "Ik geloof, dat ge plan hebt
om hier nog lang te blijven."

Deze woorden werden uitgesproken op een toon, die de aandacht van
Ford trok.

"Wel, mij dunkt, dat we maar al te veel tijd ter onzer beschikking
hebben," antwoordde de kapitein. "Ook ik heb plan om eens een
tochtje langs de kust te doen. Ik moet echter eerst eene kaart van
de poolstreken vervaardigen en vooral te weten komen, of de zee, die
wij gezien hebben, niet eene baai is, die vrij diep in het vasteland
van de Zuidpool inloopt."

"Dat is alles goed en wel, kapitein, maar ge moet van deze plannen
afzien," zeide Gromski.

"En waarom?"

"Omdat.... omdat we terugkeeren...."

Deze woorden, hoewel zij blijkbaar onwaarschijnlijk waren, werden
op zulk een beslisten toon uitgesproken, dat Ford niet terstond een
antwoord vond.

"Wat? Keeren we terug?" vroeg hij eindelijk, terwijl hij groote
oogen opzette.

"Op de eenvoudigste manier, kapitein," antwoordde Gromski koel. "We
zullen ons naar Amerika begeven of misschien wel naar Australië:
in allen gevalle verlaten we het zesde werelddeel."

"Dus natuurlijk te voet," zeide James, die het gesprek met eene
onbeschrijfelijke verwondering had aangehoord.

Men zal zeker aan het antwoord van den ouden zeeman merken, dat hij er
eenigermate aan twijfelde, of de ingenieur wel goed bij het hoofd was.

"Ik denk niet aan zulk een dwaze onderneming," zeide Gromski. "Je zult
toch wel weten, dat men Amerika niet over land bereiken kan. Mijn
plan is gewaagd--dat moet ik erkennen--en ik reken er ook volstrekt
niet op, dat het zal gelukken. Maar het zij zoo! We hebben immers
niets meer te verliezen?"

"Zullen we dan een kano van huiden vervaardigen en over zee
terugkeeren, Mijnheer?"

"Volstrekt niet. We zullen met een luchtballon vertrekken."

Ford maakte een gebaar van ongeduld.

"Als ge plan hebt om den ballon met warme lucht te vullen, dan wil ik
liever hier blijven dan te midden der ijsvelden of in zee omkomen. We
zullen het met zulk een ballon niet ver brengen."

"Ik denk niet aan warme lucht."

"Dan aan gas?" vroeg Ford, terwijl hij haastig opstond.

"Aan waterdamp, kapitein."

"Aan waterdamp? Heeft men ballons ooit met waterdamp gevuld?"

"Ik spreek in vollen ernst, kapitein," antwoordde Gromski, terwijl
hij zich op een steen nabij den sextant neerzette. "Ik heb rijpelijk
over mijn plan nagedacht en alles goed overwogen. Ge bedriegt u,
als ge denkt, dat men zich niet van waterdamp kan bedienen om een
luchtballon te vullen. Kijk maar eens naar de wolken! Zij bestaan
daaruit en drijven toch in de lucht."

"Maar met de wolken is het een heel ander geval."

"Een ander geval, zegt ge? Naar mijne meening bewijzen de wolken,
dat waterdamp lichter is dan de lucht, zelfs wanneer de temperatuur
daarvan niet zeer hoog is en hare dichtheid het gemiddelde niet te
boven gaat. Herinnert ge u niet een Engelschman, die, evenals ik,
luchtballons, bestemd om eene reis naar de pool te doen, met waterdamp
wilde vullen?"

"Maar de waterdamp zal al spoedig in den ballon samengeperst
worden...."

"Ik verzeker u, dat dit niet zoo spoedig zal gebeuren. De wolken
blijven zeer lang in de lucht drijven, zonder dat zij samengeperst
worden. Ik denk, dat wij, als we door een vrij krachtigen wind worden
voortgestuwd, er in zullen slagen, verscheidene duizenden kilometers
af te leggen, als we niet te hoog stijgen. Overigens zullen wij ons
best doen om in het inwendige van den luchtballon eene temperatuur
te onderhouden, hoog genoeg om de samenpersing van den damp te
verhinderen."

"Maar waar zullen we de noodige brandstof vandaan halen om deze
ontzaglijke hoeveelheid damp te verkrijgen? We hebben, zooals ge weet,
geen enkel stuk hout, geen enkelen druppel benzine."

"Maar er is in den ballon nog een weinig waterstofgas overgebleven."

Nadat de ingenieur deze laatste tegenwerping weerlegd had, stond hij
op en omhelsde den kapitein.

"We zullen dus vertrekken," mompelde James. "Ik begin te gelooven,
dat voor u niets onmogelijk is. Als het ons gelukt om te vertrekken,
dan zijt ge een toovenaar."

Inderdaad beschouwde de oude zeeman den ingenieur met een
eerbied, waarin wel eenige ongerustheid gemengd was. Hij kon zijne
wetenschappelijke bewijsgronden wel niet begrijpen; maar het gezicht
van den kapitein deed hem gelooven, dat zij op een hechten grondslag
berustten.

"Ééne voorwaarde is echter onmisbaar: we moeten ons geene illusiën
maken," zeide Gromski. "Ik sta er u volstrekt niet voor in, dat onze
reis gelukkig zal afloopen. De mogelijkheid bestaat, dat wij in de
wateren van den Oceaan of op de besneeuwde vlakten van het zuidelijk
vasteland zullen omkomen."

"Ik begrijp het: ge belooft ons geen pleizierige reis," mompelde
de stuurman.

"Daalt de barometer niet?" vroeg de ingenieur na een oogenblik van
stilzwijgen.

"Ja, een weinig."

"Dat is goed! We moeten een storm hebben."

"Wilt ge dan met een storm vertrekken?"

"Ja, kapitein! Alleen een hevige storm is in staat om ons in een dag
eenige duizenden kilometers verder te brengen. Als we ons aan een
matigen wind toevertrouwden, zouden we eenige honderden kilometers
van hier dalen."

"Dus met den eersten den besten storm, Mijnheer?"

"Ja, kapitein."

Het plan van den ingenieur was even oorspronkelijk als gewaagd.

Met een luchtballon, met waterdamp gevuld, een uitgestrekt vasteland
en den Oceaan over te steken!

Zulk een plan kon slechts opkomen in het brein van een krankzinnige
of in het hoofd van menschen, die niets meer te verliezen hebben.

Onze reizigers behoorden juist tot de laatste soort.

Zonder onderkomen, zonder levensmiddelen en zonder brandstoffen,
waren zij veroordeeld om bij de komst van vorst en sneeuwjachten
om te komen. De strijd, met eene flauwe hoop op overwinning, scheen
hun dus de voorkeur te verdienen boven een lijdelijk schikken in hun
treurig lot.

Gromski, die altijd vol moed was, als het er om te doen was, een
stoutmoedig plan ten uitvoer te brengen, begaf zich met ijver aan
den arbeid.

Om den ballon geheel op te vullen, had de ingenieur 3000 kubieke meters
waterdamp noodig. En daar een kubieke meter waterdamp omstreeks 800
grammen weegt, moest hij dus 2400 kilogrammen water in damp veranderen.

"Het is niet mogelijk, zooveel damp in den ballon te brengen,"
zei de kapitein. "Als we ons eens aan het ballonnetje
toevertrouwden... Misschien zou dat ons wel kunnen dragen."

"Onmogelijk, kapitein. We zouden na verloop van 24 uren dalen; want
het ballonnetje is van gewoon nankin, met eene laag vernis bedekt."

"Als we onder den ketel eens een gewoon vuur aanlegden," zeide James,
die zich nu ook in het gesprek mengde.

"Heb je dan hout?" vroeg Gromski schouderophalend. "Ik wil wedden,
dat je op een afstand van tien en zelfs van twintig mijlen in den
omtrek niets zult vinden om vuur te maken. Men treft, voor zooverre
ik weet, slechts zeer zelden hout in den Zuidpooloceaan aan."

"Ik heb niet van hout gesproken," antwoordde de stuurman eenigszins
geraakt.

"Maar wat drommel! Wat wil je dan branden?"

In plaats van antwoord te geven, glimlachte de oude stuurman
geheimzinnig.

"Dat is mijn zaak," antwoordde hij. "Ik verbind mij om u binnen
acht dagen honderd kilogrammen van eene uitstekende brandstof
te verschaffen, van eene brandstof, waarvan de Eskimo's zich ook
bedienen."

"Ik ben nieuwsgierig om te weten, wat je daarvoor noodig hebt."

"Niets dan een ketel, Mijnheer."

"Maar waar zullen we dien vandaan halen? De reservoirs met benzine
zijn ergens op de sneeuwvelden van het Land des Doods gebleven, en
in het schuitje bevindt zich niets, dat voor ketel zou kunnen dienen."

"En deze bol dan?" vroeg de stuurman, terwijl hij naar de machine
van aluminium wees.

"Dat is waar. Ofschoon hij uit twee helften bestaat, die vast aan
elkaar gesoldeerd zijn, denk ik er in te slagen, ze van elkander te
scheiden en op die wijze twee platte ketels te verkrijgen. Als jij
je maar verbindt om de brandstof te verschaffen."

"Ik zal zorgen, dat ge die over een week hebt."

"Dat zou heerlijk zijn. Als je je woord maar houdt."

"Ik houd altijd mijn woord, Mijnheer."

En de oude zeeman begon onmiddellijk zijne geheimzinnige plannen
te volvoeren.

De ingenieur, wiens nieuwsgierigheid niet weinig gaande gemaakt was,
volgde al de bewegingen van den stuurman. Het was immers moeilijk te
gelooven, dat hij brandstof zou vinden in deze woestijn, die nagenoeg
van allen plantengroei verstoken was. Gromski dacht eerst, dat de
stuurman naar steenkolenlagen wilde gaan zoeken, die men somtijds in
de Noordpoolstreken aantreft.

Maar James dacht blijkbaar niet aan dergelijke brandstoffen, daar hij
uit het schuitje drie lange stokken van bamboes ging halen. Nadat
hij daaraan een scherpe punt gemaakt had, maakte hij ze tot groote
en stevige lansen.

"Wilt gij mij helpen?" vroeg hij aan Gromski, terwijl hij met deze
zonderlinge wapenen naar hem toe ging.

"Maar waaraan? Moeten we tegen de inwoners van dit vasteland ten
strijde trekken?"

"Juist zoo! Ge hebt het geraden. Wij zullen van hen trachten te
verkrijgen wat we aan brandstoffen noodig hebben. Neem uw revolver
of, wat nog beter is, geef die aan den kapitein. Bij gebreke van een
beter wapen zal dit ons ook van zeer veel dienst kunnen zijn."

"Wanneer zullen we den oorlog beginnen?"

"Onmiddellijk. De vijand is in onze nabijheid: hij wacht op
ons. Komaan!"

Bij deze woorden liep de zeeman vooruit en begaf zich terstond naar
de zee. Na een halfuur geloopen te hebben, daalden onze reizigers
van de rotsen af en bevonden zich op het ijs van het vasteland, dat
de kusten omgaf. De ingenieur wilde juist vragen, waar de vijand was,
toen James plotseling bleef staan en met den vinger naar een twintigtal
zwarte plekken wees, die zich op de sneeuw afteekenden.

"Dáár is onze brandstof, Mijnheer," zeide hij.

Gromski, die oplettend naar deze donkere plekken had gekeken, herkende
daarin tot zijne verbazing levende wezens.

"Maar dat zijn robben!" riep de ingenieur lachende uit.

"Neen, het zijn zeekoeien: die zijn grooter en zwaarder dan robben,"
antwoordde James.

"O, nu begrijp ik het al!" zeide Gromski; "je wilt het vet van deze
dieren als brandstof gebruiken. Ik moet erkennen, dat zulk een plan
mij nooit in het hoofd zou gekomen zijn."

"En ik had nooit kunnen denken, dat gewone waterdamp ons uit deze
woestijn zou kunnen brengen."

"Maar dat vet zal toch wel branden, niet waar?"

"We zullen er olie uit halen, die ons met een weinig mos een heerlijk
vuur zal opleveren."

Dit zeggende, ging de stuurman haastig naar de dieren toe, zonder
zelfs eene poging te doen om zich voor hen te verbergen.

"Ze hebben nog niet met den harpoen en het mes der walvischvangers
te doen gehad," zeide hij. "Die arme dieren zullen nu te weten komen,
dat de mensch hun gevaarlijkste vijand is."

Inderdaad keken de reusachtige zeekoeien zonder eenige ongerustheid
naar onze reizigers. Zij lagen, op haar gemak uitgestrekt, op den
kant van eene breede kloof. De mannetjes hieven van tijd tot tijd een
vreeselijk gehuil aan, terwijl zij den kop oprichtten; de wijfjes,
die door hare jongen omgeven waren, wijdden zich aan hare moederlijke
bezigheden.

"Komaan! Aan het werk! Gauw en goed!" riep de stuurman uit, terwijl
hij zijn stok ophief. "Raak ze op den neus: dat is de gevoeligste
plek van deze monsters."

Daarop doodde hij een jong mannetje, dat hem nieuwsgierig met zijne
ronde oogen aankeek. De kapitein van zijn kant trof een groot wijfje,
dat juist bezig was hare jongen te zoogen. Alleen Gromski kon hiertoe
niet besluiten. De moord van deze onschuldige en ongewapende dieren,
die bovendien onbewust van het gevaar waren, scheen hem eene misdaad
toe.

Daarentegen doodde James wat hij maar dooden kon, terwijl hij met
buitengewone behendigheid en grooten ijver naar rechts en naar links
stokslagen uitdeelde. Het was een werkelijk bloedbad.

Intusschen maakten de dieren, door dezen onverhoedschen aanval
verschrikt, zich haastig uit de voeten, zoodat er op het ijs slechts
vijf dooden overbleven.

"Welnu, we zullen van dit vijftal op zijn minst 300 liters olie
krijgen," zei de stuurman, terwijl bij de hand op een zijner
slachtoffers legde. "Het is jammer, dat zij de vlucht genomen hebben,
omdat wij anders terstond onzen geheelen voorraad brandstof zouden
hebben bijeengebracht."

"Ik zie niet ver hier vandaan een anderen troep," zeide Gromski,
terwijl hij naar een ijsveld wees, dat met eene zachte glooiing naar
de zee afliep.

Nadat James een blik in deze richting geslagen had, bemerkte hij
inderdaad een twintigtal groote dieren, die zich in de zon lagen
te koesteren. Zonder een oogenblik te verliezen, liep hij naar het
ijsveld toe. De kapitein, die zijn revolver aan Gromski overhandigd
had, volgde den stuurman.

"Dat zijn walrussen; met die dieren zullen we meer te stellen
hebben," zei de stuurman, terwijl hij op een afstand van omstreeks
dertig schreden van den troep bleef staan. "Ik ben al nieuwsgierig
om te weten, of zij zich zoo gemakkelijk als de andere zullen laten
verslaan. We zullen het probeeren, niet waar, kapitein?"

En de kloeke zeeman ging, zonder acht te slaan op de ontzaglijke
ijsvelden en het weinig geruststellende voorkomen der monsters,
stoutmoedig voorwaarts.

Zijne aandacht werd getrokken door een groot mannetje, dat gerust lag
te slapen; hij sloop er zachtjes naar toe en trof het zoo onverhoeds
aangevallen dier juist tusschen de oogen.

Hevig gekwetst, nam de walrus de vlucht. Maar James liet zijne prooi
niet los: hij haalde het dier in weinige oogenblikken in en stak het
met de lans onder het schouderblad. Op dit oogenblik kwam ook Ford er
bij en sneed met een behendigen lansstoot den hals van het monster af,
dat duchtig tegenspartelde.

"Hoera!" riep James uit. "Maar laat ons haast maken, daar deze dieren
eindelijk zullen beginnen te begrijpen, wat we met hen voorhebben."

Door dezen goeden uitslag stoutmoediger geworden, begaf de stuurman
zich te midden van den troep en deed een aanval op een ouden walrus
van eene buitengewone lichaamsgrootte.

Maar het dier weerde den aanval met zijne slagtanden af en wierp zich,
terwijl het een woedend gehuil liet hooren, op zijne beurt op zijn
aanvaller. Toen gebeurde er iets zonderlings. Eensklaps omringde
de geheele troep, als op een gegeven sein, onze reizigers. James,
die juist ontsnapt was aan een monster, dat op hem aanviel, kreeg
het met een ander te kwaad, en al spoedig zagen de beide reizigers
zich omringd door eene menigte ronde en afschuwelijke koppen, die
zich met hunne lange witte slagtanden verdedigden.

James liet zich door het gevaar niet verbijsteren. Terwijl hij zich
met zijne lange lans verdedigde, week hij langzaam achterwaarts naar
het hooge gedeelte van het ijsveld, waar hij zich zonder moeite zou
kunnen beveiligen. Duchtig in het nauw gebracht, deelde hij wanhopige
slagen onder de woedende dieren uit. Hoe stevig zijne lans ook wezen
mocht, toch kon hij daarmee de walrussen niet in bedwang houden. Juist
op het oogenblik, waarop de moedige stuurman gevaar liep om onder
de slagtanden van een dier monsters te vallen, gevoelde hij, dat
hij waggelde. Hij zwaaide een oogenblik met de handen, op deze wijze
zijn evenwicht trachtende te bewaren; toen stortte hij in een gapende
kloof neer.

Nu James van het slagveld was verdwenen, werd de toestand van den
kapitein nog hachelijker. Tevergeefs zwaaide de moedige zeeman met
zijne lans. Zijn arm werd moede, en de wonden, die hij toebracht,
dienden slechts om de woede zijner aanvallers te doen toenemen.

Verscheidene malen deed de kapitein eene poging om door de dichte
gelederen zijner aanvallers heen te dringen; maar terstond was hij
genoodzaakt, voor hunne verschrikkelijke slagtanden terug te wijken.

Nadat onze zeeman een mislukten lansstoot had gedaan, verdween hij
onmiddellijk te midden van de zwarte ondieren, die hem omgaven.

Maar op dit oogenblik deden zich kort na elkander vier revolverschoten
hooren; de walrus, door wiens slagtanden de kapitein gevallen was,
richtte zich een oogenblik met inspanning van al zijne krachten
overeind en viel toen dood neer: hij had de kogels in zijn oor
gekregen. Gromski maakte zich dit korte oponthoud ten nutte: nadat hij
zijn laatsten kogel afgeschoten had, die tusschen de ronde oogen van
het naastbijzijnde dier doorgedrongen was, greep hij den kapitein met
zijne krachtige armen aan en haalde hem van onder het onbeweeglijke
lichaam van het monster weg.

"Neem de vlucht!" riep hij uit, terwijl hij hem naar den top van het
ijsveld wees, dat zich als eene piramide verhief.

Al spoedig bevonden de beide reizigers zich op den top dezer piramide,
waar geenerlei gevaar hen meer bedreigde.

Deze voorzorg bleek onnoodig geweest te zijn; want de walrussen,
die door de revolverschoten verschrikt waren, gaven den strijd op en
keerden in aller ijl naar hun element, de zee, terug.

"Maar ginds, in die kloof, is James achtergebleven," riep Ford uit,
terwijl hij zich van de piramide liet afglijden. "We moeten hem
redden!"

De ongerustheid van den kapitein over den stuurman scheen
gerechtvaardigd te zijn. De beide metgezellen hadden hem in de kloof
tusschen de ijsbergen zien vallen, werwaarts ook de walrussen de
vlucht genomen hadden.

Deze dieren, die op het ijs vrij langzaam in hunne bewegingen zijn,
bewegen zich vlug in het water en strijden daarin zelfs met een
gewenschten uitslag tegen den ijsbeer. Als zij ter plaatse kwamen,
waar de stuurman lag, dan zou deze niet aan den dood kunnen ontkomen.

Ford bleef aan den rand der kloof staan en keek naar het troebele
water. Maar hij zag tusschen de walrussen James nergens.

"Verloren!"

Deze wanhopige uitroep werd echter terstond gevolgd door een hoera! dat
van den anderen kant der kloof weerklonk. Nadat Ford in deze richting
had gekeken, zag hij tot zijne groote blijdschap den stuurman, die,
hoewel hij tot op zijn hemd toe nat was, vroolijk lachte. Toen James in
het water gevallen was, had hij zijne tegenwoordigheid van geest niet
verloren. Daar hij een goed zwemmer was, bereikte hij binnen weinige
oogenblikken een ijsblok, waarop hij zich op zijn gemak neerzette. Toen
hij de revolverschoten hoorde en de walrussen de vlucht zag nemen,
begreep hij al spoedig, dat de kapitein ook buiten gevaar was.

De ingenieur liep nu naar de kloof en stak den ouden zeeman zijn stok
toe, met behulp waarvan deze het ijsveld kon bereiken.

"Duizend duivels! Ik dacht niet, dat die ondieren zoo kwaad zouden
zijn," zeide hij, terwijl hij zich naast Ford neerzette. "Ge zijt,
hoop ik, goed en wel aan hunne slagtanden ontkomen, kapitein?"

Helaas! de dappere zeeman kon op de ongeruste vraag van den stuurman
geen bevestigend antwoord geven; want hij droeg op zijn been en in
zijne zijde de sporen der slagtanden van den walrus, dien de ingenieur
zoo juist bijtijds gedood had.

"Wie zou dat gedacht hebben? De walrussen zien er zoo onschuldig
uit!" merkte James aan, nadat hij de wonden van den kapitein
onderzocht had.

"Je hebt daarop te veel gebouwd," antwoordde Gromski. "Misschien
hadden zij al eens meer met vijanden te doen gehad; want zij hebben
terstond onze bedoelingen geraden."

De wonden van den kapitein waren echter niet zeer ernstig. James
verbond ze inderhaast, en men keerde naar de plaats terug, waar de
luchtballon zich bevond.

Eerst den volgenden dag gingen Gromski en James, nadat zij met behulp
van stukken rots een fornuis gemaakt en daarop de beide ketels
geplaatst hadden, naar het ijsveld om aan de gedoode zeekoeien en
walrussen de huid af te stroopen.

Deze lastige bezigheid kostte hun veel tijd. Op den 28sten Februari
begon de stuurman de olie te smelten, terwijl hij als brandstof de
slechtste stukken van het vet en het mos gebruikte, dat hij in de
rotskloven verzameld had.

De oude zeeman had de belofte vervuld, die hij aan Gromski gedaan had;
want acht dagen na de gevaarlijke jacht had hij drie zeekoehuiden,
met olie gevuld, ter zijner beschikking, alsmede een grooten hoop mos.

Gedurende dezen tijd hield de ingenieur zich met het maken van de
noodige toebereidselen bezig. Hij zaagde de bamboesstokken, waarvan
het schuitje vervaardigd was, halverwege af, waardoor het veel lichter
werd, en bracht eene zekere hoeveelheid zoet water bijeen.

Op den 5den Maart was alles, wat er noodig was om waterdamp te
verkrijgen, gereed. De ingenieur wachtte slechts op het oogenblik,
waarop de barometer zou dalen, om alsdan een groot vuur in het fornuis
aan te leggen.








ZESTIENDE HOOFDSTUK.

DOOR DEN STORM MEEGEVOERD.


De lucht bleef onveranderlijk helder, als wilde zij den spot met onze
reizigers drijven. Al spoedig, omstreeks den 15den Maart, kondigde de
eerste vorst aan, dat de winter in aantocht was. Toen de ingenieur
den thermometer raadpleegde, die tot 2 graden beneden het nulpunt
gedaald was, werd hij door angst aangegrepen; want bij eene lage
temperatuur zou het vullen van den ballon zeer moeilijk gaan.

De kapitein teekende verscheidene malen per dag den stand van den
barometer aan, ten einde Gromski den eersten herfststorm te kunnen
aankondigen, die den luchtballon uit de ijswoestijn moest wegvoeren.

Eindelijk, na tien dagen gewacht te hebben, begon er verandering in de
weersgesteldheid te komen. De barometer daalde in den nacht van den
19den in zes uren niet minder dan 15 millimeters. Deze plotselinge
toeneming van de vochtigheid deed tot groote veranderingen in den
dampkring besluiten. De kapitein deelde dit aan Gromski mede, die de
wacht bij den luchtballon hield.

De ingenieur bracht met behulp van James den stoomketel in orde en
drenkte het mos met olie om, dank zij dezen maatregel, het vuur te
kunnen ontsteken, zoodra dit noodig zou wezen.

Toen in den morgen van den 24sten de barometer 745 millimeters aanwees,
begon men, zonder langer te wachten, den ballon te vullen.

"Als het maar geen cycloon wordt!" zei de stuurman gejaagd, terwijl
hij naar de lucht keek, waaraan donkergrijze wolken voortdreven. "Met
een cycloon zouden wij niet ver komen."

Het mos, met olie gedrenkt, was, zooals men al spoedig zag, eene goede
brandstof; het brandde spoedig en gaf eene flinke en hooge vlam. De
ingenieur hoopte den ballon in zes uren te vullen. Hij spaarde de
olie niet, want het was er om te doen, zoo spoedig mogelijk de noodige
hoeveelheid waterdamp te verkrijgen.

Tegen den middag begon de lucht zich met geelachtige wolken als met
een half doorzichtigen sluier te bedekken. Dit was, naar het zeggen
van den stuurman, de voorbode van een orkaan.

De ingenieur wreef zich van blijdschap in de handen, toen hij de
wolken zag, die zich aan den horizon opeenhoopten.

"Laat alle winden maar losbarsten!" zeide hij, terwijl hij nog wat
olie in het vuur goot.

Ford hield zijne oogen onafgebroken op den barometer gevestigd, die
nog voortdurend daalde. Er viel niet aan te twijfelen, of er was een
storm in aantocht.

"Haast u wat!" zei de kapitein, terwijl hij den voorraad gerookte
ganzen en versche eieren in het schuitje neerlegde. "Binnen drie uren
zal de storm opsteken; ik vrees, dat het een sneeuwjacht zal worden,
die voor ons noodlottig zou wezen."

De kloeke zeeman had juist geraden. Omstreeks 4 uur in den namiddag
deden de eerste windvlagen zich gevoelen, welke den ballon, die nu
voor drie vierden gevuld was, heen en weer bewogen. Gromski richtte
het hoofd op en zag de lucht loodkleurige tinten aannemen. Op dezen
somberen achtergrond dreven langzaam eenige witte wolkjes voort.

"Ik heb dikwijls dergelijke wolkjes gezien vóór stormen, die wel
verscheidene dagen achtereen aanhielden," zeide James, die op eene
rots geklommen was.

Ford haastte zich, daar hij het gevaar wel vooruitzag, dat den ballon
zou bedreigen, indien men eens genoodzaakt was, gedurende den storm
boven de kleine vallei op te stijgen.

"Er bestaat geen gevaar," zei de ingenieur. "Onze ballon zal zóó
snel opstijgen, dat wij zelfs de rotsen rondom het schuitje niet
zullen opmerken."

Gedurende dezen tijd nam de orkaan met ieder oogenblik in hevigheid
toe. Zijn schel gefluit werd machtiger dan het geluid van den stoom,
die uit den stoomketel ontsnapte. De luchtballon nam langzamerhand
zijn vroegeren vorm van eene reusachtige sigaar weder aan. Om zes uur,
toen het overige gedeelte van het mos naar het schuitje overgebracht
was, verzocht de ingenieur aan zijne metgezellen, hunne plaatsen in
te nemen.

"Houdt u goed!" riep hij hun toe, terwijl hij nog wat ballast uit
het schuitje wierp.

Nauwelijks had hij deze woorden gesproken, of de luchtballon begon
zich te bewegen en steeg in een oogwenk boven de rotsen, die hem
omgaven. De schok, daardoor teweeggebracht, wierp den stuurman, die er
niet op verdacht was geweest, op het vochtige mos neer. De kapitein,
die den rand gegrepen had, zag de vallei eensklaps verdwijnen. Eene
halve minuut daarna zweefde de luchtballon reeds over de ijsvelden,
die de kusten omgaven.

"We gaan naar het Noordoosten," riep Ford uit. "Kijkt maar naar
het ijs!"

Inderdaad vloog de ballon over het uitgestrekte ijsveld heen, dat
zij eenige weken geleden met zooveel moeite overgeloopen hadden. Al
spoedig verdween de lange keten van bergen als in een mist.

De kapitein bemerkte te midden daarvan de noodlottige plaats, die
bijna zijn graf geworden was. Maar de ijsvelden verdwenen al spoedig
uit het gezicht. De orkaan voerde den ballon daar overheen met eene
snelheid, die Gromski op 180 kilometers begrootte.

"Drommels!" riep de kapitein uit. "Het is toch heerlijk, dat we nu
in een kwartier den afstand afleggen, waartoe we vroeger een maand
noodig gehad hebben!"

De herinneringen aan de bezwaren der reis, aan de bovenmenschelijke
inspanning en aan de verschrikkelijke oogenblikken, te midden
der ijsbergen doorgebracht, schenen den reizigers nu belachelijk,
vergeleken bij de verbazende snelheid van den luchtballon, die nu in
eene minuut denzelfden weg aflegde, waarvoor zij vroeger een geheelen
dag noodig hadden gehad.

Het oppervlak van den oceaan bedekte zich al spoedig met dreigende
wolken. Een halfuur na de opstijging kwam de luchtballon geheel in
de zwarte wolken, en dat wel op het oogenblik, waarop Ford de zee
hoopte te zien, waarvoor hij weinig tijds geleden had moeten zwichten,
zonder de pool te kunnen bereiken, waarvan hij nauwelijks 15 kilometers
verwijderd was.

Nu de ballon eenmaal in deze verdunde en van vochtigheid verzadigde
lucht gekomen was, steeg hij langzaam; gelukkig was de temperatuur
te midden der wolken hoog genoeg, anders zouden onze reizigers
met een plotselingen val bedreigd zijn. De ingenieur stak het
waterstofgas onder den stoomketel aan om het opstijgingsvermogen te
doen toenemen. Hij slaagde daarin volkomen. Om 7 uur wees de barometer
eene hoogte van 2400 meters aan. De wolken eindigden nauwelijks 500
meters hooger.

"Wie weet?" zeide James met een zucht. "Misschien hebben wij wel
boven de pool zelf gezweefd."

"Dat betwijfel ik," antwoordde Gromski. "De wind voert ons naar het
Noordoosten en niet naar het Zuiden."

"Moet dat beteekenen, dat wij niet regelrecht naar Amerika
terugkeeren?"

"Dat doet er niet toe, als wij maar eenig vasteland bereiken. Ik
voor mij zou er niets tegen hebben, al kwamen we ook in Afrika,
zelfs onder de Hottentotten neer."

"Ik ook niet," mompelde de zeeman. "Maar ik heb er een voorgevoel van,
dat wij eindelijk nog eens in den Oceaan zullen neerkomen."

Onze reizigers waren zich al te zeer van hun hachelijken toestand
bewust, dan dat zij zich hieromtrent illusiën zouden maken. Zij
wisten maar al te goed, dat hunne reis slechts eene wanhopige poging
was. Nochtans verloor geen hunner zijne koelbloedigheid en zijn moed.

Gromski rekende niet veel op den ballon, die nu van waterstofgas
verstoken was; maar hij wenschte toch zoolang mogelijk in de lucht
te blijven.

Gelukkig verloor de ballon, dank zij zijne betrekkelijk kleine
oppervlakte, slechts langzaam zijne warmte. Te middernacht was de damp,
dien hij bevatte, nog niet in een vloeibaren toestand overgegaan.

Eerst 's morgens om vier uur begonnen de eerste droppels uit het
inwendige van den ballon te vallen.

Toen Gromski dit bemerkte, stak hij het fornuis aan en bracht in den
ballon eene aanzienlijke hoeveelheid warmen damp.

Van dat oogenblik af moest men het vuur onder den stoomketel steeds
aanhouden; de stuurman ving zorgvuldig in de huid van een zeekoe het
water op, waarin de damp veranderde. Anders zou de voorraad water, die
als ballast gebruikt werd, binnen eenige uren uitgeput geweest zijn.

Onze reizigers zagen met angst, dat de inhoud van het ballonnetje,
dat het waterstofgas inhield, snel verminderde. Vijftien uren na hun
vertrek had de ingenieur reeds de helft van deze kostbare brandstof
verbruikt.

"Ik zou wel eens willen weten, met welke snelheid wij voortgaan,"
zei de kapitein. "Als die zwarte wolken er niet waren, zou ik nooit
hebben kunnen gelooven, dat een storm ons meevoerde."

Inderdaad was er geene verandering in den omtrek van den ballon op te
merken. De atmosfeer scheen volkomen kalm te zijn. Bliksemstralen en
donderslagen gingen met dezen storm zelfs niet gepaard. Door de dichte
massa wolken, die onder de voeten van onze reizigers voortdreven,
kon men niets onderscheiden. De ingenieur dacht, dat het in de lagere
luchtlagen moest regenen en sneeuwen; dientengevolge moest men er
zooveel mogelijk boven blijven.

Maar de ingenieur kon zijn ballon niet lang op de gewenschte
hoogte houden; want de temperatuur daalde na verloop van eenige
uren aanmerkelijk. De damp perste zich al meer en meer samen,
zoodat de stoomketel zonder ophouden in werking moest blijven. Op
den 21sten Maart, des morgens om 10 uur, was het waterstofgas geheel
verbruikt. Terstond begon de barometer snel te dalen. Het gevaar werd
al dreigender en dreigender.

Een halfuur daarna trok de stuurman Gromski bij de mouw en wees hem
verscheidene witte vlokken, die op zijne kleederen neervielen.

"Sneeuw," mompelde hij.

Zoo was dan gebeurd, waarvoor de ingenieur zoozeer had gevreesd: de
luchtballon bevond zich in de lagere luchtlagen, waar een sneeuwstorm
woedde.

"James, doe het overige van het mos in het fornuis," zeide hij,
"anders zullen we vallen."

"Dat zullen we toch niet kunnen verhinderen," antwoordde de zeeman,
terwijl hij aan het gegeven bevel voldeed.

De kleine hoeveelheid mos verdween al spoedig; de stuurman haalde,
na de laatste hoeveelheid op het verflauwende vuur geworpen te hebben,
de schouders op.

"Nu moet het omhulsel van den rand van het schuitje er aan gelooven,"
zeide hij.

En daar hij geen antwoord kreeg, nam hij een mes en begon de zijde
af te snijden, die den rand omgaf. De ingenieur verhinderde hem
hierin niet.

"Laat het maar verbranden! Wat doet dat er toe?"

Maar het harde bamboes wilde niet branden. James stak dus zijn mes
weder in den zak en begon, met de handen op den rug, een matrozenliedje
te fluiten, welks vroolijke melodie een zonderling contrast met het
onheilspellende gebulder van den Oceaan opleverde. De kapitein volgde
met angst de sneeuwvlokken, die eene gedurig dikker wordende laag op
den luchtballon vormden.

"Welnu, kameraden, we moeten maar afscheid van elkaar nemen!" zeide
hij eensklaps met eene stem, die van ontroering trilde. "Al spoedig
zullen de golven ons voor immer den mond sluiten, en ik wil de aarde
niet verlaten zonder u vergiffenis gevraagd te hebben, Mijnheer. Het
is mijne hardnekkigheid, die ons allen in het verderf heeft gestort. Ik
weet het ... want ... als ik ..."

Maar Gromski viel hem in de rede.

"Ge moest wel ... het was uw plicht, zoo te handelen," zeide Gromski
met tranen in de oogen, terwijl hij den kloeken zeeman de hand
drukte. "Het is een gering offer op het altaar der wetenschap. Alles,
wat ik wensch, is, dat het niet vruchteloos moge blijven."

"Dat zal het geval niet zijn!" antwoordde Ford, terwijl hij de blikken
doos, waarin zijn dagboek opgesloten was, te voorschijn haalde. "Men
zal dit vroeger of later wel vinden! Weest daar maar gerust op!"

"Ja," zeide James, terwijl hij zich den neus snoot. "Alleen is het
jammer, dat wij dit zelf niet kunnen vertellen ... Och hemel!"

In dezen laatsten uitroep lag alles opgesloten, wat de oude zeeman niet
onder woorden kon brengen: verbittering, spijtigheid, teleurstelling,
wanhoop en eindelijk berusting.

Dit treurige tooneel duurde echter niet lang. Onze reizigers
beheerschten hunne aandoeningen en wachtten met gelatenheid den
dreigenden dood af.

Het dof gebulder van den Oceaan, die door den storm werd voortgezweept,
werd al duidelijker en duidelijker. Gromski berekende, met den
barometer in de hand, de hoogte, waarop zij zich bevonden.

"Achthonderd meters, zevenhonderd...."

"De Oceaan!" riep James, terwijl hij zich over den rand van het
schuitje heenboog.

En tegelijkertijd kwam de luchtballon uit de dichte wolk, die hem tot
dusverre omgeven had. Tusschen de sneeuwvlokken, die door de lucht
dwarrelden, tusschen het gebulder van den orkaan door, kon men zonder
moeite het donkere oppervlak van den Oceaan zien en zijne millioenen
golven, die elkander onafgebroken opvolgden. Op den donkeren Oceaan
teekenden zich de talrijke witte silhouetten der ijsbergen af,
die door de golven werden meegevoerd. Dit tooneel werd met ieder
oogenblik duidelijker te onderscheiden; want de luchtballon, die
reeds met eene sneeuwlaag van eenige centimeters bedekt was, daalde
met eene ontzaglijke snelheid naar beneden.

"Nu is het einde daar!" mompelde James.

Het schuitje raakte het schuim der golven reeds aan. De ballon gleed
over het onstuimige oppervlak van den Oceaan. Onze reizigers gevoelden
een hevigen schok en terstond daarna eene ijzige koude door hunne
leden. Het was gedaan. De ballon worstelde met de golven. Door den wind
voortgedreven, verhief hij zich somtijds, als een gekwetste vogel,
maar viel terstond weder neer. De ingenieur en zijne metgezellen,
die door het schuim der golven overstroomd en verblind waren, grepen
als bij instinct de touwen om uit het schuitje te komen, dat geheel
op zijde gevallen was.

Na bovenmenschelijke pogingen gelukte het hun, het inwendige van den
ballon te bereiken. Deze laatste kromp bij iedere aanraking met het
water zichtbaar ineen. De waterdamp veranderde snel in een vloeibaren
toestand.

"Hooger, hooger!" riep de ingenieur, terwijl hij in de groote holte
van het omhulsel kroop.

Hier konden de golven hen niet bereiken. Na al zijne koelbloedigheid
herkregen te hebben, bemerkte hij, dat de ballon niet onbeweeglijk
was, maar dat hij met snelheid naar eene ontzaglijke massa heendreef,
waarvan de omtrekken door den sluier van sneeuw slechts onduidelijk
te zien waren. De kapitein bemerkte deze insgelijks.

"Een ijsberg!" riep hij uit.

Nauwelijks waren deze woorden over de lippen van Ford gekomen, of de
gehavende ballon kwam op den ijsberg neer. Onze reizigers hoorden
het dof gekraak van het brekende bamboes. Het schuitje was met een
scherpen kant van het ijsveld in aanraking gekomen en bleef daaraan
voor een oogenblik vasthaken.

Gromski maakte van dit oogenblik gebruik. Na zijne schuilplaats
verlaten te hebben, bereikte hij na eenige vruchtelooze pogingen het
hobbelige oppervlak van den ijsberg en bevond zich al spoedig op den
kant, waaraan de ballon was blijven vasthaken.

De kapitein en James volgden hem werktuiglijk.

Intusschen verhief zich de ballon, zoodra zij den voet op den ijsberg
gezet hadden, eensklaps en verdween in het luchtruim.

Gedurende eenige oogenblikken zag men hem zich nog als een zwart
stipje tegen de vallende sneeuw afteekenen; daarop verdween hij te
midden der donkere wolken.

De ingenieur, die aan den kant van eene breede kloof zat, staarde hem
tot op het laatste oogenblik na. Toen verborg hij zijn gelaat in de
handen en biggelden er een paar tranen langs zijne wangen.

Het gewrocht van zijn genie, de oorzaak van zijn roem, was voor immer
verloren gegaan.








ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.

OP EEN IJSBERG IN DEN OCEAAN.


De ijsberg, waarop onze reizigers zoo onvoorziens waren geworpen,
was geene veilige schuilplaats. Deze ijsberg was een stuk van een
ijsveld, dat door talrijke en diepe spleten doorboord was, die bij
iederen nieuwen aanval der golven in omvang toenamen. Deze geheele
massa dreef op het oppervlak van den Oceaan rond en stond ieder
oogenblik bloot aan het gevaar, het evenwicht te verliezen en om
te kantelen. De ingenieur en zijne metgezellen hielden zich met de
uiterste moeite vast aan eene plek, die telkens met het schuim der
golven bedekt werd. De eerste de beste golf, die kwam aanrollen,
kon hen in zee doen storten. Daar de kapitein dit wel voorzag, keek
hij naar eene veiligere plaats rond. Eenige voeten hooger bevond zich
eene holte, die door verscheidene bergjes omgeven en in het midden
van den ijsberg gelegen was. Het hobbelige oppervlak van den berg
bood een vrij stevigen steun voor de voeten aan.

Zonder verder na te denken, begon Ford naar de gekozen plaats te
klimmen. Na verloop van eenige oogenblikken zat hij in deze soort
van schuilplaats, die de hoogste golven niet meer konden bereiken.

Op aansporing van den kapitein besloten de ingenieur en James,
insgelijks hun fortuin te beproeven. Maar het waagstuk, waarin
Ford gelukkig geslaagd was, zou bijna noodlottig voor zijne beide
metgezellen afgeloopen zijn. Een ontzaglijke golf sloeg over den
stuurman heen en zou hem zonder twijfel in zee hebben doen vallen,
indien Gromski er niet in geslaagd was, hem vast te houden.

Gebruik makende van de tusschenruimte tusschen twee golven, bereikten
de reizigers echter de kloof, waar zij volkomen beveiligd waren tegen
de golven, die op de zijden van den ijsberg braken.

Een hooge ijsmuur, die zich aan den windkant verhief, beschermde onze
helden volkomen tegen de jachtsneeuw. De stuurman ontdekte aan den
voet van dezen muur eene kleine grot en kroop daar onmiddellijk in.

De luchtschipbreukelingen, die van koude verstijfd en tot op het hemd
doornat waren, sloegen van uit hunne schuilplaats wanhopige blikken op
den Oceaan. Waarom hadden zij den dood afgeweerd, die zijne kaken reeds
voor hen opsperde? Was het om kort daarna een anderen dood te sterven,
honderdmaal verschrikkelijker, den dood tengevolge van honger en koude?

De stuurman, die de zaken gewoonlijk nog al luchtig placht op te
nemen, verwenschte luide zijne lafhartigheid, die hem had aangedreven,
eene twijfelachtige schuilplaats op den ijsberg te zoeken.

"We zouden anders reeds lang in het water omgekomen zijn," zeide hij;
"en nu moeten we opnieuw het einde afwachten."

De oude zeeman was blijkbaar ter prooi aan dezelfde marteling, welke
een man ondergaat, die de voltrekking van zijn doodvonnis afwacht.

"Houd je maar kalm, James!" zei de ingenieur met een bitteren
grimlach. "Het oogenblik is nabij, waarop deze berg zal omkeeren:
een enkele groote golf zal daartoe voldoende zijn."

"Dat zal zoo gauw nog niet gebeuren," merkte Ford aan. "Ge vergeet,
dat de ijsberg, waarop we ons bevinden, meer dan tien meters boven
het water uitsteekt; het gedeelte, dat zich onder water bevindt,
heeft omstreeks eene achtmaal grootere afmeting. De Oceaan of de
golven of de orkaan zullen niet in staat zijn om zulk eene massa
om te keeren. De ijsbergen vertoonen zich dikwijls op 54 graden
breedte; in het noordelijk halfrond bereiken zij dikwijls den 46sten
graad. De koude winden, die van de polen naar de evennachtslijn gaan,
drijven ze dikwijls zelfs tot in de gematigde luchtstreek voort. Het
is dus mogelijk, dat we eene lange reis zullen doen, die zoolang zal
duren, totdat onze ijsberg onder den invloed der zonnestralen geheel
gesmolten is."

"Maar is het wel zeker, dat we voortgaan?"

"De wind stuwt ons zonder eenigen twijfel voort of misschien wel
eenige stroom; anders zou deze ijsberg niet van de kust van het
zuidelijk vasteland, waar zij zich van het ijsveld gescheiden heeft,
weggedreven zijn."

"We hebben dus den tijd om driemaal van honger en koude te sterven,"
zeide Gromski.

James ondersteunde de opmerking van den ingenieur met een krachtigen
matrozenvloek.

"Zou de weg, dien we met dezen storm afgelegd hebben, aanzienlijk
zijn?" vroeg hij na eenige oogenblikken van stilzwijgen.

Gromski haalde de schouders op.

"Wat weet ik daarvan?" antwoordde hij. "Misschien een mijl, misschien
wel drie duizend kilometers. Binnen eenige uren zullen we dit met
zekerheid te weten komen door den duur van den nacht. Als deze niet
invalt, zal dit ons een bewijs zijn, dat we den poolcirkel nog niet
eens overschreden hebben."

"Ja, dat is waar, en ik zou graag zoo spoedig mogelijk willen weten,
waar we ons bevinden," zei de kapitein peinzend. "Hoe jammer, dat de
chronometer in het schuitje achtergebleven is!"

"Wat kan dat alles ons schelen?" mompelde de stuurman.

"Dat kan ons meer schelen dan je wel denkt; want als onze ballon
vernietigd is in eene streek, die door de walvischvaarders bezocht
wordt...."

De kapitein durfde dezen volzin niet voltooien. De onderstelling,
die hij wilde te berde brengen, scheen hem al te gewaagd toe.

Na dit gesprek heerschte er een diep stilzwijgen op den ijsberg. Onze
schipbreukelingen, die tegen elkaar aan gedrukt zaten, bevende van
koude, hoorden het gebulder van den orkaan en het onheilspellend
geklots der golven, die tegen de zijden van den ijsberg aankwamen.

Intusschen bemerkten zij na verloop van eenigen tijd tot hunne
blijdschap, dat het ophield met sneeuwen. De donkere wolken lieten
eenig licht door, waar doorheen men de onbestemde lijn van den horizon
kon zien, waaraan zich hier en daar witte stippen vertoonden. Dit
waren ijsbergen. De kapitein, die een scherp gezicht had, telde er
wel twaalf op verschillende punten van den Oceaan. Deze overvloed
van drijvende ijsbergen gaf het recht tot de onderstelling, dat
het vasteland niet ver verwijderd was en deze opmerking was alles
behalve geschikt om aan onze schipbreukelingen moed in te boezemen,
daar deze gewenscht hadden, zooveel mogelijk naar het Noorden af
te drijven. Bovendien kondigde niets de aannadering van den nacht
aan. Deze omstandigheid bewees, dat de luchtballon binnen de grenzen
van den poolcirkel in zee neergekomen was.

De kalmte, die er allengs in de atmosfeer begon terug te keeren,
boezemde den schipbreukelingen eenigen moed in. Omstreeks zeven uur
des avonds drongen de eerste stralen der zon door de wolken heen en
wierpen een somber licht op den Oceaan en op den ijsberg, die geheel
met sneeuw bedekt was.

De kapitein en Gromski verlieten de grot, ten einde hunne verstijfde
ledematen een weinig in de zon te verwarmen. Ford, die een kleinen
verrekijker uit zijn zak gehaald had, sloeg den horizon opmerkzaam
gade.

Helaas! op den Oceaan was niets te zien. Behalve de ijsbergen, die
in de verte schitterden, bemerkte het oog niets, niet het kleinste
stukje land, niet de minste klip.

"Ik twijfel er aan, of eenig schip zich bij zulk weer wel in volle
zee zal wagen," zeide Gromski.

"Dat mag inderdaad betwijfeld worden," antwoordde Ford; "maar het
kan toch geen kwaad, van tijd tot tijd eens een blik op den horizon
te slaan."

"Waartoe zou dat dienen? Het zou beter zijn, een noodvlag, te
hijschen," zeide James.

"Maar waarvan zouden we een vlag maken?"

In plaats van antwoord te geven, haalde de oude zeeman uit zijn zak een
grooten rooden zakdoek en liet dezen zegevierend in de lucht wapperen.

"Ik zou op een afstand van tien mijlen zulk eene vlag wel op een
ijsberg kunnen zien," zeide hij.

De brave stuurman legde nu blijkbaar zijne zwartgalligheid af, want
hij ging vol moed zijne vlag planten. Zonder op het gevaar acht
te slaan, klom hij op den top van het ijsveld en maakte daaraan de
geïmproviseerde vlag vast.

"En nu kunnen we afwachten, totdat we den hongerdood sterven."

Bij deze woorden onderzocht de stuurman zijne zakken nauwkeurig,
in de hoop, daarin nog iets eetbaars te zullen vinden. Maar het
was vruchteloos: de geheele voorraad--de gerookte ganzen, de
eieren en de overblijfselen van het vleesch--was in het schuitje
achtergebleven. Onze reizigers konden dus den honger niet stillen,
die hen al meer en meer begon te folteren.

Wat den dorst aangaat, daarvoor behoefden zij niet te duchten, daar
hun ijsberg, die uit bevroren zoet water bestond, eene onuitputtelijke
bron van drinkbaar water opleverde.

Behalve den honger en de koude bedreigde hen nog een ander gevaar. Het
was de zon, die door de wolken heengeboord was en die nu, daar zij
den ijsberg op eene onevenredige wijze deed uitzetten, het ijs deed
barsten, zoodat er stukken losraakten en in zee vielen. Op den 22sten,
om zeven uur, barstte de top van den ijsberg, aan welks voet onze
reizigers eene schuilplaats hadden gevonden, eensklaps met een hevig
gedruisch vaneen.

James, die in zijne grot lag te slapen, kwam er als door een wonder
heelhuids af: het ontzaglijke ijsblok brak onder het vallen vlak
boven zijn hoofd onverhoeds in duizend stukken. Een dezer stukken
kwetste den kapitein ernstig in het gezicht.

James was der wanhoop ter prooi; want zijne noodvlag, die op den top
van den ijsberg wapperde, was tegelijkertijd in zee gevallen.

Onze reizigers zagen ook met angst, dat hunne schuilplaats met
ieder oogenblik in omvang afnam; na verloop van eenige dagen
moest de ijsberg, door den stroom naar warmere streken meegevoerd,
onvermijdelijk in duizend stukken springen, en dan....

De ingenieur, die James tegen alle verdere ongevallen wilde beveiligen,
ging in de grot, waarin deze zich ophield, en trachtte hem te
overreden, er uit te komen.

"Komaan, ouwe jongen," zeide hij. "Het gedeelte van den ijsberg,
waarop je je bevindt, kan ieder oogenblik instorten. Zie eens, welk
een spleet zich aan dien kant gevormd heeft!"

De zeeman verroerde zich niet.

"Laat mij maar blijven, waar ik ben," mompelde hij. "Des te spoediger
is het met mij gedaan. Het is toch wat al te bar, uit eigen beweging
in zee te springen; welnu, laat mij maar in zee geworpen worden!"

Daar de ingenieur wel merkte, dat hij den stuurman toch niet tot
andere gedachten zou brengen, zag hij van het aanwenden van verdere
pogingen af en keerde naar den kapitein terug, die zich op een gedeelte
van den ijsberg had neergezet, dat vooralsnog tegen de zonnestralen
beveiligd was.

De dood, dien James met koelbloedigheid afwachtte, vertoonde zich
overal aan de oogen van onze schipbreukelingen. De ijsberg waggelde
onophoudelijk, ofschoon de Oceaan reeds lang tot bedaren gekomen
was. De kapitein kon dit feit niet anders verklaren, dan door de
onderstelling, dat het benedengedeelte van den ijsberg langzamerhand
wegsmolt. Het oogenblik was dus gemakkelijk te voorzien, waarop het
zwaartepunt van deze massa zich zou verplaatsen of--om in gewone
bewoordingen te spreken--waarop de berg, door onze zeereizigers
ingenomen, zou omkantelen.

De dag van den 23sten werd doorgebracht in eene verschrikkelijke
en lijdelijke afwachting van den dood, die langzaam aan naderde. De
kapitein, die tot dusverre voortdurend den horizon gadegeslagen had,
verbrijzelde zijn verrekijker tegen een ijsblok, zóó uitgeput en
ontmoedigd gevoelde hij zich.

"Ik ben volkomen bereid om te sterven," zeide hij, terwijl hij haastig
opstond; "als het maar zoo spoedig mogelijk gebeurt!"

"Terstond!" antwoordde de stuurman. "Wat drommel! Moeten we dan
wachten, totdat de honger ons zoozeer van onze kracht berooft, dat
wij niet meer van dezen ijsberg kunnen afspringen?"

En nadat de oude zeeman opgestaan was, begaf hij zich met vasten stap
naar de helling van den berg, waarop Ford zich bevond.

"Wij beiden te gelijk, kapitein?" zeide hij met eene schorre
stem. "Wilt ge?"

Ford gevoelde, dat de stuurman hem van de helling naar beneden trok;
maar hij bezat de noodige geestkracht niet meer om hem weerstand
te bieden.

Eensklaps hield de stuurman op, den kapitein met zich mee te trekken:
een straaltje van hoop spiegelde zich op zijn gelaat af; hij strekte de
hand uit, wreef zich de oogen uit, alsof hij zich van de werkelijkheid
wilde overtuigen, en slaakte een doffen kreet van vreugde.

"Daar, daar!" bracht hij met moeite uit, terwijl hij zich met zijn
geheele lichaam vooroverboog.

De kapitein sloeg een blik over den Oceaan, maar bemerkte niets, dat
zijne aandacht waardig was. Alleen de ijsbergen, die onze reizigers
vergezelden, vertoonden zich aan den horizon.

Maar de oude zeeman bleef steeds naar een bepaald punt aan den
horizon wijzen.

"Een sloep, een sloep!" riep hij uit. "Kijk maar eens! Bij dien
vierkanten berg! Zij komt er juist achter vandaan."

Eindelijk kwam ook Ford tot de overtuiging, dat de stuurman zich
niet bedroog. Nadat hij al zijne aandacht gevestigd had op het punt,
dat James hem aanwees, bemerkte hij eene kleine zwarte plek, die
zich over het oppervlak van den Oceaan voortbewoog. Deze kleine plek
werd blijkbaar al grooter en grooter, en nam langzamerhand den vorm
van eene sloep aan. Vijf minuten daarna konden onze reizigers haar
duidelijk onderscheiden.

"Maar zij gaan zonder behulp van roeiriemen verder," riep de ingenieur
verwonderd uit.

Inderdaad zat de bemanning van de sloep, zonder zich te verroeren,
met opgeheven roeiriemen op de banken en nochtans vloog het vaartuig
met de snelheid van een meeuw over de golven heen en liet een diep
spoor achter zich. Het water, dat door den voorsteven gekliefd werd,
verhief zich tot aan de boorden, alsof het ieder oogenblik de boot
zou verzwelgen.

Op den voorsteven van de sloep stond een matroos met een voorwerp in
de hand, dat in de zon schitterde.

"Het zijn walvischvaarders," zeide Ford.

"Zij hebben een walvisch geharpoeneerd en vervolgen dien nu," riep
de stuurman uit.

Gromski kon zich bij den eersten oogopslag geene verklaring geven
van het tooneel, dat onder zijne oogen voorviel. Hij begreep eerst,
wat de woorden van James beteekenden, toen hij een touw aan den
voorsteven vastgebonden zag en het windas zag draaien. De broze sloep,
op sleeptouw genomen door den reus der wateren, die zich met den
moordenden harpoen in het lichaam over den Oceaan voortbewoog, begaf
zich regelrecht naar den ijsberg, waarop onze reizigers zich bevonden.

James bemerkte terstond het gevaar, dat de bemanning bedreigde; want
de walvisch zwom zóó diep onder water, dat hij gemakkelijk onder den
ijsberg door kon, in welk geval de sloep tegen dezen hinderpaal in
duizend stukken moest breken.

"Ze zijn verloren!" zeide hij, terwijl hij de handen in de lucht
bewoog.

"Hola! Jelui daar! Snijdt het touw door!" riepen onze vrienden.

Trotseerden de zeelieden het gevaar of vergaten zij dit bij het
onverwachte gezicht van onze drie schipbreukelingen, die hun van den
ijsberg af allerlei wenken gaven? Zooveel is zeker, dat de sloep zich
met dezelfde snelheid bleef voortbewegen.

"Het is niet anders," mompelde Ford. "In plaats van ons te kunnen
redden, hebben die onvoorzichtigen onze hulp noodig."

De jacht op den walvisch liep echter niet zoo slecht af, als de
kapitein vreesde. De harpoenier, die bij het windas stond, verloor
zijne tegenwoordigheid van geest niet, en nadat hij er zich van
overtuigd had, dat de sloep regelrecht op den ijsberg afging, greep hij
zijn mes en sneed het touw door. De sloep behield nog eenige seconden
hare snelle vaart; maar toen begon zij zich langzamer voort te bewegen;
eenige riemslagen achterwaarts en de boegspriet stiet slechts zeer
zachtjes tegen den ijsberg aan, waarvan een stuk werd afgerukt.

Onze reizigers begroetten de tegenwoordigheid van geest en de
behendigheid van den harpoenier met kreten van geestdrift, waarin
zich eene uitbundige vreugde mengde.

"Hoe drommel kom jelui op dezen ijsberg?" vroeg de stuurman van
de sloep, terwijl hij van zijne zitplaats opstond. "Wat moeten
we met jelui beginnen? Springt in het water, dan zullen wij je wel
ophalen. Maar gauw wat, daar deze ijsberg wel eens boven onze hoofden
kan ineenstorten."

Zonder een oogenblik te aarzelen volgden onze reizigers den raad
van den walvischvanger. De kapitein sprong het eerst in zee; na hem
volgde James, en eindelijk liet ook de ingenieur zich langzaam van
den ijsberg afglijden.

Een oogenblik daarna zaten onze drie schipbreukelingen op de banken
van de sloep naast de matrozen, die hen verwonderd aankeken.

"Maar hoe drommel ben jelui toch op dien ijsberg gekomen?" herhaalde
de stuurman van de sloep. "Duizend duivels! Je hebt de reis op een
wonderlijk schip gedaan. Ben je uit de wolken komen vallen?"

"Juist zoo, ge hebt het geraden," antwoordde de kapitein ernstig. "We
zijn werkelijk uit de wolken komen vallen met onzen luchtballon,
waarmee we van de Zuidpool terug keerden."

Al spoedig had de sloep het schip bereikt.

De ontvangst van onze schipbreukelingen aan boord van den
walvischvaarder was allerhartelijkst.

Nadat zij andere kleeren aangetrokken en zich aan een overvloedig maal
te goed gedaan hadden, moesten zij natuurlijk al hun wedervaren aan
den kapitein en de matrozen vertellen, welk verhaal met de grootste
belangstelling en de diepste bewondering voor zooveel volharding en
zooveel geestkracht werd aangehoord.

Gelukkig bevond de walvischvaarder zich reeds op de terugreis, zoodat
deze den boeg regelrecht naar New-York kon wenden, waar onze helden
zich slechts korten tijd ophielden, daar zij zoo spoedig mogelijk
naar Chicago wenschten terug te keeren.

De talrijke vrienden, die Gromski had, kwamen hem al spoedig
gelukwenschen met den gunstigen afloop van den tocht, waarvan zij
zich niets goeds voorspeld hadden.

Alle couranten waren nu uitbundig in loftuitingen over den
ondernemingsgeest der drie kloeke mannen, die zij vroeger als niet
veel beter dan krankzinnigen hadden beschouwd.

De kapitein en de stuurman bleven een geruimen tijd de gasten van
den ingenieur, genietende in de kalmte, die hen nu omgaf, maar toch
weer plannen beramende voor het ondernemen van een nieuwen tocht
met een nieuwen luchtballon; want het bleef nog altijd tot hunne
liefste wenschen behooren, eenmaal den voet te zetten op het punt,
waar de meridianen samenloopen.







End of the Project Gutenberg EBook of Per luchtballon naar de Zuidpool, by 
Wladyslaw Jan Uminski

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK PER LUCHTBALLON NAAR DE ZUIDPOOL ***

***** This file should be named 62504-8.txt or 62504-8.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
        http://www.gutenberg.org/6/2/5/0/62504/

Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
Proofreading Team at https://www.pgdp.net/ for Project
Gutenberg

Updated editions will replace the previous one--the old editions will
be renamed.

Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
law means that no one owns a United States copyright in these works,
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
States without permission and without paying copyright
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive
specific permission. If you do not charge anything for copies of this
eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook
for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,
performances and research. They may be modified and printed and given
away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks
not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the
trademark license, especially commercial redistribution.

START: FULL LICENSE

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg-tm License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.

Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project
Gutenberg-tm electronic works

1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the
person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph
1.E.8.

1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm
electronic works. See paragraph 1.E below.

1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the
Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual
works in the collection are in the public domain in the United
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
United States and you are located in the United States, we do not
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
displaying or creating derivative works based on the work as long as
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when
you share it without charge with others.

1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
in a constant state of change. If you are outside the United States,
check the laws of your country in addition to the terms of this
agreement before downloading, copying, displaying, performing,
distributing or creating derivative works based on this work or any
other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no
representations concerning the copyright status of any work in any
country outside the United States.

1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work
on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the
phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,
performed, viewed, copied or distributed:

  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
  most other parts of the world at no cost and with almost no
  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
  under the terms of the Project Gutenberg License included with this
  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
  United States, you'll have to check the laws of the country where you
  are located before using this ebook.

1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of the
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
the United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase "Project
Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works
posted with the permission of the copyright holder found at the
beginning of this work.

1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
any word processing or hypertext form. However, if you provide access
to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format
other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official
version posted on the official Project Gutenberg-tm web site
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain
Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the
full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works
provided that

* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has
  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
  within 60 days following each date on which you prepare (or are
  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
  payments should be clearly marked as such and sent to the Project
  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg
  Literary Archive Foundation."

* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
  License. You must require such a user to return or destroy all
  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm
  works.

* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
  receipt of the work.

* You comply with all other terms of this agreement for free
  distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The
Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm
electronic works, and the medium on which they may be stored, may
contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
cannot be read by your equipment.

1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium
with your written explanation. The person or entity that provided you
with the defective work may elect to provide a replacement copy in
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
without further opportunities to fix the problem.

1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
violates the law of the state applicable to this agreement, the
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
remaining provisions.

1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any
Defect you cause.

Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
from people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
www.gutenberg.org



Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the
mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its
volunteers and employees are scattered throughout numerous
locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt
Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to
date contact information can be found at the Foundation's web site and
official page at www.gutenberg.org/contact

For additional contact information:

    Dr. Gregory B. Newby
    Chief Executive and Director
    gbnewby@pglaf.org

Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular
state visit www.gutenberg.org/donate

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations. To
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate

Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.

Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of
volunteer support.

Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.

Most people start at our Web site which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.